Typy wypowiedzi: akty i gatunki mowy

obowiązkowe

Student wykorzystuje wiadomości z przedmiotów językoznawczych pierwszego roku studiów oraz z wprowadzenia do logopedii.

w sali

Konwersatorium przeznaczone jest dla studentów II roku logopedii ogólnej i klinicznej i pomyślane jako dopełnienie wiedzy ściśle logopedycznej.

Będzie poświęcone różnym aspektom komunikacji językowej, przede wszystkim gatunkowemu uporządkowaniu wypowiedzi oraz mechanizmom rządzącym ich rozumieniem i interpretacją w zależności od kontekstu i relacji między uczestnikami.

Na zajęciach omawiane będą klasyczne ujęcia teorii aktów mowy i Bachtinowskie idee gatunkowego uporządkowania mowy. Refleksji teoretycznej towarzyszyć będą próby przeprowadzenia samodzielnych analiz wybranych typów wypowiedzi i ćwiczenia usprawniające posługiwanie się polszczyzną w różnych sytuacjach komunikacyjnych.

Proponowane tematy:

1.Struktura aktu komunikacji. „Obwód mowy” F. de Saussure’a.

2. Mówienie jako działanie: model J.L. Austina.

3. Mówienie jako współdziałanie: Zasada kooperacji i wynikające z niej maksymy.

4. Kulturowe uwarunkowania komunikacji.

5. Analiza wybranych aktów i gatunków mowy.

W ramach spotkań przewidziane są wystąpienia uczestników referujących omawiane teksty, a także prezentujących próby analizy materiału.

Literatura podstawowa:

J.L. Austin, Jak działać słowami, [w:] tenże: Mówienie i poznawanie, Warszawa 1993;

M. Bachtin, Problem gatunków mowy, [w:] tenże: Estetyka twórczości słownej, Warszawa 1986;

E. Benveniste, Struktura języka i struktura społeczeństwa, [w:] M. Głowiński (red.), Język i społeczeństwo, Warszawa 1980;

C. Goddard, A. Wierzbicka A., Język, kultura, znaczenie – semantyka międzykulturowa, [w:] E. Tabakowska (red.), Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa, s. 175-202, Kraków 2001.

H.P. Grice, Logika i konwersacja, [w:] B. Stanosz (red.), Język w świetle nauki, Warszawa 1980;

F. de Saussure, Kurs językoznawstwa ogólnego (rozdz. Miejsce języka wśród faktów mowy, s. 38-43), Warszawa 1991.

A. Wierzbicka, Genry mowy, [w:] Dobrzyńska, E. Janus (red.), Tekst i zdanie. Zbiór studiów, Wrocław 1983, s. 125-129.

Literatura uzupełniająca:

J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska, Tekstologia (rozdz. Tekst a wewnętrzne zróżnicowanie języka, s. 76-176), Warszawa 2009;

J. Chojak, Semantyka i składnia czasowników oznaczających reakcje słowne, Warszawa 2006 (cz. I. Główne problemy opisu czasowników mówienia, s. 7-32);

T. Dobrzyńska, Tekst. Próba syntezy, Warszawa 1993;

S. Grabias, Język w zachowaniach społecznych, Lublin 2003, s. 245-334;

S.P. Morreale, B.H. Spitzberg, J.K. Barge, Komunikacja między ludźmi. Motywacja, wiedza, umiejętności (cz.I, rozdz. 4-6), Warszawa 2007;

K. Pisarkowa, Pragmatyczne spojrzenie na akt mowy, [w:] „Polonica” II 1976, s. 265-279.

K. Pisarkowa, Pisemny akt mowy jako lekarstwo na konflikt, [w:] Dobrzyńska, E. Janus (red.), Tekst i zdanie. Zbiór studiów, Wrocław 1983, s. 161-169.

J. Puzynina, O pojęciu kultury języka i kultury słowa, [w:] Kultura języka - ważny element kultury narodowej, Łask 2011, s. 17-26.

J. Stewart (red.), Mosty zamiast murów, Warszawa 2007; rozdziały: Komunikacja werbalna (s.76-120), Słuchanie (s.217-257)

J. Wajszczuk, Mówienie - coś więcej niż użycie języka. Model Austina, [w:] O metatekście, Warszawa 2005, s. 185-205.

J. Wajszczuk, Porozumiewanie się - więcej niż mówienie. Idee Bachtina, [w:] O metatekście, Warszawa 2005, s. 206-215.

A. Wierzbicka, „Akty mowy”, [w:] M.R. Mayenowa (red.), Semantyka i struktura tekstu, Wrocław 1973, s. 201-221.

A. Wierzbicka, Różne kultury - różne języki - różne akty mowy, [w:] Język – umysł – kultura, Warszawa 1999, s. 56-73.

M. Wojtak, Genologia tekstów uzytkowych, [w:] Polska genologia lingwistyczna, red. D. Ostaszewska, R. Cudak, Warszawa 2008, s. 339-352.

Student, który zaliczył zajęcia:

-ma podstawową wiedzę dotyczącą struktury aktu mowy i procesu komunikacji językowej;

-ma rozeznanie w repertuarze gatunków mowy funkcjonujących w różnych sferach komunikacji;

- umie rozpoznać i opisać strukturę gatunkową wypowiedzi oraz wskazać jej wyznaczniki.

- odróżnia jednostki komunikacji językowej (wypowiedź) od zdania – jednostki języka.

-potrafi poddać analizie i ocenie z punktu widzenia skuteczności, etykiety językowej, kultury wypowiedzi i etyki mowy zjawiska obserwowane w zachowaniach językowych współczesnych Polaków;

-jest świadom zależności między skutecznością działania a wyborem właściwej w danej sytuacji strategii komunikacyjnej - i właściwego gatunku wypowiedzi

-ma świadomość złożoności problemów związanych z funkcjonowaniem języka jako środka komunikacji

Ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność), kontrola obecności, przygotowanie referatów.

Nie są przewidziane.