Epigrafika grecka

fakultatywne

w sali

Przedmiotem kursu są podstawy epigrafiki greckiej, jednej z najważniejszych nauk pomocniczych historii starożytnej. Kurs ma przygotować uczestników do samodzielnego posługiwania się inskrypcjami greckimi jako ważną kategorią świadectw pisma, języka i źródeł historycznych. W trakcie zajęć omówione zostaną wszystkie podstawowe kategorie inskrypcji greckich od epoki archaicznej po epokę rzymską (do III w. n.e. włącznie), historia pisma greckiego w tym okresie, metody pracy wydawcy tekstów epigraficznych, historia badań nad inskrypcjami greckimi i ewolucja metod badawczych, znaczenie inskrypcji dla filologii i dla rekonstrukcji historycznej.

Inskrypcje są niezwykle ważną kategorią źródeł do poznania historii greckiego języka i greckiej cywilizacji. Ze względu na ich rozproszenie, trudności interpretacyjne i niską (niekiedy pozornie) atrakcyjność literacką zwykle są jednak przez filologów i historyków omijaną z daleka. Kurs ma przygotować studenta zainteresowanego starożytnością do samodzielnego wynajdywania, czytania i rozumienia greckich inskrypcji. Z zajęć na zajęcia uczestnicy będą otrzymywać do samodzielnego przygotowania w domu zdjęcie, przerys lub wydanie inskrypcji. Zajęcia będą poświęcone ich wspólnej komentowanej lekturze. W trakcie zajęć uczestnicy będą sukcesywnie zapoznawać się z warsztatem pracy epigrafika: odczytywać tekst, uzupełniać ubytki, tłumaczyć tekst ze zrozumieniem, identyfikować szerszy kontekst, do którego nas on odsyła a tym samym odkrywać te obszary greckiej cywilizacji, które nie są (lub są słabo) uchwytne poprzez inne kategorie źródeł. W trakcie kursu uczestnicy poznają szeroki przekrój inskrypcji zarówno chronologicznie (od VIII w p.n.e. po III w. n.e.) jak i tematycznie (od wielkich inskrypcji publicznych kutych w marmurze po ostraka i listy prywatne na blasze ołowianej) oraz nauczą się korzystać z rozmaitych pomocy naukowych (słowniki, leksykony, prosopografie) oświetlających analizowane teksty i umożliwiających zbudowanie do nich komentarza.

Po przyswojeniu sobie przez uczestników zajęć podstaw warsztatu epigrafika i zapoznaniu się z różnorodnością problematyki epigraficznej, w drugiej części roku zajmiemy się wybranym wycinkiem problematyki na podstawie wspólnie ustalonego tematu monograficznego (jeden rodzaj inskrypcji lub inskrypcje pochodzące z jednego stanowiska archeologicznego)

Podstawowe opracowanie, które towarzyszyć będzie uczestnikom kursu przez cały semestr to część 1. i 2. rozdziału „Epigrafika”, [w:] Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu, t. I/II2, red. E. Wipszycka, Warszawa PWN, ss. 131-185.

Po bardziej szczegółowe informacje trzeba będzie sięgać do:

- M. Guarducci, Epigrafia greca, I-IV Roma 1967-1978

- G. Klaffenbach, Griechische Epigraphik, Göttingen 1966

- A.G. Woodhead, The Study of Greek Inscriptions, 2 ed. Cambridge 1981

Inne ważne pomoce to:

- Guide de l'épigraphiste: Bibliographie choisie des épigraphies antiques et medievales, Fr. Berard, D. Feissel, P. Petitmengin, D. Rousset & M. Sève, 3e éd. Paris 1986

- Świadectwa epigraficzne. Historia starożytna w świetle inskrypcji, red. J. Bodel, przeł. A. Baziór, Poznań 2008

- C.D. Buck, The Greek Dialects: Grammar, Selected Inscriptions, Glossary, Chicago 1955

- H. Immerwahr, Attic Script. A Survey, Oxford 1990

- L. Jeffery, The Local Scripts of Archaic Greece, revised edition with supplement by A. W. Johnston, Oxford 1989 (LSAG2)

- H.G. Liddell, R. Scott & H.S. Jones, A Greek-English Lexicon, Ninth Edition with a Revised Supplement Oxford 1996 (LSJ9)

- L. Threatte, The Grammar of Attic Inscriptions, vol. 1-2, Berlin & New York 1980-1996

[Uwaga! Rubryka nie zawiera listy będących w użyciu na zajęciach uwzględnia wydawnictw źródłowych takich jak korpusy inskrypcji (Inscriptiones Graecae itp.), czy komentowanych wyborów (R. Meiggs & D. Lewis, Greek Historical Inscriptions, Oxford 1969, itp.)

Głównym celem zajęć jest zapoznanie uczestników z podstawami epigrafiki greckiej, jednej z najważniejszych nauk pomocniczych historii starożytnej. W efekcie tych zajęć student winien nabyć następujące umiejętności:

- samodzielnie odczytywać inskrypcje greckie ze zdjęć i przerysów

- przyswoić sobie znaczenie poszczególnych znaków edytorskich (siglów)

- uświadomić sobie podobieństwa i różnice w pracy filologa i epigrafika

- krytycznie ustosunkowywać się do istniejących wydań poszczególnych inskrypcji i do całych korpusów epigraficznych

- sprawnie poruszać się w obszernej literaturze epigraficznej, zarówno samych edycjach inskrypcji jak i w pomocnym w pracy epigrafika instrumentarium (bibliografie, słowniki, podręczniki etc.)

- rozumieć znaczenie epigrafiki dla badania historii języka i pisma greckiego.

- rozumieć specyfikę inskrypcji jako źródła historycznego (zarówno ich przydatność jak i ograniczenia)

Na zaliczenie składać się będą trzy element: 1. Frekwencja (dozwolona bez konsekwencji jedna nieobecność w semestrze, każda powyżej winna być zaliczona w trybie dyżuru); 2. Aktywność na zajęciach; 3. Przygotowanie w domu wydania jednej krótkiej inskrypcji, której zdjęcie każdy uczestnik zajęć otrzyma z minimum dwutygodniowym wyprzedzeniem pod koniec roku.