Gatunki, retoryka, dyskurs

seminaria doktoranckie

Seminarium jest forum dyskusyjnym dla koncepcji zaproponowanych przez jego uczestników. Uczestnicy seminarium (doktoranci i prowadząca) stanowią zespół badawczy, w ramach którego realizowane są wypracowane wspólnie cele i zadania badawcze. Propozycje prowadzącej dotyczą trzech kręgów zagadnień: retoryki, dyskursu i gatunków. Doktoranci „przynoszą” swoje tematy. Wspólnie negocjujemy, jakie zadania będziemy realizować.

zdalnie

Tematyka seminarium dotyczy trzech kategorii: retoryki, dyskursu, gatunków.

Każda z tych kategorii ma szeroki potencjał połączeń interdyscyplinarnych. Dyskusje o problemach genologicznych, które toczą się w obszarze poszczególnych dyscyplin humanistycznych: lingwistyki, teorii literatury, teorii mediów, antropologii kulturowej, retoryki, filmoznawstwa dotykają istoty gatunku, jego bytowych, poznawczych i kreacyjnych własności. I do tych dyskusji chciałabym w trakcie spotkań seminaryjnych nawiązywać.

Interesują mnie gatunki w przestrzeni publicznej, gatunki komunikacji specjalistycznej, medialne, cyfrowe, artystyczne, dydaktyczne.

Przyjmuję hipotezę, że gatunki kształtują strumień dyskursu, co daje pole do rozważań na temat zjawisk z tego obszaru. Dyskurs – słowo o pokaźnej pojemności semantycznej przyjęte tu zostało z całym dobrodziejstwem inwentarza: jako zdarzenie komunikacyjne; jako charakterystyczny sposób używania języka dla konkretnej osoby, instytucji, grupy; jako zespół wartości; interakcja między jednostkami; tocząca się publicznie dyskusja; dyskurs generowany przez media (telewizyjny, internetowy, prasowy, etc).

Badanie dyskursu jest z istoty swej retoryczne. W trakcie spotkań seminaryjnych będziemy rozważać użyteczność różnych metod badawczych. A także dyskutować o retoryce inspirując się koncepcjami wyrażonymi w poniższych definicjach:

Arystoteles: Retoryka jest mocą wynajdywania wszystkiego, co w mowie może mieć znaczenie przekonujące.

Kenneth Burke: Retoryka – użycie słów lub innych symboli do kształtowania postaw i wywoływania zachowań (A Rhetoric of Motives)

Wayne Booth: sztuka dochodzenia do motywowanych racji i doskonalenia tych racji w dyskusji. (Booth, Wayne C. Modern Dogma and the Rhetoric of Assent).

Judith Butler: retoryka zajmuje się zagadnieniem jak rzeczywistość jest ukazywana w języku (języku literatury, prawa, filmu, nauki, itd.) i jak akceptujemy bądź zmieniamy nasze poczucie rzeczywistości poprzez różnorodne formy przekazu. (Letter from the Chair. Rhetoric and Film Studies 1, 2000-2001).

Michel Meyer: retoryka jest negocjacją dystansu między jednostkami w danej kwestii. (Historia retoryki od Greków do Rzymian)

Arystoteles, Retoryka. Retoryka dla Aleksandra. Poetyka, przeł. wstępem i komentarzem opatrzył H. Podbielski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.

Bachtin M., Estetyka twórczości słownej, przeł. D. Ulicka, oprac. E. Czaplejewicz, PIW, Warszawa 1986.

Bauer Z., Dziennikarstwo wobec nowych mediów, Kraków 2009

Bazerman Ch., The Life of Genre, the Life in the Classroom, w: Genre and Writing: Issues, Arguments, Alternatives, red. W. Bishop, H. Ostrom, Heinemann, Portsmouth, NH 1997, s. 19–26.

Budzyńska-Daca, Retoryka debaty. Polskie wielkie debaty przedwyborcze 1995-2010, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2015

Burke K., A Rhetoric of Motives, University of California Press, Berkeley 1969.

Campbell K.K., Jamieson K.H., Form and Genre in Rhetorical Criticism: An Introduction, w: Form and Genre: Shaping Rhetorical Action, red. K.K. Campbell, K.H. Jamieson, Speech Communication Association, Falls Church, VA 1978.

Devitt A.J., Writing Genres, Southern Illinois University Press, Carbondale, IL 2004.

Dobek-Ostrowska B. , Komunikowanie publiczne I polityczne, Warszawa 2006

Dyskurs jako struktura i proces, pod red. T van Dijka, Warszawa 2001

Dziennikarstwo i świat mediów, pod red. Z. Bauera i E. Chudzińskiego, Kraków 2004.

Foss S. K., Rhetorical criticism, Long Grove, Il, 2009

Fras J., Podejście genologiczne do jednostek i typów wypowiedzi w mediach, w: Quo vaditis? Interdyscyplinarne horyzonty nauk o mediach, red. T. Gackowski, Wydawnictwa UW, Warszawa 2012, s. 121–148.

Fras J., Komunikacja polityczna. Wybrane zagadnienia gatunków i języka wypowiedzi, Wrocław 2005

Gatunki mowy i ich ewolucja, t.1-4

Goban-Klas T., Cywilizacja medialna, Warszawa 2005.

Godzic W., Telewizja i jej gatunki po "Wielkim Bracie", Kraków 2004

Godzic W., Telewizja jako kultura, Kraków 1999

Grzenia Jan, Komunikacja językowa w Internecie, Warszawa 2007

Hopfinger M., Doświadczenie audiowizualne. O mediach w kulturze współczesnej, Warszawa 2003

Jenkins H., Kultura konwergencji. Zderzenie starych i nowych mediów, Warszawa 2006

Język a Kultura, t. 23, Akty i gatunki mowy w perspektywie kulturowej, Wrocław 2012

Kita M., Wywiad prasowy. Jezyk-gatunek-interakcja, Katowice 1998.

Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej, red. A. Duszak, N. Fairclough, Kraków 2008

Leathers D.G., Komunikacja niewerbalna, Warszawa 2007

Lichański J.Z., Retoryka. Historia-teoria-praktyka,, t.1-2, Warszawa 2007

Lisowska-Magdziarz M., Analiza tekstu w dyskursie medialnym. Przewodnik dla studentów, Kraków 2006

Mcluhan M. , Zrozumieć media. Przedłużenia człowieka, przeł. N. Szczucka, Warszawa 2004;

Meyer M., Carrilho M.M., Timmermans B., Historia retoryki od Greków do dziś, przeł. Z. Baran, Aletheia, Warszawa 2010.

Nowe media w komunikacji społecznej w XX wieku. Antologia, oprac. M. Hopfinger, Warszawa 2002

Pisarek W., Nowa retoryka dziennikarska, Kraków 2002

Polska genologia lingwistyczna, red. D. Ostaszewska, R. Cudak, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.

Polska genologia literacka, red. D. Ostaszewska, R. Cudak, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.

Polska genologia. Gatunek w literaturze współczesnej, red. R. Cudak, Warszawa 2009

Psychologiczne aspekty odbioru telewizji, pod red. P. Francuza, Lublin 1999.

Retoryka, pod red. M. Barłowskiej, A. Budzyńskiej-Dacy i P. Wilczka, Warszawa 2008

Rusinek M., Między retoryką a retorycznością, Universitas, Kraków 2003.

Sartori G., Homo videns. Telewizja i postmyślenie, przel. J. Uszyński, Warszawa 2007;

Studia z teorii komunikowania masowego, pod. red. B. Dobek-Ostrowskiej, Wrocław 1999.

Szczęsna E., Poetyka mediów. Polisemiczność, digitalizacja, reklama, Warszawa2007

Uszyński J., Telewizyjny pejzaż genologiczny, Warszawa 2004

Witosz B., Gatunek – sporny (?) problem współczesnej refleksji tekstologicznej, w: Polska genologia literacka, red. D. Ostaszewska, R. Cudak, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007, s. 236–237.

Witosz B., Genologia lingwistyczna. Zarys problematyki, Wydawnictwo UŚ, Katowice 2005.

Wojtak M., Gatunki prasowe, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2004.

Wolny-Zmorzyński K., Kaliszewski A., Furman W., Gatunki dziennikarskie. Teoria, praktyka, język, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2006.

Zaśko-Zielińska M. Przez okno świadomości. Gatunki mowy w świadomości użytkowników języka, Wrocław 2002

W zakresie wiedzy:

- poznanie metod badania dyskursu

- poznanie wybranych koncepcji genologicznych

- poznanie wybranych opracowań badawczych z zakresu genologii i retoryki

W zakresie umiejętności:

- krytyczna ocena propozycji badawczych, zawartych w literaturze przedmiotu

- umiejętność wyboru i zastosowania wybranej metodologii w studiach indywidualnych,

- organizacja i doskonalenie warsztatu badawczego,

- współpraca w zespole badawczym

W zakresie kompetencji społecznych:

- kształcenie społecznych postaw badacza