Psychologiczne formy pracy z grupą – część teoretyczna

Celem zajęć jest wskazanie na znaczenie wiedzy o grupie i procesach grupowych dla optymalizacji różnych form pracy z grupą. W trakcie zajęć pogłębiana będzie wiedza na temat specyfiki fenomenu grupy ( w tym efektywnością jej funkcjonowania, spójności, komunikacji wewnątrzgrupowej), zjawisk grupowych (facylitacji społecznej, rozłożenia odpowiedzialności, próżniactwa społecznego, efektów kompensacji, i polaryzacji oraz mechanizmów leżących u ich podstaw) a także międzygrupowych (uprzedzeń stereotypizacji, infrahumanizacji, etnocentryzmu). Celem syntezy jest wskazanie na aktywna i pasywa grupowe w procesie pracy z grupa niezależnie od specyfiki realizowanych zadań.

Zajęcia I

Prezentacja programu zajęć, zasady zaliczenia, przydzielenie prezentacji.

Zajęcia II

O historii rozwoju grupowych form pracy. Podstawowe założenia dotyczące grup.

Co to jest grupa: kryteria definiujące. Motywy przynależności do grup: potrzeby społeczne; afiliacji, przynależności i informacji.

Bibliografia obowiązkowa:

Brown, R.(2006). Procesy grupowe. Dynamika wewnątrz grupowa i międzygrupowa. Gdańsk: GWP (s.18 -21)

Wojciszke, B. (2002). Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej. Warszawa: Wyd. Naukowe Scholar (s. 376 – 378)

Doliński, D. (2000). Inni ludzie w procesach motywacyjnych - Motywy zażyłości i afiliacji [w] J. Strelau (red.) Psychologia podręcznik akademicki t.2 Gdańsk: GWP (s. 493-494)

Zajęcia III

Proces grupowy: zmiany okresowe w funkcjonowaniu grupy.

Bibliografia obowiązkowa:

Oyster, C.K. (2002). Grupy . Poznań: wyd. Zysk i S-ka (82 -96).

Zajęcia IV

Grupa źródłem norm: co to jest norma, socjalizacja jako proces nabywania norm, etapy przyswajania, funkcje regulacyjne: wpływ informacyjny i normatywny –odmienne przejawy kształtowania norm grupowych

Bibliografia obowiązkowa:

Reykowski, J. (1982). Motywacja, postawy prospołeczne a osobowość. Warszawa: PWN (Normy a zachowanie prospołeczne s.198-206)

Crano, W.(2005). Ukierunkowany wpływ społeczny w: J. Forgas i in (red.) . Umysł Społeczny Gdańsk: GWP s.389-392.

Doliński, D. (2000). Psychologia Wpływu Społecznego Wrocław: Ossolineum s.165-172

Brown, R.(2006).Procesy grupowe op. cit. Gdańsk: GWP (62- 68)

Adams, K., Galanes, G.J. (2008). Komunikacja w grupach. Warszawa: PWN (s.201-206- Reguły i normy grupowe)

Zajęcia V

Cyberprzemoc rówieśnicza - specyfika i grupowe przesłanki zjawiska

Bibliografia obowiązkowa:

Barlińska, Szuster, (2014). Cyberprzemoc zagrożenia i szanse na ograniczenie zjawiska wśród adolescentów Warszawa: Wydawnictwa UW s.14-20

Zajęcia VI

Efektywność funkcjonowania grupy: typy zadań, rywalizacja czy współpraca.

Bibliografia obowiązkowa:

Oyster, C. (2002). Grupy op. cit. (s.180 – 185).

Wojciszke, B.(2002). op. cit. (s.398 – 399).

Brown, R. (2006) Procesy grupowe (s. 46 – 48).

Doliński D. (2000). Inni ludzie jako rywale i współpracownicy [w:] J. Strelau (red.), Psychologia podręcznik akademicki t.2 Gdańsk: GWP (s. 501 – 504).

Zajęcia VII

Zjawiska grupowe wpływające na efektywność funkcjonowania grupy:

facylitacja społeczna, próżniactwo społeczne, rozłożenie odpowiedzialności.

Bibliografia obowiązkowa

Doliński, D. (2000). Inni ludzie w procesach motywacyjnych – kiedy obecność innych pomaga? Efekt facylitacji społecznej, próżniactwo społeczne [w:] J. Strelau (red.), Psychologia - podręcznik akademicki. Gdański: GWP t. II (s. 494 – 502).

Wojciszke, B. (2002). Człowiek wśród ludzi. Warszawa: Wyd. Scholar (s. 392-396).

Latane, B. Darley, J.(1989) Obojętni świadkowie: dlaczego nie pomagają w: K. Jankowski (red.) Przełom w psychologii Warszawa: PWN.

Zajęcia VIII

Zjawiska grupowe wpływające na efektywność funkcjonowania grupy: polaryzacja grupowa, syndrom myślenie grupowego.

Bibliografia obowiązkowa

Domachowski, W.( 1984) Syndrom grupowego myślenia [w:] W. Domachowski, S. Kowalik, Z. Miluska ( red.), Z zagadnień psychologii społecznej Warszawa: PWN (s.120 -132).

Brown, R. (2006). Procesy grupowe op. cit. (s. 191 -198).

Wojciszke B. ( 2002). Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej Warszawa: wyd. Scholar s.399 - 402.

Zajęcia IX

Aktywa i pasywa grupy – podsumowanie

Komunikacja w grupie: komunikacja werbalna, sieci komunikacyjne;

Bibliografia obowiązkowa:

Maier, N.R., Aktywa i pasywa w rozwiązywaniu problemów przez grupę w: Scott, Cummings (red.), Zachowanie człowieka w organizacji Warszawa: PWN s. 51 – 60

Adams, K., Galanes, G.J. (2008). Komunikacja w grupach. Warszawa: PWN (s.63-71 – Czym jest komunikacja?).

Oyster C.K.(2002) Grupy. Poznań: Zysk i S-ka (s.126 -128- sieci komunikacyjne)

Zajęcia X

Komunikacja niewerbalna: ekspresja mimiczna, kontakt wzrokowy, proksemika, kinestezja, wokalizacja, wielokanałowa komunikacja niewerbalna.

Bibliografia obowiązkowa:

Adams, K., Galanes, G.J. (2008). Komunikacja w grupach. Warszawa: PWN (99-107- Komunikaty niewerbalne)

Oyster, C.K. (2002) Grupy Poznań: Zysk i S-ka (s.128 -132)

Zajęcia XI

Procesy międzygrupowe: My i Oni – co leży u podstaw zachowań międzygrupowych; kategoryzacja, tożsamość społeczna , mechanizmy jej utrzymywania

Bibliografia obowiązkowa:

Brown R. (2006). Procesy grupowe op. cit. s. 234 -236; 247- 255.

Zajęcia XII

Procesy międzygrupowe c.d. – Stereotyp spiskowy,

Bibliografia obowiązkowa:

Kofta, M. (2001). Stereotyp spiskowy jako centralny składnik antysemityzmu w: M. Kofta, A. Jasińska-Kania (red.),Stereotypy i uprzedzenia. Uwarunkowania psychologiczne kulturowe (s.274-297).Warszawa: Wyd. Scholar.

Zajęcia XIII

Esencja człowieczeństwa – infrahumanizacja grupy obcej

Zajęcia XIV

Etnocentryzm – kiedy kultura staje się źródłem uprzedzeń. Kolokwium.

Bibliografia obowiązkowa:

Baran, T. (2007) Dehumanizacja w stosunkach międzygrupowych. Warszawa: Wyd. UW. s.11 -24 – do tematu XIII

Bilewicz, M. (2009). Ku zmienności i zróżnicowaniu: współczesna psychologia poznania międzygrupowego W; M. Kossowska, M. Kofta (red.) Psychologia poznania społecznego Wyd. Naukowe PWN s.286 -288 – Przypisywanie człowieczeństwa swoim i obcym. do tematu XIII

Stephen, C., Stephen,W. (1999). Wywieranie wpływu przez grupy Gdańsk: GWP. (s.132 -134).

Prezentacja:

8 - Automatyczny charakter rozłożenia odpowiedzialności i innych zjawisk grupowych

Bibliografia dodatkowa (prezentacja)

8. Bargh, J. (1999) Automatyzmy dnia powszedniego. Czasopismo Psychologiczne t.5 nr.3 (s.209-212).

Zajęcia VIII

Zjawiska grupowe wpływające na efektywność funkcjonowania grupy: polaryzacja grupowa, syndrom myślenie grupowego.

Bibliografia obowiązkowa

Domachowski, W.( 1984) Syndrom grupowego myślenia [w:] W. Domachowski, S. Kowalik, Z. Miluska ( red.), Z zagadnień psychologii społecznej Warszawa: PWN (s.120 -132).

Brown, R. (2006). Procesy grupowe op. cit. (s. 191 -198).

Wojciszke B. ( 2002). Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej Warszawa: wyd. Scholar s.399 - 402.

Prezentacje:

9. Demonstracja efektu polaryzacji – 2 osoby

Bibliografia dodatkowa:

Materiały u prowadzącego

Zajęcia IX

Aktywa i pasywa grupy – podsumowanie

Komunikacja w grupie: komunikacja werbalna, sieci komunikacyjne;

Bibliografia obowiązkowa:

Maier, N.R., Aktywa i pasywa w rozwiązywaniu problemów przez grupę w: Scott, Cummings (red.), Zachowanie człowieka w organizacji Warszawa: PWN s. 51 – 60

Adams, K., Galanes, G.J. (2008). Komunikacja w grupach. Warszawa: PWN (s.63-71 – Czym jest komunikacja?).

Oyster C.K.(2002) Grupy. Poznań: Zysk i S-ka (s.126 -128- sieci komunikacyjne)

Prezentacja:

9 c.d.. Omówienie wyników dotyczących efektu polaryzacji zebranych w grupie

10. Rola komunikacji zwrotnej: słuchanie, odbieranie interpretowanie i reagowanie

11. Specyfika interakcji w sytuacji zadaniowej: orientacja zadaniowa i socjoemocjonalna

Bibliografia dodatkowa (prezentacje):

10. Adams, K., Galanes, G.J. (2008). Komunikacja w grupach. Warszawa: PWN (s.71 –81- Słuchanie).

10 Oyster, C.(2002). Grupy op. cit. (s. 136 – 137 – modele komunikacji zwrotnej)

11. Szmagalski J. (1998). Przewodzenie małym grupom. Działania grupowe. Warszawa: centrum AnimacjiKultury. (s. 125 -130). – u prowadzącego

11. Brown R.(2006). Procesy grupowe op.cit. (s.49-52)

Zajęcia X

Komunikacja niewerbalna: ekspresja mimiczna, kontakt wzrokowy, proksemika, kinestezja, wokalizacja, wielokanałowa komunikacja niewerbalna.

Bibliografia obowiązkowa:

Adams, K., Galanes, G.J. (2008). Komunikacja w grupach. Warszawa: PWN (99-107- Komunikaty niewerbalne)

Oyster, C.K. (2002) Grupy Poznań: Zysk i S-ka (s.128 -132)

Prezentacja :

12. Tworzenie wrażenia – o automatycznych zniekształceniach w percepcji innych: specyfika spostrzegania obiektów społecznych, (UTO; wygląd zewnętrzny-podstawa wnioskowania o cechach efekty aureoli, diabelski, atrybucyjne, efekty pochodne od dominacji Ja; samospełniająca się przepowiednia) – 2 osoby

Bibliografia dodatkowa

12. Wojciszke, B. (2012). Psychologia Społeczna s136-139;147; 150-154

Zajęcia XI Procesy międzygrupowe: My i Oni – co leży u podstaw zachowań międzygrupowych; kategoryzacja, tożsamość społeczna , mechanizmy jej utrzymywania

Bibliografia obowiązkowa:

Brown R. (2006). Procesy grupowe op. cit. s. 234 -236; 247- 255.

Prezentacja:

13. Strategie osłabiające stereotypy :- hipoteza kontaktu - kategoryzacja –zmiana poznawczych reprezentacji – 2 osoby

Bibliografia dodatkowa:

13. Macrae, C.N., Stangor,Ch., Hewstone, M.(1999). Stereotypy i uprzedzenia – najnowsze ujęcie Gdańsk : GWP s.(265 – 295).

Bilewicz, M. (2009). Ku zmienności i zróżnicowaniu: współczesna psychologia poznania międzygrupowego W; M. Kossowska, M. Kofta (red.) Psychologia poznania społecznego Wyd. Naukowe PWN (s. 288 -294 –zmiana spostrzegania międzygrupowego).

Zajęcia XII

Procesy międzygrupowe c.d. – Stereotyp spiskowy,

Bibliografia obowiązkowa:

Kofta, M. (2001). Stereotyp spiskowy jako centralny składnik antysemityzmu w: M. Kofta, A. Jasińska-Kania (red.),Stereotypy i uprzedzenia. Uwarunkowania psychologiczne kulturowe (s.274-297).Warszawa: Wyd. Scholar.

Prezentacja:

14. Przyjmowanie perspektywy i empatia– oddziaływania ograniczające negatywne konsekwencje relacji międzygrupowych

Bibliografia dodatkowa

14. Szuster, A., Wojnarowska, A., Gniewek, A. (2016). Społeczne przyjmowanie perspektywy - o egzocentryzmie i empatii jako dyspozycyjnych przejawach procesu i ich związkach ze spostrzeganiem innych. Psychologia Społeczna, 11,4, 399 – 413

14 Bilewicz, M. (2009). Ku zmienności i zróżnicowaniu: współczesna psychologia poznania międzygrupowego W; M. Kossowska, M. Kofta (red.) Psychologia poznania społecznego Wyd. Naukowe PWN (s. 292 -293 –zmiana spostrzegania międzygrupowego).

14. Batson, D., Ahmad, N., Stocks, E. (2008).Korzyści i problemy związane z altruizmem wzbudzonym przez empatię (s. 455- 462) w: A. Miller (red.) Dobro i zło z perspektywy psychologicznej. Kraków: Wydawnictwo WAM.

Zajęcia XIII

Esencja człowieczeństwa – infrahumanizacja grupy obcej

Prezentacja:

15. Demonstracja zjawiska materiały u prowadzącego

Bibliografia dodatkowa:

15. O możliwości ograniczenia zjawiska infrahumanizacji - 2 osoby

Bibliografia dodatkowa:

15. Baran, T. (2007). Dehumanizacja w stosunkach międzygrupowych. Warszawa: Wyd. UW. s.26- 75.

Szuster, A., Wojnarowska, A. (2016). The Influence of Mimicry on the Rediction of Infra-Humanization Frontiers in Psychology doiorg 103389 fpsyg2016 00975

Zajęcia XIV

Etnocentryzm – kiedy kultura staje się źródłem uprzedzeń.

Bibliografia obowiązkowa:

Baran, T. (2007) Dehumanizacja w stosunkach międzygrupowych. Warszawa: Wyd. UW. s.11 -24 – do tematu XIII

Bilewicz, M. (2009). Ku zmienności i zróżnicowaniu: współczesna psychologia poznania międzygrupowego W; M. Kossowska, M. Kofta (red.) Psychologia poznania społecznego Wyd. Naukowe PWN s.286 -288 – Przypisywanie człowieczeństwa swoim i obcym. do tematu XIII

Stephen, C., Stephen,W. (1999). Wywieranie wpływu przez grupy Gdańsk: GWP. (s.132 -134).

Prezentacja:

16. Stadia etnocentryzmu

17. Trening komunikacji międzykulturowej

Bibliografia dodatkowa:

16. Boski, P. (2009). Kulturowe ramy zachowań społecznych s. 568 -574

17. Stephan, W., Stephan, C. (1999). Wywieranie wpływu przez grupy Gdańsk: GWP (s.139 -147).

Zajęcia XV

Zjawisko nierozwiązywalnego konfliktu - delegitymizacja

Bibliografia obowiązkowa:

Bar-Tal, D.(1999). Przekonania społeczne w czasie nierozwiązywalnych konfliktów. Studia Psychologiczne t. 37 z.2

Prezentacja

18.Strategie rozwiązywania konfliktu

Bibliografia dodatkowa:

18. Stephan, W., Stephan, C. (1999). Wywieranie wpływu przez grupy Gdańsk: GWP (s. 159 – 175).

Zajęcia XVI

Kolokwium sprawdzające

Student rozróżnia procesy grupowe od interpersonalnych, rozumie specyfikę zjawisk grupowych, wie jak procesy grupowe modyfikują różne formy pracy grupowej, umie wykorzystać zjawiska grupowe do optymalizacji procesu grupowego, umie wykorzystać aktywa i ograniczyć pasywa grupy .

obecność na zajęciach (maksimum 2 nieobecności) przygotowanie 1 prezentacji do wybranego tematu w oparciu o literaturę dodatkową, przygotowanie pytań do wybranych tekstów z literatury obowiązkowej, test końcowy (zaliczenie od 55% poprawnych odpowiedzi)