Paleośrodowisko w pradziejach
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 3101-DKPALEO |
Kod Erasmus / ISCED: |
08.4
|
Nazwa przedmiotu: | Paleośrodowisko w pradziejach |
Jednostka: | Wydział Archeologii |
Grupy: |
Zajęcia kierunkowe |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | uzupełniające |
Tryb prowadzenia: | w sali |
Skrócony opis: |
Zajęcia łączące wiedzę przyrodniczą z archeologią pradziejową. Omawiane będą podstawowe elementy środowiska naturalnego - biotycznego i abiotycznego, sposoby rekonstrukcji środowiska w pradziejach w oparciu o wybrane elementy geografii fizycznej, geomorfologii i sedymentologii, gleboznawstwa, hydrologii i limnologii, archeobotaniki i palinologii oraz archezoologii. W każdym z tych aspektów dyskutowany będzie wpływ czynników środowiskowych na działalność człowieka, stopień adaptacji człowieka do środowiska, zakres i sposoby wykorzystania zasobów środowiska naturalnego oraz wpływ człowieka na zmiany lokalnego ekosystemu. |
Pełny opis: |
Zajęcia łączące wiedzę przyrodniczą z archeologią pradziejową. Omawiane będą następujące zagadnienia: - Pojęcie środowiska naturalnego i jego podstawowe elementy: abiotyczne – ziemia, woda, powietrze i biotyczne – roślinność i zwierzęta. - Stanowisko a uroczysko i mikroregion – ich wyodrębnianie i granice, skala odrębności w stosunku do otoczenia i położenie w obrębie jednostek geograficznych wyższego rzędu. - Fizjografia terenu i podstawowe formy ukształtowania powierzchni. - Geomorfologia i procesy kształtujące formy terenowe i sedymenty powstałe w glacjale i fluwioglacjale tj. w plejstocenie oraz w holocenie. - Charakter sedymentu a warunki w jakich powstawał, system Troels-Smith’a opisu warstw. - Elementy gleboznawstwa – pojęcie gleby, procesy glebotwórcze i czynniki kształtujące dany rodzaj gleby, rodzaje gleb, ich geneza i charakterystyka, poziomy glebowe a warstwy wydzielane na stanowisku archeologicznym, wtórne przekształcanie gleb przez czynniki naturalne lub antropogeniczne. - Rodzaje wód, procesy geomorfologiczne kształtowane działaniem morza, rzek, jezior i wód podziemnych, charakterystyka każdego rodzaju tych wód. - Rzeki – od źródeł do ujścia, charakterystyka wód, bioty i procesy geomorfologiczne zachodzące w kolejnych strefach biegu rzeki, erozja i sedymentacja denna i brzegowa, rzeka w przekroju poprzecznym (zmienność dynamiki wód, koryto, łożysko, brzegi, terasy zalewowe i nadzalewowe, przełomy i rozlewiska, dorzecza, międzyrzecza i wododziały), sezonowa a wieloletnia cykliczność powodzi, mechanizm powstawania meandrów, starorzeczy, łach i różnych rodzajów ujść. - Jeziora – rodzaje jezior i ich geneza, strefy wód i roślinności w jeziorach i ich charakterystyka, eutrofizacja, stawy naturalne, bagna i torfowiska, rodzaje i mechanizmy powstawania torfowisk, procesy i etapy starzenia się jezior, zanikanie (zalądowianie się) jezior, warstwy pochodzenia limnicznego, ich charakterystyka i warunki sedymentacji, odtwarzanie warunków środowiska w oparciu o charakterystykę warstw limnicznych. - Archeobotanika – odtwarzanie dawnej roślinności i jej interakcja z działalnością człowieka, działy archeobotaniki - palinologia, makroszczątki, karpologia, dendrologia, antrakologia, roślinność a typ krajobrazu, rodzaje lasów i innych form szaty roślinnej, strefowość (zmienność) południkowa i równoleżnikowa krajobrazów-roślinności, strefy roślinności w górach, sukcesja roślinności (lasów) od ustąpienia lodowca do nowożytności, periodyzacja, datowanie i charakterystyka okresów klimatyczno-roślinnych późnego plejstocenu i holocenu, rośliny wskaźnikowe klimatu, typu gleby, osadnictwa i typu gospodarki, rośliny synantropijne i ruderalne, wpływ roślinności na osadnictwo i gospodarkę oraz człowieka na lokalny ekosystem (wypalenia, wycinki, karczowanie, okorowywanie i prześwietlanie drzew, wypas śródleśny), świadectwa zbieractwa roślin jadalnych i użytkowych. - Palinologia – podstawy, założenia i ograniczenia badawcze, miejsca i sposoby pobierania próbek, lokalne i regionalne profile palinologiczne i ich przydatność do badań archeologicznych, budowa i odczytywanie diagramów palinologicznych, odczytywanie i interpretacja krzywych (historii) ważniejszych gatunków drzew i roślin wskaźnikowych, odtwarzanie charakteru roślinności danego okresu w oparciu o diagram palinologiczny. - Świat zwierząt w przeszłości – źródła do badań, podział zwierząt na podstawowe grupy taksonomiczne, ekologiczne i użytkowe, zwierzęta łowne i nieeksploatowane przez człowieka, gatunki eurytopowe (eurybionty) i stenotopowe (stenobionty), typowe dla strefy tundrowej, borealnej, atlantyckiej lub stepowej, albo typowe dla specyficznej niszy ekologicznej, relacja drapieżnik – żywiciel (ofiara), metody odtwarzania sezonowości łowiectwa i osadnictwa, specjalizacja a oportunizm łowiectwa. |
Literatura: |
Literatura podawana będzie sukcesywnie na zajęciach odpowiednio do aktualnie przerabianego działu |
Efekty uczenia się: |
- Znajomość podstawowych elementów i terminów dotyczących środowiska naturalnego - abiotycznego i biotycznego. - Znajomość podstawowych pojęć i procesów z zakresu nauk o ziemi – fizjografii, topografii, geomorfologii, sedymentologii, gleboznawstwa, hydrologii i limnologii. - Umiejętność prawidłowego opisania paleośrodowiska na danym stanowisku archeologicznym lub w regionie badawczym. - Umiejętność scharakteryzowania szaty roślinnej i świata zwierzęcego w danym okresie na badanym stanowisku lub w regionie oraz zakresu i sposobu wykorzystywania ich przez człowieka. - Umiejętność opisania czynników przyrodniczych wpływających na działalność człowieka pradziejowego oraz zakresu i form przekształcania tego środowiska przez człowieka. |
Metody i kryteria oceniania: |
Czynny udział w zajęciach, końcowe ustne kolokwium (po 2 semestrze) z całości poruszanej problematyki. |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.