Imagi-nation. Representation of national identity in the visual culture in the ex-Yugoslav countries

Celem zajęć jest zaprezentowanie najważniejszych zjawisk z zakresu kultury wizualnej na gruncie kultur krajów byłej Jugosławii.

Celem zajęć jest refleksja nad sposobami tworzenia obrazów narodów w kulturze wizualnej krajów byłej Jugosławii.

Teoretycznym punktem wyjścia zajęć będzie praca Michaela Billiga „Banalny nacjonalizm”, w której autor wysuwa tezę, że nacjonalizm nie jest zdezaktualizowaną ideologią fundamentalistów i ekstremistów, ale zjawiskiem stale obecnym w mentalności nowoczesnego człowieka. Obecność ta dostrzegalna jest również na poziomie życia codziennego i przejawia się w tworzonych przez członków wspólnoty obrazach. Zadaniem uczestników zajęć będzie zweryfikowanie tej tezy w odniesieniu do kultur krajów byłej Jugosławii.

Pierwsza część zajęć stanowić będzie wprowadzenie metodologiczne do badania kultury wizualnej, podczas której studenci zapoznają się z podstawowymi narzędziami warsztatu badacza. Następnie słuchacze dokonają krytycznej lektury książki Billiga. Kolejnym krokiem będzie analiza wybranego materiału wizualnego, na który składać będą się zarówno obrazy malarskie, fotografie, przedstawienia symboli narodowych. W trakcie zajęć studenci zapoznają się z różnymi sposobami konceptualizowania narodu (m.in. Herder, Gellner, Anderson, Kłoskowska, Renan, Smith) i tworzenia jego reprezentacji wizualnej. Ponadto studenci będą mieli także okazję przyjrzeć się muzeum jako instytucji kształtującej wizualną i materialną narrację o narodach. W końcowej części kursu uczestnicy zajęć przestudiują także strategie reprezentacji wspólnot narodowych w Internecie. Powtarzalność obrazów – charakterystyczna dla tego medium – przyczynia się do utrwalenia, ale i zrozumienia tego, jak urządzona jest wspólnota.

Końcowym efektem zajęć będzie stworzenie i zaprezentowanie przez każdego studenta eseju wizualnego nt. wybranego narodu. Celem zajęć jest zatem nie tylko wskazanie, ale także praktyczne zweryfikowanie podstawowych kompetencji wizualnych koniecznych do bycia uczestnikiem kultury początków XXI wieku.

Grupy tematyczne zajęć:

• Narzędzia badacza kultury wizualnej – zajęcia wprowadzające

• „Narod”, „nacija”, nacjonalizm, banalny nacjonalizm

• Narodowe krajobrazy

• Symbole narodowe / flagowanie codzienności

• Narracje muzealne nt. narodów

• „Događanje naroda” – wizualność manifestacji i protestów

• Hasztagowanie narodu – naród na Instagramie

Wybrana literatura:

1. Anderson B., Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu, przeł. S. Amsterdamski, Kraków–Warszawa 1997.

2. Baker S., Describing Images of the National Self: Popular Accounts of the Construction of Pictorial Identity in the First World War Poster, „Oxford Art Journal”, Vol. 13, No. 2/ 1990, s. 24–30.

3. Barthes R., Światło obrazu. Uwagi o fotografii, Warszawa 2008.

4. Belting H., Contemporary Art And The Museum In the Global Age, w:, Contemporary Art and the Museum. A Global Perspective, red. P. Weibel, A. Buddensieg, Ostfildern 2007, s.16–38.

5. Billig M., Banalny nacjonalizm, Kraków 2008.

6. Burke P., Naoczność. Materiały wizualne jako świadectwa historyczne, Kraków 2012

7. Clifford J., O kolekcjonowaniu sztuki i kultury, w: tegoż, Kłopoty z kulturą. Dwudziestowieczna etnografia, literatura i sztuka, przeł. J. Iracka, Warszawa 2000, s. 233–271.

8. Dyras M., Re-inkarnacje narodu. Chorwackie narracje tożsamościowe w latach dziewięćdziesiątych XX wieku, Kraków 2009.

9. Edensor T., Tożsamość narodowa, kultura popularna i życie codzienne, Kraków 2004.

10. Frydryczak B., Kolekcja – o poszukiwaniu zbioru w gruzach muzeum, w: Muzeum sztuki. Od Luwru do Bilbao, red. M. Popczyk, Katowice 2006, s. 81–89.

11. Hanish C., The Personal is Political, 1969. www.carolhanisch.org/CHwritings/PIP.html

12. Oraić Tolić D., Stereotypy kulturowe i nowoczesny naród, przeł. B. Zieliński, w: Widzieć Chorwację. Panorama literatury i kultury chorwackiej 1990–2005, red. K. Pieniążek-Marković, G. Rem, B. Zieliński, Poznań 2005, s. 11–34.

13. Pomian K., Zbieracze i osobliwości. Paryż – Wenecja XVI–XVIII wiek, przeł. A. Pieńkos, Warszawa 1996.

14. Renan E., Co to jest naród?, http://webheim.de/translated/Renan_Czym_jest_narod.html

15. Rose G., Interpretacja materiałów wizualnych. Krytyczna metodologia badań nad wizualnością, przeł. E. Klekot, Warszawa 2010.

16. Senjković R., Lica društva. Likovi države, Zagreb 2002.

17. Smith A., Nacjonalizm. Teoria, historia, ideologia, Warszawa 2007.

18. Smith A., Kulturowe podstawy narodów, Kraków 2009.

Po ukończeniu zajęć student/studentka ma uporządkowaną wiedzę ogólną z zakresu studiów nad wizualnością. Posiada wiedzę na temat głównych sposobów konceptualizowania narodu, szczególnie na obszarze byłej Jugosławii.

Student/ studentka dobrze orientuje się w problemach kulturowych i społecznych kraju. Potrafi odczytywać obrazy i zawarte w nich kody wizualne, zna ich etymologię, a także rozpoznaje ich głębsze znaczenie.

Podstawą zaliczenia jest obecność na zajęciach, przygotowanie oraz zaprezentowanie eseju wizualnego.

Oceniane jest:

1) przygotowanie do zajęć: lektura zadanych tekstów i udział w dyskusji

2) umiejętność analizy wybranego zjawiska kulturowego z wykorzystaniem wybranej perspektywy badawczej - weryfikowana przez przygotowany esej wizualny.

Brak.