Antropologia kultury

obowiązkowe

Brak. Przedmiot obowiązkowy dla pierwszego roku studiów licencjackich.

Przedmiot ma charakter wstępu do badań nad kulturami słowiańskimi z perspektywy antropologii kulturowej. Celem zajęć jest omówienie podstawowych problemów i pojęć tej dyscypliny, a także zagadnień z zakresu etnologii, socjologii i religioznawstwa. Przedmiot ma przybliżyć ponadto kwestie dotyczące metodologii badań kulturoznawczych.

Przedmiot ma charakter wstępu do badań nad kulturami słowiańskimi z perspektywy antropologii kulturowej. Celem zajęć jest omówienie podstawowych problemów i pojęć tej dyscypliny, a także z zakresu etnologii, socjologii i religioznawstwa. Przedmiot ma przybliżyć ponadto kwestie dotyczące metodologii badań kulturoznawczych. Punktem wyjścia do prezentacji powyższej tematyki jest lektura najważniejszych tekstów, stanowiących kanon literatury kulturoznawczej, a także charakterystyka głównych kierunków badawczych i dorobku ich reprezentantów. Egzemplifikację uzupełniającą analizę omawianych zagadnień stanowi materiał słowiański (prezentowany w zakresie podstawowym).

Ćwiczenia = 30 godzin.

Samodzielne przygotowanie do każdych ćwiczeń – 2 godz. tyg. = 60 godz.

Przygotowania do egzaminu – 60 godzin

RAZEM = ok. 180 godzin.

1. Przestrzeń w kulturze współczesnej

• E.T. Hall, Ukryty wymiar, w: Antropologia kultury, red. A. Mencwel, oprac. G. Godlewski i in., Warszawa 2001, s. 138-152.

-> Yi-Fu Tuan, Ciało, relacje międzyludzkie i wartości przestrzenne, tamże, s. 129-137.

2. Czas w kulturze współczesnej

• A. Guriewicz, Cóż to jest… czas?, w: Antropologia kultury, dz. cyt., s. 98-108.

-> E. Tarkowska, Czas społeczny i inne kategorie temporalne, w: Czas w życiu Polaków. Wyniki badań, hipotezy, impresje, Warszawa 1992, s. 22-29.

3. Czas i przestrzeń w kulturach tradycyjnych

• M. Eliade, Czas święty i mity, w: Antropologia kultury, dz. cyt., s. 89-97.

• M. Eliade, Święty obszar i sakralizacja świata, tamże, s. 121-128.

-> Dž. Karahasan, Sarajewo. Portret wewnętrznego miasta, w: tegoż, Sarajewska sevdalinka, Sejny 1995, s. 13-26.

4. Ciało w kulturze

• N. Elias, Przemiany w traktowaniu potrzeb naturalnych, w: Antropologia ciała. Zagadnienia i wybór tekstów, red. M. Szpakowska, oprac. A. Chałupnik i in., Warszawa 2008, s. 23-34.

-> Z. Bauman, Ponowoczesne przygody ciała, w: Antropologia ciała, dz. cyt., s. 95-102.

-> M. Bogusławska, Tatuaż w komunikacji międzykulturowej w BiH końca XIX wieku, w: Problemy tożsamości kulturowej w krajach słowiańskich 3 (jej znaki i symbole), red. J. Goszczyńska, Warszawa 2005, s. 209-227.

5. Związki społeczne

• F. Tönies, Teoria wspólnoty, w: Antropologia kultury, dz. cyt., s. 267-271.

• B. Szacka, Sfera reprodukcji, w: tejże, Wprowadzenie do socjologii, Warszawa 2008, s. 375-401.

6. Oralność – piśmienność

• A.B. Lord, O formule, w: Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów, red. G. Godlewski, oprac. G. Godlewski i in., Warszawa 2004, s. 203-209.

• M. Dąbrowska-Partyka, Pismo jako znak tożsamości, w: Język a tożsamość narodowa, red. M. Bobrownicka, Kraków 2000, s. 169-182.

7. Mit i myślenie mityczne

• J. Campbell, Mit a świat współczesny, w: tegoż, Potęga mitu, Kraków 2019, s. 19-54.

-> M. Janion, Co się stało z mitologią słowiańską?, w: tejże, Niesamowita Słowiańszczyzna, Kraków 2006, s. 12-20.

8. Rytuał, rytualizacja, ceremonia

• A. van Gennep, Obrzędy przejścia, w: Antropologia widowisk. Zagadnienia i wybór tekstów, red. L. Kolankiewicz, oprac. A. Chałupnik i in., Warszawa 2005, s. 115-120.

-> V. Turner, Proces rytualny, tamże, s. 121-138.

-> J. Obrębski, Struktura społeczna i rytuał we wsi macedońskiej, w: tegoż, Dzisiejsi ludzie Polesia i inne eseje, oprac. A. Engelking, Warszawa 2005, s . 71-88.

-> M. Lubańska, Praktyka inkubacji – przesypianie w pobliżu relikwii i ikon, w: tejże, Praktyki lecznicze w prawosławnych monasterach w Bułgarii. Perspektywa antropologii (post)sekularnej, Warszawa 2019, s. 142-164.

9. Inny/Obcy

• B. Jezernik, Ludzie z ogonami, w: tegoż, Dzika Europa. Bałkany w oczach zachodnich podróżników, przeł. P. Oczko, Kraków 2007, s. 73-85.

-> E. Said, Ofensywy orientalizmu, w: Orientalizm, przeł. W. Kalinowski, Warszawa 1991, s. 119-146.

-> G. Simmel, Obcy, w: tegoż, Socjologia, przeł. M. Łukasiewicz, Warszawa 1975, s. 504-512.

10. Osobowość, socjalizacja, tożsamość

• E. Fromm, Charakter a proces społeczny, w: Antropologia kultury, dz. cyt., s. 211-218.

-> B. Szacka, Socjalizacja, w: tejże, Wprowadzenie do socjologii, Warszawa 2008, s. 139-150.

11. Antropologia rzeczy

• B. Olsen, W obronie rzeczy. Archeologia i ontologia przedmiotów, przeł. B. Shallcross, Warszawa 2013, s. 19-31, 232-263.

-> K. Pomian, Rzeczy, Semiofory, w: tegoż, Historia. Nauka wobec pamięci, Lublin 2006, s. 98-102, 120-130.

-> A. Wieczorkiewicz, Lustro i skalpel, w: Gadżety popkultury. Społeczne życie przedmiotów, red. W. Godzic, Warszawa 2007, s. 67-93

12. Natura w epoce antropocenu

• P. Singer, Wszystkie zwierzęta są równe, w: tegoż, Wyzwolenie zwierząt, przeł. A. Alichniewicz, A. Szczęsna, Warszawa 2004, s. 33-58.

-> J. Rajkowska, Animal in War, w: Pomniki w epoce antropocenu, red. M. Praczyk, Poznań 2017, s. 69-78.

13. Rozumienie kultury – repetytorium

• A. Mencwel, Wyobraźnia antropologiczna, w: Antropologia kultury, dz. cyt., s. 9-19.

-> W.J. Burszta, Kultura i kultury, w: tegoż, Antropologia kultury. Tematy, teorie, interpretacje, Poznań 1998, s. 35-57.

-> R. Benedict, Wzory kultury, w: Antropologia kultury, dz. cyt., s. 61-75.

Student będzie potrafił:

WIEDZA

1. Zdefiniować przedmiot i zakresu badań antropologii.

2. Posługiwać się podstawowymi kategoriami badawczymi antropologii.

3. Wyjaśnić mechanizmy funkcjonowania wybranych zjawisk kultury.

UMIĘJĘTNOŚCI

1. Dokonywać egzegezy tekstów źródłowych.

2. Dokonać analizy wybranych zjawisk społecznych.

3. Dokonać interpretacji mechanizmów kierujących zachowaniami społecznymi.

POSTAWY

1. Rozumieć i krytycznie odnosić się do otaczającej go rzeczywistości.

2. Krytycznie odnieść się do różnych metod badawczych oraz tez zawartych w tekstach teoretycznych.

Wdrażana będzie praca w grupie, rozwijane umiejętności analizy i interpretacji tekstów teoretycznych. Dyskusja na zajęciach ma prowadzić do lepszego zrozumienia mechanizmów rządzących zachowaniami społecznymi.

Bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność podczas dyskusji.

Prezentacja dotycząca wybranego zakresu tematycznego.

Obecność na zajęciach (dopuszczalne 2 nieobecności).

Egzamin.

Brak.