Historia Polski XIX wieku, ćwiczenia

obowiązkowe

Zajęcia mają charakter monograficzny; ich celem jest zapoznanie studentów z przemianami społecznymi w Królestwie Polskim w pierwszej połowie XIX wieku oraz z różnymi typami źródeł do badań nad tymi przemianami (powieść, raport urzędowy, pamiętnik, zeznanie śledcze itd.)

I. Zajęcia wstępne

II. Szlachta / ziemiaństwo

Przemiany społeczne w Królestwie Polskim 1815-1864, red. W.Kula, J.Leskiewicz, Wrocław 1979 s.27-56, 371-380.

J. U. Niemcewicz, Dwaj panowie Sieciechowie, Kraków 2003 (lub inne wydanie).

Krótka powieść Niemcewicza to równoległy obraz dorastania, wchodzenia w życie publiczne i uzyskiwania stabilizacji życiowej przez dwóch przedstawicieli rodziny Sieciechów: jednego żyjącego w czasach Augusta II, drugiego – w Księstwie Warszawskim. Jak Niemcewicz widzi zmiany w postawach i stylu życia szlachty? Czy ci dwaj przedstawiciele rodziny Sieciechów mają ze sobą coś wspólnego?

III. Żydzi

Przemiany społeczne w Królestwie Polskim …, s.107-136.

H.Nussbaum, Z teki weterana warszawskiej gminy starozakonnych, Warszawa 1880, s.1-49, 66-72, 90-94.

Książka Nussbauma pokazuje przemiany dokonujące się stopniowo wśród polskich Żydów. Autor był Żydem „postępowym”; z dużym krytycyzmem podchodzi do tradycyjnych zachowań swoich współwyznawców.

IV. Chłopi

Przemiany społeczne w Królestwie Polskim…, s.57-82, 389-402.

K.Deczyński, Pamiętnik chłopa nauczyciela, wyd. K.Groniowski, Warszawa 1978 (lub inne wydanie).

Pamiętnik Deczyńskiego ukazuje sytuację chłopów w dobrach państwowych po zniesieniu poddaństwa. Proszę zwrócić uwagę na różne mechanizmy zależności chłopów od dzierżawcy tych dóbr.

V. Chłopi

[Michał D.Krajewski], Rozprawa o przyczynach ciemnoty niektórych osób duchownych stanu niższego i o ciemnocie ludu wiejskiego, Kraków 1816.

Jak Krajewski widzi społeczną rolę duchowieństwa parafialnego? Jakie są, jego zdaniem, przyczyny „ciemnoty” włościan?

Wawrzyniec Surowiecki, Uwagi względem poddanych w Polszcze i projekt do ich uwolnienia, w: W.Surowiecki, Wybór pism, oprac. J.Grzywicka, A.Łukaszewicz, Warszawa 1957, s.1-31.

Jakie kwestie związane z sytuacją chłopów wysuwają się tu na pierwszy plan? Jak widzi przyszłość polskiej wsi? Proszę zwrócić uwagę na problem własności ziemi chłopskiej.

VI. Miasto

Przemiany społeczne w Królestwie Polskim …, s.83-106, 307-323.

Gottlieb Langner, Pamiętnik dorożkarza warszawskiego 1832-1857, wyd. W.Zawadzki, Warszawa 1975.

Jak można zdefiniować status społeczny Langnera na kolejnych etapach jego kariery majątkowej? Jak sam widzi swoje miejsce w społeczeństwie? W jakim stopniu przypisuje sobie możliwość wpływania na bieg własnego życia i jakie widzi czynniki zewnętrzne kształtujące jego los? Jakie były mechanizmy awansu majątkowego Langnera?

VII. Miasto

Wawrzyniec Surowiecki, Uwagi o cechach, w: W.Surowiecki, Wybór pism, oprac. J.Grzywicka, A.Łukaszewicz, Warszawa 1957, s.495-515.

Jak Surowiecki widzi funkcje miast, zwłaszcza funkcje gospodarcze? Jaki obraz polskich miast wyłania się z tych tekstów? Jaka powinna być polityka państwa wobec miast?

Raporty Rajmunda Rembielińskiego z objazdu obwodu łęczyckiego w 1820 roku, [w:] Rajmund Rembieliński. Jego czasy i jego współcześni, red. A.Barszczewska-Krupa, Warszawa 1989, s.218-242.

Raporty Rembielińskiego dotyczą różnych miast: tych „prawdziwych” i tych tylko z nazwy, których mieszkańcy zajmowali się wyłącznie rolnictwem. Ukazują początki łódzkiego okręgu przemysłowego, wiążące się z masowym napływem niemieckich tkaczy. Mamy tu też obraz wysokiego urzędnika administracji państwowej realizującego politykę miejską władz. Na czym polega ta polityka?

Oczekuję znajomości biografii autorów omawianych tekstów i okoliczności powstania tych tekstów. Możecie Państwo korzystać z PSB, Bibliografii Literatury Polskiej „Nowy Korbut” oraz ze słownika Pisarze polskiego oświecenia, red. T.Kostkiewiczowa, Z.Goliński, t.II-III, Warszawa 1994, 1996.

Po zaliczeniu zajęć studenci dysponują pogłębioną wiedzą o epoce, sprawniej analizują materiał źródłowy, wyrabiają sobie krytyczny stosunek do czytanych tekstów, potrafią lepiej dyskutować.

Metody dydaktyczne

Zajęcia prowadzone są w formie dyskusji, zagajanej, moderowanej i podsumowywanej przez prowadzącego zajęcia.

Prowadzący dokonuje każdorazowej oceny stopnia przygotowania studenta do poszczególnych zajęć - na podstawie wypowiedzi w dyskusji nad tekstami. Ocena końcowa wynika z takich cząstkowych ocen dokonywanych w czasie poszczególnych zajęć.

Warunkiem zaliczenia zajęć jest, obok obecności, także aktywny udział w zajęciach, wynikający z regularnego przygotowywania się do ćwiczeń (wedle listy lektur w sylabusie).

Student zalicza wszystkie nieobecności podczas mojego dyżuru. Jeżeli liczba nieobecności przekroczy dwie, ewentualne ich zaliczanie może mieć miejsce tylko po pozytywnej opinii kierownika Studium Zaocznego Historii.