Badania psychologiczne w zawodach trudnych i niebezpiecznych

Podstawy pomiaru psychometrycznego 2500-OB-10
Procesy poznawcze 2500-OB-07

Student winien posiadać wiedzę o podstawach procesów przetwarzania informacji u człowieka oraz o ogólnych zasadach budowy testów psychometrycznych.

w sali

Wykład wprowadza słuchaczy w podstawowe pojęcia psychologii diagnozy psychologicznej w psychologii pracy. Omawia zagadnienia sprawności umysłowej i psychomotorycznej, a także predyspozycje osobowościowe do pracy w trudnych warunkach. Pierwsza część obejmuje krótkie omówienie procesów poznawczych i wykonawczych, niezbędnych do efektywnego wykonywania pracy. Druga część omawia środowisko pracy i specyficzne stresory o charakterze zarówno fizycznym jak i psychicznym. Trzecia część poświęcona jest diagnostyce psychologicznej – problematyce doboru personelu na różne stanowiska.

Wykład przekazuje kompetencje niezbędne do podstawowej analizy stanowiska pracy oraz diagnozy funkcjonowania człowieka w środowisku pracy, w zawodach stawiających wysokie wymagania sprawności motorycznej, intelektualnej oraz eksponowanych na stres.

Definicje podstawowe:

Psychologia pracy (Work psychology, Industrial-organisational psychology,occupational psychology) to dział psychologii stosowanej, zajmujący się aplikacją praw psychologicznych do opisu, wyjaśniania i przewidywania zachowań ludzkich w kontekście przemysłu i biznesu.

Psychologia pracy obejmuje zwykle zagadnienia takie jak analiza środowiska pracy, zdolności, rekrutację i selekcję, zarządzanie personelem i motywację, procesy szkolenia, bezpieczeństwo pracy, postawy pracowników, kulturę organizacyjną, przywództwo, stres i wypalenie zawodowe, działanie zespołowe, równowaga między życiem a pracą.

Ergonomia to nauka o projektowaniu procesu i miejsca pracy oraz urządzeń w celu optymalnego przystosowania do możliwości pracownika.

Psychologia inżynieryjna to dział psychologii zajmujący się dostosowywaniem urządzeń do psychologicznych możliwości człowieka

Nauka o czynniku ludzkim (human factor science) bada ograniczenia człowieka w działaniach związanych z wykonywaniem pracy. Jest to termin bardzo pokrewny psychologii inżynieryjnej, obejmuje jednak także aspekt społeczny (współpraca zespołowa, komunikacja) podejmowanie decyzji, itp., niekoniecznie wiąże się z maszynami.

Możliwości i ograniczenia człowieka.

Blok ten obejmuje opis funkcjonowania automatycznego i kontrolowanego człowieka. Omawiane są procesy tworzenia i utrzymania świadomości sytuacyjnej, zasady percepcji zmysłowej i uwagi, funkcjonowanie pamięci roboczej i długotrwałej u człowieka, procesy kontroli motorycznej.

Analiza stanowiska pracy.

Omawiana jest klasyfikacja stanowisk pracy oraz zasady analizy obciążenia pracownika na stanowisku, ze szczególnym uwzględnieniem stanowisk operatorskich. Wykład obejmuje analizę różnorodnych źródeł stresu i ich wpływ na niezawodność działania człowieka.

Diagnoza psychologiczna w psychologii pracy.

Omawiane są zasadnicze aspekty diagnozy możliwości intelektualnych, sprawności psychomotorycznej i cech osobowości człowieka. Omawiana jest diagnostyka w sytuacji selekcji i doboru pracowników, oraz w wyjaśnianiu wypadków i ocenie nieprzystosowania pracownika na danym stanowisku pracy.

Wykład zakończony jest wprowadzeniem do przepisów prawnych regulujących pracę psychologa pracy.

literatura obowiązkowa:

Schultz, D., Schultz, S.E.(2002) Psychologia a wyzwania dzisiejszej pracy, Warszawa: PWN

Ratajczak, Z. (2007) Psychologia pracy i organizacji, Warszawa: PWN

literatura uzupełniająca:

1. Biernacki, M., Tarnowski, A. i Truszczyński, O. (2006). Ryzyko w zadaniach lotniczych i metoda jego optymalizacji - ORM (Operational Risk Management) W: M. Goszczyńska i R. Studenski (red.), Psychologia Zachowań Ryzykownych (s.237-261). Warszawa: Scholar.

2. Endsley M.R. (2000). Theoretical underpinnings of situation awareness: a critical review. W: M. R. Endsley i D. J Garland (red.), Situation Awareness Analysis and Measurement ( s.3-32). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates (tekst dostępny w Internecie)

3. Levine, M.W. (2000). Fundamentals of Sensation and Perception. Oxford: Oxford University Press. (Czytelnia WPUW)

4. Nęcka, E., Orzechowski J., Szymura B. (2007). Psychologia Poznawcza. Warszawa: Academica, PWN.

5. Posner, M. I., DiGirolamo, G. J. (1998). Executive Attention: Conflict, Target Detection, and Cognitive Control. W: R. Parasuraman (red.), The Attentive Brain (s. 401 - 423). Cambridge: The MIT Press.(Czytelnia WPUW)

6. Stanton N.A., Chambers, P.R.G., Piggott J. (2001). Situational awareness and safety. Safety Science, 39, 189?204 (bazy BUW)

7. Bourne, L.J. i Yaroush, R.A. (2003). Stress and cognition A cognitive psychological perspective. (NASA publication nr NASA/CR-2003-212282.) (tekst dostępny w Internecie)

8. Cavallo, V.E. i Cohen, A.S. (2001). Perception. W: Baronet, P.E. (red.), Traffic Psychology Today. Dordrecht: Kluwer Academic Publishing group.(Czytelnia WPUW)

Wiedza:

Po ukończeniu przedmiotu student

• rozpoznaje zasadnicze warunki wpływające na obciążenie pracownika na stanowisku pracy.

• Analizuje cechy indywidualne człowieka warunkujące dobre funkcjonowanie na danym stanowisku.

• Identyfikuje źródła stresu i jego skutki.

• Planuje metody badania psychologicznego niezbędne do formułowania zaleceń zarówno w sytuacji naboru jak i wyjaśniania przyczyn obniżonego poziomu funkcjonowania pracownika.

• Identyfikuje bezpośrednie i ukryte źródła błędów człowieka i ryzyko wypadkowości.

Postawy

Student

• Interpretuje przepisy prawne

• Ocenia związek między środowiskiem pracy, doborem pracowników a ich niezawodnością i bezpieczeństwem.

Umiejętności

Student

• Tworzy charakterystyki stanowisk pracy

• Dobiera i stosuje wybrane metody diagnozy psychologicznej

Oceniana jest wiedza z zakresu będącego przedmiotem wykładu, oraz umiejętność stosowania tej wiedzy w prostych sytuacjach związanych z pracą

Brak