Podstawy etnolingwistyki
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 3005-KL4EL |
Kod Erasmus / ISCED: |
09.302
|
Nazwa przedmiotu: | Podstawy etnolingwistyki |
Jednostka: | Instytut Slawistyki Zachodniej i Południowej |
Grupy: | |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | obowiązkowe |
Założenia (opisowo): | Przedmiot ma charakter propedeutyczny i nie stanowi bezpośredniej kontynuacji innych przedmiotów ujętych w programie studiów slawistycznych. Jest skierowany do całego rocznika studentów, toteż wykładana problematyka teoretyczna ilustrowana jest głównie polskim materiałem językowym. |
Tryb prowadzenia: | w sali |
Skrócony opis: |
Etnolingwistyka (w niektórych środowiskach badawczych nazywana lingwistyką antropologiczną) bada i opisuje związki języka z kulturą danej społeczności językowej. Jako składnik programu studiów slawistycznych ma uwrażliwić studentów z jednej strony na fakt, że studiowane języki obce są nie tylko podstawowym "technicznym" narzędziem komunikacji, ale i ważnym źródłem wiedzy kulturowej, a z drugiej strony - że prawdziwie dobre poznanie języka obcego jest niemożliwe bez stałej pamięci o jego kulturowej bazie i bez nieustannego uczenia się społeczno-kulturowego aspektu znaczeń poznawanych i używanych wyrażeń` językowych. |
Pełny opis: |
Etnolingwistyka skupia się na sposobie w jaki dana kultura odbija się w jednostkach języka, na różnych piętrach jego struktury, ze szczególnym uwzględnieniem znaczeń zleksykalizowanych i niektórych zgramatykalizowanych. Jak pisze jeden z najwybitniejszych polskich etnolingwistów, prof. Jerzy Bartmiński, etnolingwistyka opisuje język przede wszystkim jako specyficzny składnik kultury, ujawniający przyjęte w danej kulturze sposoby konceptualizacji i kategoryzacji rzeczy, systemy stosowanych wartościowań, punktów widzenia, utrwalonych społecznie postaw wobec otaczającego świata. Podstawowym narzędziem opisu na wykładzie będzie promowane przez J.Bartmińskiego pojęcie językowego obrazu świata (JOS), rozumianego jako zawarta w języku interpretacja rzeczywistości, a także praktyczne metody rekonstrukcji jego fragmentów w obrębie danego języka funkcjonującego w danej społeczności językowo-kulturowej. Omówione zostaną także relacje wiążące koncepcję JOS z podstawami ujęcia kognitywistycznego języka oraz z tzw. hipotezą relatywizmu językowego, związaną z zaobserwowaną niezwykłą różnorodnością konceptualizacji różnych składników rzeczywistości pozajęzykowej w poszczególnych kulturach i reprezentujących je językach etnicznych. Studenci zapoznają się też z językowymi narzędziami i społeczno-kulturowymi mechanizmami stereotypizacji, ucząc się, jakie może nieść ona ze sobą zagrożenia, a jednocześnie w czym pomaga użytkownikom języka. |
Literatura: |
Lektury podstawowe J. Bartmiński, Językowe podstawy obrazu świata. Wydanie drugie uzupełnione, Lublin 2007. J. Bartmiński, Stereotypy mieszkają w języku. Studia etnolingwistyczne, Lublin 2007. J. Błuszkowski, Stereotypy narodowe w świadomości Polaków, Warszawa 2003 G. Kleiber, Semantyka prototypu. Kategorie i znaczenie leksykalne. Universitat 2003. R. Langacker, Wykłady z gramatyki kognitywnej, Lublin 2005. E. Tabakowska, Gramatyka i obrazowanie. Wprowadzenie do językoznawstwa kognitywnego. E. Tabakowska (red.), Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa, Kraków 2001. R. Tokarski, Światy za słowami. Wykłady z semantyki leksykalnej, Lublin 2014 (wybrane fragmenty) A. Wierzbicka, Język -umysł - kultura, Warszawa 1999 (wybrane fragmenty) A. Wierzbicka,, Słowa klucze. Różne języki - różne kultury, Warszawa 2007. Czasopisma: "Język a kultura", "Etnolingwistyka". Dodatkowe lektury są podawane w trakcie wykładów. |
Efekty uczenia się: |
Student rozumie wielorakie związki łączące język naturalny z innymi obszarami kultury. Jest uwrażliwiony na kulturowy kontekst użycia wyrażeń językowych, w szczególności w komunikacji międzykulturowej i umie tę wiedzę/świadomość wykorzystywać jako użytkownik języka obcego i własnego w kontakcie z cudzoziemcem władającym polszczyzną - jako tłumacz, analityk procesów społeczno-kulturowych czy politycznych za granicą itp. Jest też bardziej świadomy roli i rangi społecznej powielanych w danym języku stereotypów, umie się zdystansować wobec stereotypów o charakterze stygmatyzującym. |
Metody i kryteria oceniania: |
- uzyskanie pozytywnej oceny na egzaminie ustnym - obecność na wykładach (max 3 (trzy) nieobecności) |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.