Dyzartria

obowiązkowe

Student powinien posiadać podstawową wiedzę z zakresu zaliczonych wcześniej przedmiotów: wstęp do logopedii, rozwój mowy dziecka, anatomia, fizjologia i patologia narządu mowy, neurologia, psychologia rozwojowa i kliniczna, neuropsychologia.

w sali

Wykład wprowadza w podstawowe zagadnienia z zakresu dyzartrii – przyczyny, objawy oraz typy. Przekazane zostaną informacje i wskazówki praktyczne dotyczące terapii dorosłych oraz dzieci z dyzartrycznymi zaburzeniami mowy. Zaprezentowane zostaną techniki i narzędzia pomocne w diagnozie logopedycznej chorych z dyzartrią oraz przykłady ćwiczeń usprawniających oddech, fonację i pracę aparatu artykulacyjnego.

Wykład jest poświęcony następującym zagadnieniom:

1. Definicja i klasyfikacja dyzartrii. Dyzartria a mózgowe porażenie dziecięce.

2. Diagnoza różnicowa dyzartrii. Przyczyny upośledzenia motoryki. Pojęcie mechanizmu wykonawczego i programującego dla mowy.

3. Zaburzenia dyzartryczne u dzieci jako jedna z form zaburzeń mowy, nie języka. Rodzaje zaburzeń dyzartrycznych a różne postaci mpdz. Trudności w rozpoznawaniu i różnicowaniu zaburzeń dyzartrycznych.

4. Istota zaburzeń dyzartrycznych. Metody diagnozy dyzartrii: Skala dyzartrii U. Mireckiej i K. Gustaw, Profil dyzartrii S. Robertson, próby do oceny dysartrii wg Frenchay Dysarthria Assessment. Wskazówki do diagnozy typów dyzartrii: zaburzenia funkcji artykulatorów, zaburzenia prozodyczne, zaburzenia fonacyjne, zaburzenia oddechowe.

5. Obraz zaburzeń systemu językowego u dzieci dyzartrycznych. Zaburzenia fonetyczno-fonologiczne (studia przypadków).

6. Etiologia i charakterystyka zaburzeń połykania. Współwystępowanie zaburzeń połykania z zaburzeniami mowy. Metody terapii.

7. Udział logopedy w zespole specjalistycznym; usprawnianie funkcji narządów mających wpływ na wyrazistość artykulacji i prozodii. Zasady i etapy usprawniania logopedycznego.

8. Masaż logopedyczny.

9. Wspomagające metody komunikacji.

10. Przykłady zaburzeń mowy o typie dyzartrii w przygotowanych materiałach filmowych.

Borkowska M., 1997, Dziecko niepełnosprawne ruchowo, WSiP, Warszawa.

Gałkowski T., Szeląg E., Jastrzębowska G., 2005, (red.), Podstawy neurologopedii. Podręcznik akademicki, Wyd. Uniwersytetu Opolskiego, Opole.

Jastrzębowska G., 1999, Dyzartria dziecięca [w:] Logopedia. Pytania i odpowiedzi, Gałkowski T., Jastrzębowska G. (red.), Wyd. Uniwersytetu Opolskiego, Opole.

Jastrzębowska G., Pelc-Pękala O., 1999, Diagnoza i terapia dysartrii [w:] Gałkowski T., Jastrzębowska G.(red.), Logopedia, Opole.

Juzwa E., Pawłowski Z., 1981, Czynności fizjologiczne związane z udziałem narządu Ŝucia [w:] Fizjologia narządu Ŝucia, red. Grosfeldowa O., Warszawa.

Kownacka E., 1977, Lingwistyczne kryteria różnicowania afazji ruchowej i dyzartrii [w:] Mierzejewska H. (red.), Badania lingwistyczne nad afazją, Ossolineum, Wrocław lub [w:] Przybysz-Piwkowa M. (red.), 1993, Afazja. Z lingwistycznych badań empirycznych, UW, Warszawa (przedruk).

Logemann J. A., 1995, Dysfagia: ocena i leczenie

(Dysphagia: Evaluation and treatment, ), [w:] Folia Phoniatrica et Logopaedica 47, 3, 1995, s. 140-164), tłum. T. Zaleski, Audiofonologia IX 1996, s.119-131.

Łobacz P., 2001, Wymowa patologiczna a norma fonetyczna w świetle analizy akustycznej [w:] Grabias S., Zaburzenia mowy, Wyd. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.

Michalik M., 2004, O językoznawczą metodę w badaniach nad dyzartrią (na przykładzie pacjentów z mózgowym porażeniem dziecięcym), [w:] Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis 19, Studia Linguistica II.

Michałowicz R. (red.), 1993, Mózgowe porażenie dziecięce, Warszawa.

Mierzejewska H., Przybysz-Piwkowa M. (oprac.),1997, Mózgowe porażenie dziecięce. Problemy mowy - diagnozowanie i postępowanie usprawniające, Wyd. DiG, Warszawa.

Michałowicz R. (red.), 2001, Mózgowe porażenie dziecięce, PZWL,

Warszawa.

Tarnowski Z., 1989, Dyzartria - wybrane problemy etiologii, diagnozy i terapii, Warszawa.

Tłokiński W., 2005, Zaburzenia mowy o typie dyzartrii [w:] Podstawy neurologopedii. Podręcznik akademicki, op. cit.

Jauer-Niworowska O., 2007, Zaburzenia mowy w chorobie Wilsona, „Poradnik Językowy”, 8,66-79.

Jauer-Niworowska O., 2008, Diagnoza zaburzeń dyzartrycznych z uwzględnieniem ich patomechanizmu na podstawie doświadczeń własnych i danych z literatury przedmiotu [w:] Porayski-Pomsta J. Diagnoza i terapia w logopedii, Warszawa.

Jauer-Niworowska O., 2009, Dyzartria nabyta. Diagnoza logopedyczna i terapia osób dorosłych, Warszawa.

Przybysz-Piwko M., Włodarczyk E., 2008, Segmentacja fonemowa u dzieci z niedokształceniem mowy pochodzenia korowego a trudności w pisaniu [w:] Porayski-Pomsta J., Diagnoza i terapia w logopedii, Warszawa.

Drewniak-Wołosz E., Paluch A., 2008, Niedokształcenie mowy o typie afazji. Studium przypadku [w:] Porayski-Pomsta J., Diagnoza i terapia w logopedii, Warszawa.

Czaplewska E., Kaczorowska-Bray K., 2008, Kształtowanie kompetencji komunikacyjnej u dzieci z różnymi dysfunkcjami [w:] Porayski-Pomsta J., Diagnoza i terapia w logopedii, Warszawa.

Kurowska M., 2008, Rozwijanie umiejętności rozumienia wypowiedzi i samodzielnego wypowiadania u dzieci z niedokształceniem mowy pochodzenia korowego [w:] Porayski-Pomsta J., Diagnoza i terapia w logopedii, Warszawa.

G. Jastrzębowska, 2005, Diagnoza i terapia rozwojowych zaburzeń mowy [w:] Podstawy neurologopedii, op. cit.;

Parol U., 1997, Dziecko z niedokształceniem mowy. Diagnoza, analiza, terapia, Warszawa.

Yorkston K.M., Beukelman D.R.,1999, Management of Motor Speech Disorders in Children and Adults.

Po ukończeniu wykładu student:

WIEDZA

- definiuje termin dyzartria, zna treść i zakres użycia tego terminu;

- ma wiedzę na temat mechanizmu połykania, zaburzeń połykania, ich związku z zaburzeniami mowy;

- umie opisać istotę zaburzeń mowy ilustrowaną studiami przypadków;

UMIEJĘTNOŚCI

- umie diagnozować zaburzenia mowy (diagnoza różnicowa);

- analizuje wybrane metody terapii chorych z dyzartrią;

- zyskał umiejętność diagnozowania i planowania terapii w przypadkach dyzartrii;

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

- jest przygotowany do współpracy z innymi specjalistami w usprawnianiu dziecka z zaburzeniami mowy.

Kontrola obecności, aktywne uczestnictwo w zajęciach, przygotowanie referatu. Zaliczenie na ocenę.