Teaching History in Primary School (Part 1)

Zajęcia stanowią integralny element programu specjalizacji nauczycielskiej są więc adresowane do studentów, którzy chcą na studiach pierwszego stopnia uzyskać kompetencje zawodowe, tj. kompetencje do nauczania przedmiotu historia.

Celem zajęć dydaktyka historii w szkole podstawowej jest przygotowanie studentów do samodzielnego planowania i prowadzenia lekcji historii w szkole podstawowej.

Zajęcia „dydaktyka historii w szkole podstawowej” adresowane są do studentów, którzy wybrali specjalizację nauczycielską. Celem zajęć jest umożliwienie studentowi opanowania wiedzy i umiejętności składających się na warsztat nauczyciela historii w szkole podstawowej. Podczas zajęć studenci nabywają wiedzę i umiejętności z zakresu planowania pracy z uczniami, w taki sposób, by w trakcie zajęć edukacyjnych efektywnie realizowane były cele nauczania określone w „Podstawie programowej” w sposób inspirujący rozwój intelektualny uczniów oraz rozbudzający ich poznawcze zainteresowanie historią.

Podczas zajęć studenci zapoznają się z zapisami „Podstawy programowej” dla przedmiotu historia w szkole podstawowej oraz i ich metodyczną interpretacją. W jej zakres wchodzi: rozumienie koncepcji nauczania historii w szkole podstawowej, prawidłowe odczytywanie znaczenia czasowników operacyjnych, znajomość merytorycznych treści nauczania w szkole podstawowej oraz kształconych na tym etapie edukacji kompetencji warsztatu historyka.

Podczas zajęć studenci poznają narzędzia i metody kształcenia u uczniów szkoły podstawowej umiejętności fundamentalnych, do których należy: chronologia (poruszanie się w czasie historycznym); poruszanie się w przestrzeni historycznej (praca z mapą, planem, odczytywanie śladów historii w przestrzeni naturalnej); praca ze źródłem (podstawy systematyki źródeł, podstawy krytyki i odczytywania informacji zawartych w źródle pisanym, ikonograficznym, audiowizualnym).

Podczas zajęć studenci poznają zasady planowania pracy dydaktycznej w perspektywie cyklu kształcenia (klasa IV–VIII szkoły podstawowej), roku szkolnego, semestru oraz jednostki lekcyjnej.

Podczas zajęć studenci poznają typy lekcji oraz zasady opracowania prawidłowego pod względem merytorycznym i metodycznym scenariusza lekcji każdego typu.

Podczas zajęć studenci nabędą umiejętność prawidłowego pod względem merytorycznym i metodycznym doboru metod i technik kształcenia. Poznają zasady stosowania podręcznika oraz innych środków dydaktycznych w perspektywie ich prawidłowego doboru dla osiągnięcia określonego celu (celów) edukacyjnego.

Podczas zajęć studenci poznają formy i zasady komunikacji i współpracy z uczniem, zespołem uczniów podczas lekcji oraz formy i zasady organizacji zajęć edukacyjnych poza szkołą (lekcja muzealna, lekcja w bibliotece, wycieczka historyczna, projekty).

– Podstawa programowa edukacji historycznej w szkole podstawowej: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dn. 14.02.2107, Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej 2017, poz. 356 (dostępne: www.prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20170000356).

– M. Bieniek, Dydaktyka historii. Wybrane zagadnienia, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2007.

– E. Chorąży, D. Konieczka-Śliwińska, S. Roszak, Edukacja historyczna w szkole. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.

– J. Maternicki, Cz. Majorek, A. Suchoński, Dydaktyka historii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1993.

– Metodyka nauczania historii w szkole podstawowej, pod red. Cz. Majorka, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1988.

– Sztuka nauczania. Czynności nauczyciela, pod red. K. Kruszewskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa (wiele wydań).

– Współczesna dydaktyka historii. Zarys encyklopedyczny dla nauczycieli i studentów, pod red. J. Maternickiego, Wydawnictwo Juka, Warszawa 2004.

Wiedza

po zakończeniu zajęć student zna i rozumie:

– miejsce historii w ramowych planach nauczania w szkole podstawowej;

– podstawę programową przedmiotu historia w szkole podstawowej;

– cele kształcenia i treści nauczania przedmiotu historia w szkole podstawowej;

– osadza przedmiot historia w szkole podstawowej w kontekście dalszego kształcenia;

– strukturę wiedzy w zakresie przedmiotu historia w szkole podstawowej;

– kompetencje kluczowe i ich kształtowanie w ramach nauczania przedmiotu historia w szkole podstawowej;

– integrację wewnątrz- i międzyprzedmiotową;

– zagadnienia związane z programem nauczania przedmiotu historia w szkole podstawowej: tworzenie i modyfikacja, analiza, ocena, dobór i zatwierdzanie;

– zasady projektowania procesu kształcenia oraz rozkład materiału;

– kompetencje merytoryczne, dydaktyczne i wychowawcze nauczyciela;

– potrzebę profesjonalnego rozwoju nauczyciela, także z wykorzystaniem technologii informacyjno-komunikacyjnej;

– znaczenie autorytetu nauczyciela;

– interakcje ucznia i nauczyciela w toku lekcji;

– potrzebę dostosowywania sposobu komunikowania się do poziomu rozwoju uczniów i stymulowania aktywności poznawczej uczniów, w tym kreowania sytuacji dydaktycznych;

– rolę nauczyciela jako popularyzatora wiedzy;

– znaczenie współpracy nauczyciela w procesie dydaktycznym z rodzicami uczniów, pracownikami szkoły i środowiskiem pozaszkolnym;

– konwencjonalne i niekonwencjonalne metody nauczania, w tym metody aktywizujące; proces uczenia się przez działanie, odkrywanie lub dociekanie naukowe oraz pracę badawczą ucznia; metodę projektów;

– zasady doboru metod nauczania typowych dla przedmiotu historia;

– metodykę realizacji poszczególnych treści kształcenia w obrębie przedmiotu historia w szkole podstawowej – rozwiązania merytoryczne i metodyczne, dobre praktyki, dostosowanie oddziaływań do potrzeb i możliwości uczniów lub grup uczniowskich o różnym potencjale;

– typowe dla przedmiotu historia w szkole podstawowej błędy uczniowskie, ich rolę i sposoby wykorzystania w procesie dydaktycznym;

– organizację pracy w klasie i w grupach;

– potrzebę indywidualizacji nauczania;

– zagadnienie nauczania interdyscyplinarnego;

– formy pracy specyficzne dla przedmiotu historia: wycieczki, zajęcia terenowe i laboratoryjne, doświadczenia, konkursy;

– zagadnienia związane z pracą domową;

– sposoby organizowania przestrzeni klasy szkolnej: środki dydaktyczne (podręczniki i pakiety edukacyjne) i pomoce dydaktyczne – dobór i wykorzystanie zasobów edukacyjnych, w tym elektronicznych i obcojęzycznych; edukacyjne zastosowania mediów i technologii informacyjno-komunikacyjnej; myślenie komputacyjne w rozwiązywaniu problemów w zakresie przedmiotu historia w szkole podstawowej;

– potrzebę wyszukiwania, adaptacji i tworzenia elektronicznych zasobów edukacyjnych i projektowania multimediów;

– metody kształcenia w odniesieniu do przedmiotu historia;

– znaczenie kształtowania postawy odpowiedzialnego i krytycznego wykorzystywania mediów cyfrowych oraz poszanowania praw własności intelektualnej;

– znaczenie rozwijania umiejętności osobistych i społecznych uczniów;

– potrzebę kształtowania umiejętności współpracy uczniów, w tym grupowego rozwiązywania problemów oraz budowania systemu wartości i rozwijania postaw etycznych uczniów, a także kształtowania kompetencji komunikacyjnych i nawyków kulturalnych;

– warsztat pracy nauczyciela: właściwe wykorzystanie czasu lekcji przez ucznia i nauczyciela;

– potrzebę kształtowania u ucznia pozytywnego stosunku do nauki oraz rozwijania ciekawości, aktywności i samodzielności poznawczej, a także logicznego i krytycznego myślenia; potrzebę kształtowania motywacji do uczenia się danego przedmiotu;

– potrzebę kształtowania nawyków systematycznego uczenia się i korzystania z różnych źródeł wiedzy, w tym z Internetu, oraz przygotowania ucznia do uczenia się przez całe życie przez stymulowanie go do samodzielnej pracy.

Umiejętności

po zakończeniu zajęć student potrafi:

– identyfikować typowe zadania szkolne z celami kształcenia, w szczególności z wymaganiami ogólnymi podstawy programowej, oraz z kompetencjami kluczowymi;

– przeanalizować rozkład materiału;

– identyfikować powiązania treści przedmiotu historia w szkole podstawowej z innymi treściami nauczania;

– dostosować sposób komunikacji do poziomu rozwojowego uczniów;

– kreować sytuacje dydaktyczne służące rozwojowi zainteresowań uczniów i popularyzacji wiedzy;

– podejmować skuteczną współpracę w procesie dydaktycznym z rodzicami uczniów, pracownikami szkoły i środowiskiem pozaszkolnym;

– dobierać metody pracy klasy oraz środki dydaktyczne, w tym z zakresu technologii informacyjno-komunikacyjnej, aktywizujące uczniów;

– fachowo i rzetelnie oceniać pracę uczniów wykonywaną w klasie i w domu;

– rozpoznać typowe dla przedmiotu historia błędy uczniowskie i wykorzystać je w procesie dydaktycznym.

Kompetencje społeczne

po zakończeniu zajęć student jest gotów do:

– adaptowania metod pracy do potrzeb uczniów;

– popularyzowania wiedzy wśród uczniów i w środowisku szkolnym;

– zachęcania uczniów do podejmowania prób badawczych;

– promowania odpowiedzialnego i krytycznego wykorzystywania mediów cyfrowych oraz poszanowania praw własności intelektualnej;

– kształtowania umiejętności współpracy uczniów, w tym grupowego rozwiązywania problemów;

– budowania systemu wartości i rozwijania postaw etycznych uczniów oraz kształtowania ich kompetencji komunikacyjnych i nawyków kulturalnych;

– rozwijania u uczniów ciekawości, aktywności i samodzielności poznawczej oraz logicznego i krytycznego myślenia;

– kształtowania nawyku systematycznego uczenia się i korzystania z różnych źródeł wiedzy, w tym z Internetu;

– stymulowania uczniów do uczenia się przez całe życie przez samodzielną pracę.

Metody oraz kryteria oceniania podane są w sylabusie zajęć.