Najmniejsze języki Słowiańszczyzny

fakultatywne

Zajęcia przeznaczone są dla studentów studiów licencjackich wszystkich specjalizacji. Wymagana jest bierna znajomość języka angielskiego pozwalająca na czytanie tekstów naukowych.

w sali

Konwersatorium poświęcone jest słowiańskim językom mniejszościowym i regionalnym oraz (w mniejszym stopniu) niesłowiańskim językom małych grup etnicznych zamieszkujących terytorium szeroko pojętej Słowiańszczyzny. Zajęcia mają interdyscyplinarny charakter i łączą elementy językoznawstwa (socjolingwistyki) z kulturoznawstwem i etnologią. Szczególna uwaga poświęcona jest aktualnej sytuacji języków zagrożonych – negatywnym i pozytywnym wpływom nowoczesnych technologii i mediów oraz metodom ratowania ginących języków.

Nieobowiązkowe uzupełnienie zajęć będzie stanowił cykl otwartych wykładów „Mały język – wielki temat“, w ramach którego planowane są dodatkowe spotkania z przedstawicielami wybranych grup mniejszościowych lub ich badaczami, którzy opowiedzą o podejmowanych przez siebie inicjatywach popularyzatorskich, rewitalizacyjnych i naukowych.

Pierwsza połowa semestru, poświęcona zagadnieniom teoretycznym, podzielona została na następujące bloki tematyczne:

1. Różnorodność języków świata i relatywizm językowy.

2. Wprowadzenie do klasyfikacji języków i grup etnicznych.

3. Klasyfikacja c.d.: Rozwój i zmiana, czyli gdzie kończy się gwara, a zaczyna język?

4. Polityka językowa i prawodawstwo dotyczące mniejszości.

5. Co oznacza śmierć języka i jakie czynniki są niezbędne dla jego przetrwania?

6. Rewitalizacja języków mniejszościowych – przywracanie zerwanego przekazu.

7. Rewitalizacja c.d.: Nowe media, nowe perspektywy, nowe problemy.

Dalsze spotkania przeznaczone są na prezentacje zaliczeniowe studentów, komentowane i uzupełniane przez prowadzącego. Wystąpienia dotyczą konkretnych języków mniejszościowych Słowian i ich najbliższych sąsiadów. Proponowane zagadnienia to m.in.:

1. Słowiańskie mniejszości nieposiadające własnego państwa: Łużyczanie, Kaszubi, Rusini.

2. Bośniacki i czarnogórski: „nowe” języki dawnej Jugosławii.

3. Spór o status śląszczyzny i śląski ruch odrębności językowej.

4. Połabianie: zaginiony język zapomnianego ludu.

5. Mikrojęzyki literackie: laski, wschodniosłowacki i inne.

6. „Po swojomu”, czyli po jakiemu? Wschodniosłowiańskie dialekty Podlasia.

7. Mniejszość we własnym kraju: współczesna pozycja języka białoruskiego.

8. Germańskie wyspy językowe wśród Słowian: Hałcnów (PL), Chmeľnica (SK), Kočevje (SLO) i inne.

9. „Ynzer ołdy, łiwy śpröh”: tajemnice języka wilamowskiego.

10. Jidysz: język Żydów Słowiańszczyzny.

Lektury dotyczące poszczególnych zagadnień ustalane będą przed zajęciami, a wybrane teksty będą dostępne w teczce w bibliotece ISZiP (kserokopie) oraz on-line jako skany. Poniższa lista obejmuje literaturę podstawową dla całego przedmiotu:

Adamik-Szysiak, Małgorzata, Godlewska, Ewa

2014 Media mniejszości. Mniejszości w mediach, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej

Ahearn, Laura M.

2013 Antropologia lingwistyczna. Wprowadzenie, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Austin, Peter K., McGill, Stuart

2012 Endangered Languages. Critical Concepts in Linguistics. Volume I-III, London New York: Routledge.

Comrie, Bernard, Matthews, Stephen, Polinsky, Maria

1998 Atlas języków. Pochodzenie i rozwój języków świata, Poznań: Oficyna Wydawnicza Atena.

Crystal, David

2000 Language Death, Cambridge: Cambridge University Press.

Czesak, Artur

2015 Współczesne teksty śląskie na tle procesów językotwórczych i standaryzacyjnych współczesnej Słowiańszczyzny, Kraków: Księgarnia Akademicka.

Dalewska-Greń, Hanna

1997 Języki słowiańskie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Dołowy-Rybińska, Nicole

2011 Języki i kultury mniejszościowe w Europie: Bretończycy, Łużyczanie, Kaszubi, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Dołowy-Rybińska, Nicole

2017 „Nikt za nas tego nie zrobi“. Praktyki językowe i kulturowe młodych aktywistów mniejszości językowych Europy, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.

Golachowska, Ewa, Zielińska, Anna (red.)

2012 Konstrukcje i destrukcje tożsamości. Tom II: Tożsamość wobec wielojęzyczności, Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.

Jones, Mari C., Singh, Ishtla

2005 Exploring Language Change, London New York: Routledge.

Majewicz, Alfred

1989 Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Moszyński, Leszek

2006 Wstęp do filologii słowiańskiej, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Moseley, Christopher (red.)

2007 Encyclopedia of the World's Endangered Languages, London New York: Routledge.

Oczkowa, Barbara, Szczepańska, Elżbieta (red.)

2011 Słowiańskie języki literackie. Rys historyczny, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Olko, Justyna, Wicherkiewicz, Tomasz, Borges, Robert (red.)

2016 Integral Strategies for Language Revitalization, Warszawa: Wydział „Artes Liberales” UW.

Siatkowska, Ewa

1992 Rodzina języków zachodniosłowiańskich, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Siatkowska, Ewa

2004 Szkice z dziejów literackich języków słowiańskich, Warszawa: Towarzystwo Naukowe Warszawskie.

Wicherkiewicz, Tomasz

2014 Regionalne języki kolateralne Europy - porównawcze studia przypadku z polityki językowej, Poznań: Wydawnictwo Rys.

Wrocławska, Elżbieta, Zieniukowa, Jadwiga (red.)

2003 Języki mniejszości i języki regionalne, Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.

Witryny internetowe:

Dialekty i gwary polskie. Kompendium internetowe (http://www.dialektologia.uw.edu.pl/)

Dziedzictwo językowe Rzeczpospolitej (http://www.inne-jezyki.amu.edu.pl/)

Ethnologue. Languages of the World (http://www.ethnologue.com/)

Languages in Danger (http://pl.languagesindanger.eu/)

Revitalizing Endangered Languages (http://revitalization.al.uw.edu.pl/)

Student po ukończeniu zajęć:

1. Zna podstawy klasyfikacji języków i grup etnicznych.

2. Posiada wiedzę dotyczącą obecnej sytuacji kulturowej i politycznej małych języków słowiańskich.

3. Zna problemy zagrażające językom mniejszościowym oraz potencjalne metody rewitalizacji językowej i przeciwdziałania zagrożeniom.

4. Umie dostrzec wpływ czynników pozajęzykowych (historii, warunków politycznych) na tożsamość językową wybranych grup mniejszościowych.

5. Potrafi samodzielnie analizować językowe i pozajęzykowe argumenty za/przeciw uznaniu samodzielności wybranych etnolektów i dyskutować na ten temat.

Frekwencja (dopuszczalne dwie nieusprawiedliwione nieobecności) i aktywność na zajęciach (możliwe krótkie pisemne sprawdziany znajomości zadanych tekstów).

Warunkiem pozytywnej oceny jest przygotowanie prezentacji wybranego zagadnienia (formuła konferencyjna: 20 minutowy referat i pokaz slajdów) oraz zaliczenie 2 kolokwiów pisemnych w trakcie semestru (brak egzaminu w sesji).

Nie dotyczy.