Mechanizmy uczenia się i strategie nauczania

obowiązkowe

w sali

Celem zajęć jest ukazanie podstawowych aspektów pracy w szkole oraz kształtowanie umiejętności, niezbędnych w zawodzie nauczyciela polonisty oraz nauczyciela wychowawcy. Na zajęciach studenci zapoznają się z wybranymi zagadnieniami dotyczącymi metod nauczania i strategii uczenia się, obejmującymi m.in.: uwarunkowania procesów pamięciowych; rozwój mechanizmów uczenia się w kontekście rozwoju psychicznego, fizycznego i moralnego dziecka, w tym rozwoju sprawności językowych; metody i strategie kształcenia polonistycznego dostosowane do indywidualnych potrzeb uczniów (np. osób z dysleksją, uczniów zdolnych).

Uwaga uczestników zajęć skupia się na psychologicznych i pedagogicznych uwarunkowaniach rozwoju człowieka – analizowanych w kontekście organizacji procesów nauczania i mechanizmów uczenia się, zwłaszcza w perspektywie edukacji polonistycznej. Poznanie podstaw wiedzy o rozwoju poznawczym, językowym, emocjonalnym i fizycznym człowieka, w tym o budowie i funkcjonowaniu ludzkiego mózgu, a także o zaburzeniach rozwoju oraz procesach pamięciowych, stylach uczenia się i metodach nauczania umożliwia uczestnikom zajęć dostrzeżenie w uczniu osoby o zróżnicowanych potrzebach i możliwościach, które należy dogłębnie poznać i brać pod uwagę w organizacji pracy dydaktyczno-wychowawczej na lekcjach języka polskiego.

Literatura będzie na bieżąco modyfikowana – w zależności od wcześniejszych doświadczeń i potrzeb uczestników zajęć oraz z uwzględnieniem najnowszych publikacji.

Lista lektur zalecanych:

H. Rudolph Schaffer, Psychologia dziecka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2006.: rozdz. 6. Dziecko jako naukowiec: Piagetowska teoria rozwoju poznawczego, s. 181-215; rozdz. 7. Dziecko jako praktykant: Wygotskiego społeczno-poznawcza teoria rozwoju, s. 216-245.

Z. Bokszański, A. Piotrowski, M. Ziółkowski, Socjologia języka, Warszawa: Wiedza Powszechna 1977 (rozdz.: Socjolingwistyczna teoria Basila Bernsteina, s. 106-131).

J. Matejczuk, A. Nowotnik, M. Rękosiewicz, 6-latek jako pierwszoklasista w szkole. Zróżnicowanie kodów językowych dziecka, rodziny i szkoły – dla kogo szansa, dla kogo zagrożenia, „Studia Edukacyjne” nr 27/2013.

S. Grabias, Pojęcie sprawności komunikacyjnej, [w:] tegoż, Język w zachowaniach społecznych, Lublin 1994, s. 278-284.

M. Szymańska, Pojęcie kompetencji (wybór stanowisk), [w:] tejże, Między nauką o języku a rozwijaniem języka. Koncepcje kształcenia językowego na przełomie XX i XXI wieku, Kraków 2016.

Psychologiczne portrety człowieka, red. Anna I. Brzezińska (rozdz. 1. Jak myślimy o rozwoju człowieka?, rozdz. 2. Jak przebiega rozwój człowieka?, s. 5-40, rozdz. 10. [10.1-10.4] Wiek szkolny. Jak rozpoznać ryzyko i jak pomagać?, s. 302-320), Gdańsk: GWP 2005.

A. I. Brzezińska, J. Matejczuk, A. Nowotnik, Wspomaganie rozwoju dzieci w wieku od 5 do 7 lat a ich gotowość do radzenia sobie z wyzwaniami szkoły, „Edukacja” 2012, 1 (117).

A. Grabowska: Lateralizacja funkcji psychicznych w mózgu człowieka, [w:] Mózg a zachowanie, red. Teresa Górska, Anna Grabowska, Jolanta Zagrodzka, wyd. III zm. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2005, s. 443-488.

G. Dryden, J. Vos, Rewolucja w uczeniu, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo 2003 (zwłaszcza: r. 3. Poznaj swój zadziwiający mózg; r. 7. Najważniejsze lata; r. 10. Rób to stylowo).

M. Jagodzińska, Rozwój pamięci w dzieciństwie, Gdańsk: GWP 2003 (s. 207-219 rozdz. 11: Początki pamięci zamierzonej: u źródeł strategii pamięciowych).

M. Jagodzińska, Pamięć w szkole, "Psychologia w Szkole" 2009, nr 1, s. 117-125.

M. Spitzer, Jak uczy się mózg, Warszawa 2007. (Wprowadzenie; Zdarzenia; Wiedza i umiejętności).

M. Jagodzińska, Psychologia pamięci, Gliwice 2008. (rozdział 8.: Procesy kodowania informacji w pamięci długotrwałej).

L. Eliot, Różowy mózg, niebieski mózg. Jak niewielkie różnice w mózgach dziewczynek i chłopców mogą się stać przepastne i co z tym robić, Poznań 2011. (Różowy mózg, niebieski mózg, Toruń. (rozdział: Cudowne słowa).

Psychologiczne portrety człowieka, red. Anna I. Brzezińska (rozdz. 10. [10.5-10.14] Wiek szkolny. Jak rozpoznać ryzyko i jak pomagać?, s. 321-343), Gdańsk: GWP 2005.

B. Dyrda, Trudności w nauce szkolnej uczniów zdolnych, czyli słów kilka o Syndromie Nieadekwatnych Osiągnięć Szkolnych, Ośrodek Rozwoju Edukacji.

R. E. Bernacka, Nie przegap uzdolnień, „Psychologia w szkole” 1/2009.

G. Petty, Nowoczesne nauczanie. Praktyczne wskazówki i techniki dla nauczycieli, wykładowców i szkoleniowców, wyd.3, Sopot 2013, GWP (wybrane metody nauczania).

M. Żylińska, Neurodydaktyka. Nauczanie i uczenie się przyjazne mózgowi, Toruń 2013.

W zakresie wiedzy Student/Studentka zna i rozumie:

- rolę nauczyciela i koncepcje pracy nauczyciela: etykę zawodową nauczyciela, nauczycielską pragmatykę zawodową;

- konieczność poszanowania godności i potrzeb ucznia; różnicowania, indywidualizacji i personalizacji pracy z uczniami;

- pojęcia integracji i inkluzji;

- sytuację uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi: specjalne potrzeby edukacyjne uczniów i ich uwarunkowania, konieczność dostosowywania procesu kształcenia do specjalnych potrzeb edukacyjnych uczniów;

- etapy rozwoju dziecka / ucznia;

- uwarunkowania procesów pamięciowych, stylów uczenia się.

Odniesienie do szczegółowych efektów uczenia się z rozporządzenia MNiSW z 25 lipca 2019 r.:

B2.W1, B2.W2, B2.W4, B.2.W5, B.2.W6, B2.W7

W zakresie umiejętności Student/Studentka potrafi:

- rozpoznać potrzeby ucznia, w tym potrzeby edukacyjne i zaprojektować dla niego odpowiednie wsparcie;

- dostosować metody i strategie kształcenia polonistycznego do indywidualnych potrzeb uczniów (w tym osób ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi);

- zaplanować działania rozwijające u uczniów kompetencje komunikacyjne i umiejętności społeczne niezbędne do nawiązywania poprawnych relacji;

- zaplanować ścieżkę własnego rozwoju zawodowego;

- nawiązywać współpracę z nauczycielami oraz ze środowiskiem pozaszkolnym.

Odniesienie do szczegółowych efektów uczenia się z rozporządzenia MNiSW z 25 lipca 2019 r.:

B.2.U4, B.2.U5, B.2.U6, B.2.U7

W zakresie kompetencji społecznych Student/Studentka jest gotów/gotowa do:

- okazywania empatii uczniom oraz zapewniania im wsparcia i pomocy;

- profesjonalnego rozwiązywania konfliktów w klasie szkolnej lub grupie wychowawczej.

Odniesienie do szczegółowych efektów uczenia się z rozporządzenia MNiSW z 25 lipca 2019 r.:

B.2.K1, B2.K2

Grupa zajęć z rozporządzenia MNiSW w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela z 25 lipca 2019 r.: B.

Nakład pracy:

Udział w zajęciach – 30 godzin

Przygotowanie do zajęć (w tym czytanie literatury przedmiotu i przygotowanie pracy pisemnej) – 15 godzin

Metody i kryteria oceniania:

Podstawą do wystawienia oceny jest:

1. Kontrola obecności (dopuszczalne 2 nieobecności).

2. Aktywny udział w zajęciach.

3. Praca pisemna (forma i zakres ustalane na początku zajęć).