Językoznawstwo ogólne

obowiązkowe

w sali

Podczas wykładu są omawiane podstawowe kierunki współczesnego językoznawstwa: językoznawstwo przedstrukturalne, językoznawstwo strukturalne, językoznawstwo generatywne i językoznawstwo kognitywne.

Cykl wykładów prezentuje najważniejsze kierunki i metody współczesnego językoznawstwa w 5 blokach tematycznych: językoznawstwo przedstrukturalne, językoznawstwo strukturalne, językoznawstwo generatywne i językoznawstwo kognitywne.

Studenci zapoznają się z różnymi rozwiązaniami metodologicznymi i praktykami analitycznymi stosowanymi we współczesnym językoznawstwie, uczy się je porównywać i oceniać z punktu widzenia ich użyteczności podczas rozwiązywania konkretnego problemu językoznawczego.

I. Strukturalizm

Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, Wrocław 1993 – hasła odnoszące się do pojawiających się na wykładach pojęć wraz z odsyłaczami.

Jurij Apresjan, Koncepcje i metody współczesnej lingwistyki strukturalnej, Warszawa 1971 – część 1: Z historii lingwistyki strukturalnej.

Halina Kurkowska, Adam Weinsberg, Językoznawstwo strukturalne, Warszawa 1979 – wstęp.

Adam Weinsberg, Językoznawstwo ogólne, Warszawa 1983 – paragrafy 1, 2.1–2.5, 3, 9, 11–12.

Ferdinand de Saussure, Kurs językoznawstwa ogólnego, Warszawa 1971 lub 1986 lub: [w:] Semiotyka wczoraj i dziś, red. J. Pelc, Warszawa 1991 – Istota znaku językowego.

Fonetyka i fonologia, red. H. Wróbel, Kraków 1991 – rozdział: System fonologiczny.

Louis Hjelmslev, Prologomena do teorii języka [w:] Językoznawstwo strukturalne, red. H. Kurkowska i A. Weinsberg, Warszawa 1979 lub: [w:] Semiotyka wczoraj dziś, red. J. Pelc, Warszawa 1991– paragraf 12: Znaki i figury; paragraf 13: Wyrażenie i treść.

Charles Hockett, Kurs językoznawstwa współczesnego, Warszawa 1968 – paragraf 12: Analiza fonologiczna.

Zellig S. Harris, Założenia metodologiczne językoznawstwa strukturalnego [w:] Językoznawstwo strukturalne, red. H. Kurkowska i A. Weinsberg, Warszawa 1979.

Rulon S. Wells, Składniki bezpośrednie [w:] Językoznawstwo strukturalne, red. H. Kurkowska i A. Weinsberg, Warszawa 1979.

Manfred Bierwisch, Semantyka strukturalna [w:] Semiotyka wczoraj i dziś lub: Semantyka składnikowa, „Przegląd Humanistyczny” 1986, nr 11–12.

Gottfried W. Leibniz Tablice definicji [w:] Słownik i semantyka, Warszawa 1975 – trzy wybrane definicje z różnych pól semantycznych.

Renata Grzegorczykowa, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa 2001 – rozdziały: Semantyka składnikowa; Rozkład semantyczny predykatów.

Anna Wierzbicka, Semantyka zdań o zwierzętach, „Pamiętnik Literacki” 1970, z. 1.

Anna Wierzbicka, Dociekania semantyczne, Warszawa 1976 – analizy dwóch wyrazów.

Vladimir Propp, Morfologia bajki (na przykładzie bajki czarodziejskiej), „Pamiętnik Literacki” 1968, z. 4.

Claude Levi-Strauss, Antropologia strukturalna, Warszawa 1970 – rozdział: Struktura mitu.

Petr Bogatyriew, Semiotyka kultury ludowej, Warszawa 1979 – wstęp i dowolny wybrany artykuł z tomu.

Benjamin L. Whorf, Język, myśl, rzeczywistość, Warszawa 1971 – wstęp i jeden z rozdziałów: Model uniwersum Indian; Niektóre kategorie czasownikowe w hopi; Związek między nawykami myślenia i zachowaniem a językiem; Technika psychologii postaci w złożeniach szawni.

II Językoznawstwo generatywne

John Lyons, Chomsky, Warszawa 1975.

Jerzy Fisiak, Wstęp do współczesnych teorii lingwistycznych, wyd. 2, Warszawa 1985 – rozdział poświęcony generatywizmowi.

Noam Chomsky, Zagadnienia teorii składni, Wrocław 1982 – wstęp K. Polańskiego i z rozdziału Wstępne założenia metodologiczne paragrafy: 1–3, s. 14–37.

Renata Grzegorczykowa, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa 1990 lub 2001 – rozdział 4: Współczesne teorie semantyczne.

Charles Fillmore, Gramatyka przypadka [w:] Semiotyka wczoraj i dziś, Warszawa 1991.

Jurij Apresjan, Semantyka leksykalna, Warszawa 1990 – rozdział Model sens–tekst i historia jego powstania.

Paweł Rutkowski, Wprowadzenie do fonologii generatywnej, „Poradnik Językowy” 2001, nr 1, s. 12–30.

Katarzyna Rosner, Teoria języka i umysłu ludzkiego Noama Chomsky’ego i jego interdyscyplinarna doniosłość [w:] Noama Chomsky’ego próba rewolucji naukowej, t. 1, Warszawa 1995.

Noam Chomsky, Koncepcje języka [w:] Noama Chomsky’ego próba rewolucji naukowej, t. 2, Warszawa 1996.

Raphael Salkie, Gramatyka rdzeniowa i peryferie [w:] Noama Chomsky’ego próba rewolucji naukowej, t. 2, Warszawa 1996.

Paweł Mesner, Elementy gramatyki umysłu, Kraków 2005, Uniwersitas.

III. Językoznawstwo kognitywne

George Lakoff, Mark Johnson, Metafory w naszym życiu, Warszawa 1988.

George Lakoff, Mys’lenie v zerkale klassifikatorov, „Novoe w zarubeznoj lingvistike” 1988, t. 23, s. 12–51.

Lidia Jordanska, Igor Mielczuk, Konotacja w semantyce lingwistycznej i w leksykografii [w:] Konotacja, red. J. Bartmiński, Lublin 1988.

Elżbieta Tabakowska, Gramatyka i obrazowanie, Kraków 1995.

Krystyna Waszakowa, O nowych zjawiskach leksykalnych w świetle semantyki rozumienia [w:] Semantyczna struktura słownictwa i wypowiedzi, red. R. Grzegorczykowa i Z. Zaron, Warszawa 1997.

Renata Grzegorczykowa, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa 1990 lub 2001 – rozdział: Semantyka kognitywna; Problem wiedzy o świecie: ramy interpretacyjne.

John R. Taylor, Kategoryzacja w języku – rozdziały I, II, III, V i VII.

Anna Wierzbicka, Język — umysł — kultura, Warszawa 1999 – artykuł: Prototypy i inwarianty. Owoce i warzywa. Semantyka kategoryzacji ludzkiej.

Ronald Langacker, Wykłady z gramatyki kognitywnej, Lublin 1995 – wykłady 1–5.

Ronald Langacker, Wykłady z gramatyki kognitywnej, Lublin 2001 – całość

Ronald Langacker, Obserwacje i rozważania na temat zjawiska subjektywizacji

John Fife, Wykłady z gramatyki kognitywnej [w:] Podstawy gramatyki kognitywnej, red. H. Kardela, Warszawa 1994.

Roman Kalisz, Teoretyczne podstawy językoznawstwa kognitywnego [w:] Podstawy gramatyki kognitywnej, red. H. Kardela, Warszawa 1994.

Georges Kleiber, Semantyka prototypu. Kategorie i znaczenie leksykalne, Kraków Elżbieta Tabakowska (red.), Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa, Kraków, 2005, Universitas

Jerzy Bartmiński, Punkt widzenia, perspektywa, językowy obraz świata [w:] Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Lublin 1990.

Renata Grzegorczykowa, Pojęcie językowego obrazu świata [w:] Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Lublin 1990.

Renata Grzegorczykowa, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa 2001 – rozdział: Pojęcie językowego obrazu świata i sposoby jego rekonstrukcji.

Wojciech Chlebda, Płaszczyzny oglądu językowego obrazu świata w opisie semantycznym języka [w:] Komparacja systemów i funkcjonowania współczesnych języków słowiańskich, red. S. Gajda, Warszawa 2000.

Jadwiga Linde-Usiekniewicz, Uwagi o pewnych niebezpieczeństwach związanych z kontrastywnym badaniem językowego obrazu świata [w:] Studia z semantyki porównawczej. Nazwy barw. Nazwy wymiarów. Predykaty mentalne. Część II. red. R. Grzegorczykowa, K. Waszakowa, Warszawa 2003

K. Mosiołek. Obraz kota w języku polskim (w zestawieniu z francuskim. (w:) Studia Semiotyczne 1993

D. Filar, A. Głaz A., Obraz ręki w języku polskim i angielskim, (w:) Językowa kategoryzacja świata, pod red. R. Grzegorczykowej i A. Pajdzińskiej, 1996

J . Anusiewicz J. Kot jaki jest — w języku polskim, “Prace Filologiczne” XXXVII, 1992

J Bartmiński (red.) Językowy obraz świata, Lublin. (dowolny tekst materiałowy)

Student rozpoznaje i odróżnia metody analizy językoznawczej; Wybiera właściwy aparat metodologiczny do wybranego prostego zagadnienia, Stosuje z powodzeniem wybrany aparat, ze świadomością jego ograniczeń. Rozpoznaje nawiązania do wybranego podejścia lingwistycznego w tekstach z innych dziedzin humanistyki

Pisemny egzamin testowy, sprawdzający umiejętność rozpoznawania konkretnych metod lingwistycznych i podejść oraz ich stosowania do prostych przykładów (test wielokrotnego wyboru)

brak