Problemy kliniczne i pomoc psychologiczna dla małego dziecka i jego rodziny

Celem kursu jest zapoznanie studentów z sytuacją psychologiczną małych dzieci i ich rodzin z perspektywy rozwojowej i klinicznej. Zajęcia dotyczą problematyki rozwoju psychicznego dzieci w wieku niemowlęcym, poniemowlęcym i przedszkolnym, najczęściej występujących w tym okresie trudności rozwojowych i problemów klinicznych, jak również różnych form pomocy psychologicznej dziecku i jego rodzinie.

Program zajęć składa się z trzech części. W części pierwszej przedstawione zostaną podstawowe ramy teoretyczne, pozwalające na zrozumienie zarówno zmian rozwojowych jak i problemów klinicznych dziecka w okresie wczesnego dzieciństwa w kontekście relacji z rodzicami. W części drugiej omówione zostaną najczęstsze problemy rozwojowe i kliniczne. Część trzecia poświęcona została zagadnieniom profilaktyki, wczesnej interwencji, poradnictwa i psychoterapii adresowanych do małych dzieci i ich rodzin, jak również roli współpracy interdyscyplinarnej. Zajęcia będą obejmowały analizę wielu przykładów klinicznych oraz różnego typu zadania praktyczne.

Zajęcia 1 i 2

Belsky, J., Pluess, M. (2009). Beyond diathesis stress: differential susceptibility to environmental influences. Psychological Bulletin, 135(6), 885–908.

Sameroff, A.J. (2010). A unified theory of development: A dialectic integration of nature and nurture. Child Development, 81(1), 6-22.

Zajęcia 3.

Dragan, W. Ł. (2014). Temperament w pierwszym roku życia. Uwarunkowania genetyczne i środowiskowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar - rozdział 2

Rothbart, M.K. (2007).Temperament, development and personality. Current Directions in Psychological Science, 16(4), 207-212.

Zajęcia 4.

Kmita G., Kaczmarek T. (red). (2004). Wczesna interwencja. Miejsce psychologa w opiece nad małym dzieckiem i jego rodziną. Zeszyty Sekcji Psychologii Klinicznej Dziecka t. 2. Warszawa: EMU. - rozdział Diany Senator

Mercer, J. (2011). Attachment theory and its vicissitudes: Toward an updated theory. Theory & Psychology, 21 (1),25-45.

Zajęcia 5.

Kmita G. (2013). Od zaciekawienia do zaangażowania. O rozwoju samoregulacji w interakcjach z rodzicami niemowląt urodzonych skrajnie wcześnie, przedwcześnie i o czasie. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego - rozdział 2

Zajęcia 6.

Stern, D.N. (2000). The Interpersonal World of the Infant. A View from Psychoanalysis and Developmental Psychology. With a New Introduction by the Author. New York: Basic Books. - fragmenty

Kmita G. (red.). (2007). Małe dziecko i jego rodzina. Z teorii i praktyki wczesnej interwencji psychologicznej. t. 5, Warszawa: Emu - rozdział Colwyna Trevarthena

Zajęcia 7.

Kmita G. (red.). (2007). Małe dziecko i jego rodzina. Z teorii i praktyki wczesnej interwencji psychologicznej. t. 5, Warszawa: Emu - rozdział Joanny Hawthorne

Kmita, G. (2011). Obserwacja interakcji niemowlę-rodzice. Rola mikroanalizy zachowania. W: M. Święcicka i M. Zalewska (red.), Metody diagnozy w psychologii klinicznej dziecka i rodziny (s.43-56), Warszawa: Paradygmat

Kmita, G. (2013). Od zaciekawienia do zaangażowania. O rozwoju samoregulacji w interakcjach z rodzicami niemowląt urodzonych skrajnie wcześnie, przedwcześnie i o czasie. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego - rozdział 3

Kmita, G (2018). Co analiza relacji w triadzie matka – ojciec – dziecko wnosi do rozumienia problemów dzieci zagrożonych zaburzeniami rozwoju i ich rodziców? W: M. Święcicka (red.). W relacji…, Warszawa: Paradygmat

Zajęcia 8.

Zero to Three (2022). Klasyfikacja Diagnostyczna DC:0-5. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Fundament

Lieberman, A., Wieder, S., Fenichel, E. (2013). Klasyfikacja diagnostyczna DC:0-3. Opisy kliniczne dzieci oraz ich rodzin. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Fundament (wybrane rozdziały)

Zajęcia 9.

Kmita G. (red.). (2007). Małe dziecko i jego rodzina. Z teorii i praktyki wczesnej interwencji psychologicznej. t. 5, Warszawa: Emu - rozdział Krystyny Szymańskiej

Kmita G. (2013). Od zaciekawienia do zaangażowania. O rozwoju samoregulacji w interakcjach z rodzicami niemowląt urodzonych skrajnie wcześnie, przedwcześnie i o czasie. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego - rozdział 4

Kmita &Kaczmarek (red.) (2004) - rozdział Kmity

Zajęcia 10.

Kmita G., Kaczmarek T. (red). (2004). Wczesna interwencja. Miejsce psychologa w opiece nad małym dzieckiem i jego rodziną. Zeszyty Sekcji Psychologii Klinicznej Dziecka t. 2. Warszawa: EMU. - rozdział Teresy Kaczmarek

Zajęcia 11.

Chevallier, C. (2012). Theory of mind and autism: Baron-Cohen et al.'s Sally-Anne Study. W: A.M.Slater & P.C. Quinn (red.), Developmental Psychology. Revisiting the Classic Studies (148-163), Sage.

Happe, F., Frith, U. (2014). Annual Research Review: Towards a developmental

neuroscience of atypical social cognition. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 55(6), 553–577.

Zajęcia 12. 13. I 14.

Kmita G. (red.). (2007). Małe dziecko i jego rodzina. Z teorii i praktyki wczesnej interwencji psychologicznej. t. 5, Warszawa: Emu - rozdział Małgorzaty Dąbrowskiej

Zeanah,Jr. Ch.H. (red.). (2019) Handbook of Infant Mental Health (wyd.4), New York: The Guilford Press. Rozdziały: 19, 22-23 (330-344, 373-406)

DC:0-5 - fragmenty

Zajęcia 15.

Kmita, G. (2011). Psychoterapia i niemowlęta. W: L. Grzesiuk i H. Suszek (red.).

Psychoterapia. Problemy Pacjentów. Podręcznik akademicki (s.339-360),

Warszawa: Eneteia

Celem kursu jest zapoznanie studentów z sytuacją psychologiczną małych dzieci i ich rodzin z perspektywy rozwojowej i klinicznej. Zajęcia dotyczą problematyki rozwoju psychicznego dzieci w wieku niemowlęcym, poniemowlęcym i przedszkolnym, najczęściej występujących w tym okresie trudności rozwojowych i problemów klinicznych, jak również różnych form pomocy psychologicznej dziecku i jego rodzinie.

Program zajęć składa się z trzech części. W części pierwszej przedstawione zostaną podstawowe ramy teoretyczne, pozwalające na zrozumienie zarówno zmian rozwojowych jak i problemów klinicznych dziecka w okresie wczesnego dzieciństwa w kontekście relacji z rodzicami. W części drugiej omówione zostaną najczęstsze problemy rozwojowe i kliniczne. Część trzecia poświęcona została zagadnieniom profilaktyki, wczesnej interwencji, poradnictwa i psychoterapii adresowanych do małych dzieci i ich rodzin, jak również roli współpracy interdyscyplinarnej. Zajęcia będą obejmowały analizę wielu przykładów klinicznych oraz różnego typu zadania praktyczne.

Zajęcia 1 i 2

Belsky, J., Pluess, M. (2009). Beyond diathesis stress: differential susceptibility to environmental influences. Psychological Bulletin, 135(6), 885–908.

Sameroff, A.J. (2010). A unified theory of development: A dialectic integration of nature and nurture. Child Development, 81(1), 6-22.

Zajęcia 3.

Dragan, W. Ł. (2014). Temperament w pierwszym roku życia. Uwarunkowania genetyczne i środowiskowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar - rozdział 2

Rothbart, M.K. (2007).Temperament, development and personality. Current Directions in Psychological Science, 16(4), 207-212.

Zajęcia 4.

Kmita G., Kaczmarek T. (red). (2004). Wczesna interwencja. Miejsce psychologa w opiece nad małym dzieckiem i jego rodziną. Zeszyty Sekcji Psychologii Klinicznej Dziecka t. 2. Warszawa: EMU. - rozdział Diany Senator

Mercer, J. (2011). Attachment theory and its vicissitudes: Toward an updated theory. Theory & Psychology, 21 (1),25-45.

Zajęcia 5.

Kmita G. (2013). Od zaciekawienia do zaangażowania. O rozwoju samoregulacji w interakcjach z rodzicami niemowląt urodzonych skrajnie wcześnie, przedwcześnie i o czasie. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego - rozdział 2

Zajęcia 6.

Stern, D.N. (2000). The Interpersonal World of the Infant. A View from Psychoanalysis and Developmental Psychology. With a New Introduction by the Author. New York: Basic Books. - fragmenty

Kmita G. (red.). (2007). Małe dziecko i jego rodzina. Z teorii i praktyki wczesnej interwencji psychologicznej. t. 5, Warszawa: Emu - rozdział Colwyna Trevarthena

Zajęcia 7.

Kmita G. (red.). (2007). Małe dziecko i jego rodzina. Z teorii i praktyki wczesnej interwencji psychologicznej. t. 5, Warszawa: Emu - rozdział Joanny Hawthorne

Kmita, G. (2011). Obserwacja interakcji niemowlę-rodzice. Rola mikroanalizy zachowania. W: M. Święcicka i M. Zalewska (red.), Metody diagnozy w psychologii klinicznej dziecka i rodziny (s.43-56), Warszawa: Paradygmat

Kmita, G. (2013). Od zaciekawienia do zaangażowania. O rozwoju samoregulacji w interakcjach z rodzicami niemowląt urodzonych skrajnie wcześnie, przedwcześnie i o czasie. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego - rozdział 3

Kmita, G (2018). Co analiza relacji w triadzie matka – ojciec – dziecko wnosi do rozumienia problemów dzieci zagrożonych zaburzeniami rozwoju i ich rodziców? W: M. Święcicka (red.). W relacji…, Warszawa: Paradygmat

Zajęcia 8.

Zero to Three (2022). Klasyfikacja Diagnostyczna DC:0-5. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Fundament

Lieberman, A., Wieder, S., Fenichel, E. (2013). Klasyfikacja diagnostyczna DC:0-3. Opisy kliniczne dzieci oraz ich rodzin. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Fundament (wybrane rozdziały)

Zajęcia 9.

Kmita G. (red.). (2007). Małe dziecko i jego rodzina. Z teorii i praktyki wczesnej interwencji psychologicznej. t. 5, Warszawa: Emu - rozdział Krystyny Szymańskiej

Kmita G. (2013). Od zaciekawienia do zaangażowania. O rozwoju samoregulacji w interakcjach z rodzicami niemowląt urodzonych skrajnie wcześnie, przedwcześnie i o czasie. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego - rozdział 4

Kmita &Kaczmarek (red.) (2004) - rozdział Kmity

Zajęcia 10.

Kmita G., Kaczmarek T. (red). (2004). Wczesna interwencja. Miejsce psychologa w opiece nad małym dzieckiem i jego rodziną. Zeszyty Sekcji Psychologii Klinicznej Dziecka t. 2. Warszawa: EMU. - rozdział Teresy Kaczmarek

Zajęcia 11.

Chevallier, C. (2012). Theory of mind and autism: Baron-Cohen et al.'s Sally-Anne Study. W: A.M.Slater & P.C. Quinn (red.), Developmental Psychology. Revisiting the Classic Studies (148-163), Sage.

Happe, F., Frith, U. (2014). Annual Research Review: Towards a developmental

neuroscience of atypical social cognition. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 55(6), 553–577.

Zajęcia 12. 13. I 14.

Kmita G. (red.). (2007). Małe dziecko i jego rodzina. Z teorii i praktyki wczesnej interwencji psychologicznej. t. 5, Warszawa: Emu - rozdział Małgorzaty Dąbrowskiej

Zeanah,Jr. Ch.H. (red.). (2019) Handbook of Infant Mental Health (wyd.4), New York: The Guilford Press. Rozdziały: 19, 22-23 (330-344, 373-406)

DC:0-5 - fragmenty

Zajęcia 15.

Kmita, G. (2011). Psychoterapia i niemowlęta. W: L. Grzesiuk i H. Suszek (red.).

Psychoterapia. Problemy Pacjentów. Podręcznik akademicki (s.339-360),

Warszawa: Eneteia