Literatura staropolska i oświeceniowa w dydaktyce szkolnej

obowiązkowe

w sali

Celem ćwiczeń jest przedstawienie założeń i procesu edukacji szkolnej z zakresu historii literatury staropolskiej i oświeceniowej. Ćwiczenia mają zapoznać studenta z wybranymi tekstami literatury staropolskiej i oświeceniowej w kontekście zagadnień antropologii człowieka oraz filozofii społecznej, a także będą wskazywać na kontynuacje tradycji staropolskiej i oświeceniowej w czasach późniejszych.

Ćwiczenia poświęcone są historii literatury pięknej okresu staropolskiego i oświeceniowego. Ich nadrzędnym celem jest wskazanie studentom narzędzi krytyki tekstu literackiego, które przyczynią się do pełniejszego zrozumienia tekstów kultury dawnej w kontekście przemian historyczno-literackich oraz umożliwią poddanie tych tekstów pogłębionej analizie oraz interpretacji. Twórcze podejście do problematyki oraz formy tekstów staropolskich oraz oświeceniowych ma skutkować pełniejszym wykorzystaniem ich potencjału interpretacyjnego w dydaktyce szkolnej.

W toku zajęć zastosowane zostaną dwa ujęcia zagadnień historyczno-literackich: problematyczne oraz chronologiczne. Będą one tworzyły cztery bloki: 1) omówienie staropolskich i oświeceniowych lektur szkolnych (interpretacja i zastosowanie w dydaktyce), 2) interpretacja kluczowych tekstów kultury niezbędnych do całościowego zrozumienia obu formacji literackich (wskazanie ciągłości i zmian wybranych problemów historyczno-literackich w kontekście przemian życia literackiego), 3) propozycje utworów uzupełniających wskazujących na różnorodność zjawisk literackich (interpretacja i zastosowanie w dydaktyce szkolnej) oraz 4) tradycje staropolskie i oświeceniowe w następnych stuleciach (strategie i obszary aktualizacji).

Historia literatury obu okresów literackich jako przedmiot dydaktyki szkolnej zostanie więc szczegółowo omówiona oraz osadzona w kontekście zjawisk z zakresu filozofii oraz estetyki, bez których zrozumienie formacji staropolskiej oraz oświeceniowej nie jest możliwe. Dopiero taka perspektywa umożliwi dostrzeżenie w historii literatury – historii idei, a tym samym przyczyni się do pełniejszego jej zaprezentowania w dydaktyce szkolnej.

Wybrana literatura:

„Abyśmy o ojczyźnie naszej radzili”. Antologia publicystyki doby stanisławowskiej, oprac. Z. Goliński, Warszawa 1984.

Antologia poezji masońskiej, wybór i oprac. E.Z. Wichrowska, Warszawa 1995.

Bogusławski W., Cud albo Krakowiaki i Górale, oprac. M. Klimowicz, Seria Biblioteka Narodowa, Wrocław 2005.

Borowy W., O poezji polskiej w XVIII wieku, Warszawa 1948.

Dmochowski F.K., Sztuka rymotwórcza, oprac. S. Pietraszko, Seria Biblioteka Narodowa, Wrocław 1956.

Feliński A., Barbara Radziwiłłówna, w: Polska tragedia neoklasycystyczna, oprac. D. Ratajczak, Seria Biblioteka Narodowa, Wrocław.

Graciotti S., Od Renesansu do Oświecenia, t. 1-2, przeł. W. Jekiel, Warszawa 1991.

Guzek A., Z problemów estetyki polskiego sentymentalizmu. „Przegląd Humanistyczny” 1966, nr 1.

Hazard P., Myśl europejska w XVIII wieku. Od Monteskiusza do Lessinga, przeł. H. Suwała, wstęp S. Pietraszko, Warszawa 1972.

Hernas Cz., Barok, Warszawa 1973.

Jasiński J., Poezje wybrane, oprac. A. Guzek, Warszawa 1982.

Karpiński F., Poezje wybrane, oprac. T. Chachulski, Seria Biblioteka Narodowa, Wrocław 1997.

Klimowicz M., Oświecenie, Warszawa 1998.

Kochanowski J., Fraszki, oprac. J. Pelc, Seria Biblioteka Narodowa, Wrocław 1991.

Kochanowski J., Pieśni, oprac. L. Szczerbicka-Ślęk, Seria Biblioteka Narodowa, Wrocław 1997.

Kochanowski J., Odprawa posłów greckich, oprac. T. Ulewicz, Seria Biblioteka Narodowa, Wrocław 1962.

Kochanowski J., Treny, oprac. J. Pelc, Seria Biblioteka Narodowa, Wrocław 1986.

Kochowski W., Utwory poetyckie, oprac. M. Eustachiewicz, Seria Biblioteka Narodowa, Wrocław 1991.

Konopczyński W., Polscy pisarze polityczni XVIII wieku (do Sejmu Czteroletniego), Warszawa 1966.

Kostkiewiczowa T., Klasycyzm – sentymentalizm – rokoko. Szkice o prądach literackich polskiego oświecenia, Warszawa 1975.

Krasicki I., Bajki, oprac. Z. Goliński, Seria Biblioteka Narodowa, Wrocław 1975.

Krasicki I., Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki, oprac. M. Klimowicz, Seria Biblioteka Narodowa, Wrocław 1975.

Krasicki I., Monachomachia, w: tenże, Monachomachia i Antymonachomachia, oprac. Z. Goliński, Seria Biblioteka Narodowa, Wrocław 1977.

Krasicki I., Myszeidos pieśni X, oprac. J. Maślanka, Seria Biblioteka Narodowa, Wrocław 1982.

Krasicki I., Satyry i listy, oprac. J.T. Pokrzywniak, Seria Biblioteka Narodowa, Wrocław 1988.

Libera Z., Życie literackie w Warszawie w czasach Stanisława Augusta, Warszawa 1971.

Lubomirski S.H., Poezje zebrane, t. 1, wyd. A. Karpiński, Adverbia moralia w oprac. M. Mejora, Warszawa 1995.

Morsztyn J.A., Wybór poezji, oprac. W. Weintraub, Seria Biblioteka Narodowa , Wrocław 1988.

Naruszewicz A., Satyry, oprac. S. Grzeszczuk, Seria Biblioteka Narodowa, Wrocław 1962.

Niemcewicz J.U., Powrót posła, oprac. Z. Skwarczyński, Seria Biblioteka Narodowa, Wrocław 1983.

Pasek J.Ch., Pamiętniki, oprac. W. Czapliński, Seria Biblioteka Narodowa, Wrocław 1979.

Pelc J., Barok - epoka przeciwieństw, Warszawa 1993.

Pietraszko S., Doktryna literacka polskiego klasycyzmu, Warszawa 1966.

Poeci polskiego baroku, t. 1, oprac. J. Sokołowska, K. Żukowska, Warszawa 1965.

Polska poezja świecka XV wieku, oprac. M. Włodarski, Seria Biblioteka Narodowa, Wrocław 1997.

Potocki J., Rękopis znaleziony w Saragossie, przeł. E. Chojecki, oprac. L. Kukulski, t. 1-2, Warszawa 1976.

Potocki W., Wiersze wybrane, oprac. S. Grzeszczuk, J.S. Gruchała, Seria Biblioteka Narodowa, Wrocław 1992.

Problemy literatury polskiego okresu oświecenia, t. 1-2, pod red. Z. Golińskiego, Warszawa 1973.

Przybylski R., Klasycyzm, czyli prawdziwy koniec Królestwa Polskiego, Warszawa 1983.

Rej M., Wybór pism, oprac. A. Kochan, Seria Biblioteka Narodowa, Wrocław 2006.

Rousseau J.J., Nowa Heloiza, przeł. i oprac. E. Rzadkowska, Seria Biblioteki Narodowej, Wrocław 1983.

Sarbiewski M.K., O poezji doskonałej, czyli Wergiliusz i Homer, przeł. M. Plezia, Wrocław 1954.

Sęp Szarzyński M., Poezje zebrane, wyd. R. Grześkowiak i A. Karpiński przy współudziale K. Mrowcewicza, Warszawa 2003.

Sinko Z., Powieść zachodnioeuropejska w kulturze literackiej polskiego oświecenia, Wrocław 1968.

Skarga P., Kazania sejmowe, oprac. J. Tazbir i M. Korolko, Wrocław 1995.

Słownik literatury polskiego oświecenia, red. T. Kostkiewiczowa, Wrocław 1996.

Słownik literatury staropolskiej, pod red. T. Michałowskiej, B. Otwinowskiej, E. Sarnowskiej-Temeriusz, Wrocław 1998.

Snopek J., Objawienie i oświecenie. Z dziejów libertynizmu w Polsce, Wrocław 1986.

Starobinski J., Wynalezienie wolności (1700-1789), przeł. M. Ochab, Gdańsk 2006.

Sterne L., Podróż sentymentalna przez Francję i Włochy, przeł. A. Glinczanka, oprac. Z. Sinko, Seria Biblioteki Narodowej, Wrocław 2009.

Sterne L., Życie i myśli JW. Pana Tristrama Shandy, przeł. K. Tarnowska, posłowie W. Chwalewik, Warszawa 2001.

Szymon Szymonowic, Sielanki i pozostałe wiersze polskie, oprac. J. Pelc, Seria Biblioteka Narodowa, Wrocław 2000.

Świat poprawiać – zuchwałe rzemiosło. Antologia poezji polskiego oświecenia, oprac. T. Kostkiewiczowa i Z. Goliński, Warszawa 1981.

Trembecki S., Wiersze wybrane, oprac. J.W. Gomulicki, Warszawa 1965.

Twardowski S., Nadobna Paskwalina, oprac. J. Okoń, Seria Biblioteka Narodowa, Wrocław 1980.

Wirtemberska M., Malwina, czyli domyślność serca, oprac. W. Billip, Warszawa 1978.

Wiśniewska H., Ignacego Krasickiego przestrzeń ojczysta (studium lingwistyczno-kulturowe), Dubiecko 2011.

Wolter, Powiastki filozoficzne, przeł. T. Żeleński, Warszawa 1984.

Wołoszyński R., Ignacy Krasicki. Utopia i rzeczywistość, Wrocław 1970.

Zabłocki F., Fircyk w zalotach, oprac. J. Pawłowiczowa, Wrocław 1969.

Zabłocki F., Sarmatyzm, oprac. L. Biernacki, Seria Biblioteka Narodowa, Wrocław 1951.

Ziomek J., Renesans, Warszawa 1995.

WIEDZA

- Student wylicza kluczowe dla danej epoki dzieła tworzące kanon historycznoliteracki ze szczególnym uwzględnieniem lektur szkolnych i literatury dla dzieci. (KS_W02)

- Student dostrzega wzajemne relacje różnych tekstów kultury, wykorzystywanych w dydaktyce szkolnej. (KS_W04)

- Student określa najbardziej efektywne metody analizowania i interpretowania dzieł literackich w szkole na różnych etapach edukacyjnych. (KS_W05)

UMIEJĘTNOŚCI

- Student w sposób samodzielny analizuje i interpretuje najważniejsze teksty literatury i kultury od antyku do współczesności ze szczególnym uwzględnieniem lektur szkolnych i literatury dla dzieci, mając na uwadze problemy historycznoliterackie, językowo-stylistyczne, genologiczne, komunikacyjne. (KS_U01)

- Student wykorzystuje badania własne nad literaturą oraz wiedzę z innych przedmiotów w praktyce szkolnej w szczególności poprzez właściwy dobór lektur uwzględniający ich walory edukacyjne i oddziaływanie na emocje. (KS_U02)

- Student dokonuje analizy tekstu literackiego w aspekcie jego struktury, w zgodzie z wybraną metodą i w odniesieniu do innych metod oraz identyfikuje środki artystycznego zapożyczenia. (KS_U05)

KOMPETENCJE

- Student postrzega historię literatury jako zespół umiejętności z różnych dziedzin, dzięki czemu staje się bardziej otwarty na różne postawy światopoglądowe. (KS_K01)

- Student dostrzega oddziaływanie literatury na psychikę dziecka oraz komunikacyjne, psychologiczne i estetyczne uwarunkowania odbioru tekstu literackiego przez dziecko. (KS_K02)

- Student samodzielnie poszukuje kontekstów, które w procesie dydaktycznym przyczyniłyby się do wzrostu efektywności nauczania. (KS_K04)

- Student jest świadomy znaczenia europejskiego i narodowego dziedzictwa kulturowego dla rozumienia współczesnych wydarzeń społecznych i kulturalnych. (KS_K06)

Zaliczenie pisemne, do którego student dopuszczany jest na podstawie:

- obecności (możliwość maksymalnie dwóch nieobecności nieusprawiedliwionych),

- przygotowania do zajęć (uważna lektura tekstów zadanych na każde zajęcia zgodnie z programem w sylabusie).

Zaliczenie na ocenę w formie pracy pisemnej o charakterze interpretacyjnym.