Przemoc, seks i Niebieskie Jeruzalem-kultura łacińskiego Wschodu
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 3105-PSNJ-KK |
Kod Erasmus / ISCED: |
03.6
|
Nazwa przedmiotu: | Przemoc, seks i Niebieskie Jeruzalem-kultura łacińskiego Wschodu |
Jednostka: | Instytut Historii Sztuki |
Grupy: |
Konwersatoria z historii kultury |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | nieobowiązkowe |
Skrócony opis: |
Tematem zajęć będzie kultura łacińskiego Wschodu w dobie wypraw krzyżowych w kontekście spotkania cywilizacji, a także istotnych zmian, które zaszły w europejskiej kulturze w wiekach XI i XII. Zostanie prześledzona geneza i rozwój łacińskich państw w Ziemi Świętej, a także kształtowanie się nowego, specyficznego społeczeństwa u styku kultur. Na szczególną uwagę zasługuje również długi proces układania się wzajemnych stosunków pomiędzy Stolicą Apostolską i władcami świeckimi. Interesować nas będzie tzw. walka cesarstwa z papiestwem o inwestyturę i jej wpływ na Ziemię Święta. Dużo miejsca poświęcimy reformie Kościoła nazwanej od imienia papieża Grzegorza VII „gregoriańską” oraz przenikaniu jej idei do państw krzyżowców. Istotną kwestię stanowić będzie średniowieczna teologia i jej wpływ na budowę struktur państwowych w Ziemi Świętej, a także rola seksualności w budowaniu tożsamości nowego „Narodu Wybranego”. |
Pełny opis: |
Zakres tematów: I. WSTĘPNE ROZPOZNANIE PROBLEMÓW BADAWCZYCH - żródła do dziejów wypraw krzyżowych i reformy gregoriańskiej - stan badań i zarys problemów badawczych II. ERA ZMIAN. CZAS REWOLUCJI GREGORIAŃSKIEJ Literatura (wybrane fragmenty): - Constable G., The Reformation of the Twelfth Century, Cambridge 1997; - Cushing K.G., Papacy and Law in the Gregorian Revolution. The Canonistic Work of Anselm of Lucca, Oxford 1998; - Iogna – Prat D., Ład i wykluczenie. Cluny i społeczność chrześcijańska wobec herezji, judaizmu i islamu (1000-1150), Kraków 2013; III. BERNARD Z CLAIRVAUX I REWOLUCJA MIŁOŚCI Źródła(wybrane fragmenty): - Bernard z Clairvaux, O miłowaniu Boga i inne traktaty, oprac. S. Kiełtyka, Poznań 2000; - Polemika Kluniacko – Cysterska z XII wieku, oprac. M.T. Gronowski, Kraków 2010; - Aelred z Rievaux, Przyjaźń duchowa, oprac. M. Wylęgała, Kęty 2004; - Mowy, które zmieniały świat, red. S.S. Montefiore, Wrocław 2007, s. 73-74; Literatura(wybrane fragmenty): - M.T. Gronowski, Wstęp, w: Polemika Kluniacko – Cysterska z XII wieku, oprac. tenże, Kraków 2010, s. 13-79 IV. KRÓLESTWO NIEBIESKIE. TEOLOGIA I ROLA JEROZOLIMY. Źródła (wybrane fragmenty): - Roberti Monachi, Historia Hierosolimitana, Recueil des historiens des croisades. Historiens occidentaux III, Paris 1866, I, 1-3; - Balderyk z Dol, Historia Jerosolimitana, RHC Occ. IV, Paris 1879, I, 4 - Bernard z Clairvaux, Pochwała Nowego Rycerstwa, oprac. M. Małecki, Zabrze – Tarnowskie Góry Literatura (wybrane fragmenty): - J.M.H. Smith, Aedificatio sancti loci: the making of a ninth-century holy place, w: Topographies of Power in the Early Middle Ages, oprac. M. de Jong, F. Theuws, C. van Rhijn, Leiden – Boston – Köln, 2001, s. 361-397; - M. Cecilia Gaposchkin, Invisible Weapons. Liturgy and the Making of the Crusade Ideology, Ithaca and London 2017; - K.F. Komarnicki, Świętowanie w chrześcijaństwie w IV - V wieku, "Studia Redemptorystowskie" 11 (2013); V. MIŁOŚĆ, ESCHATOLOGIA I SEKS. Źródła (wybrane fragmenty): - Św. Augustyn, Wartości małżeństwa (De bono coniugali), 1.1, w: Pisma świętego Augustyna o małżeństwie i dziewictwie, oprac. A. Eckmann, Lublin 2003 Literatura (wybrane fragmenty): - P. Brown, Ciało i społeczeństwo. Mężczyźni, kobiety i abstynencja seksualna we wczesnym chrześcijaństwie, Kraków 2006; - Boswell J., Chrześcijaństwo, tolerancja społeczna i homoseksualność. Geje i lesbijki w Europie Zachodniej od początku ery chrześcijańskiej do XIV wieku, Kraków 2006; VI. SENS KRUCJAT: TRUDNE GENERALIA. Źródła (wybrane fragmenty): - Das Register Gregors VII, wyd. E. Caspar, MGH Epistolae selectae, Berlin 1920; - Balderyk z Dol, Historia Jerosolimitana, Recueil des historiens des croisades. Historiens occidentaux, t. 4, Paris 1879; - Fulko z Chartres, Historia Hierosolymitana, oprac. Heinrich Hegenmeyer, Heidelberg 1913; Literatura (wybrane fragmenty): - H.E.J. Cowdrey, The Gregorian Papacy, Byzantium, and the First Crusade, w: Byzantium and the West c. 850 – 1200, oprac. J.D. Howard – Johnston; - I.S. Robinson, Gregory VII and the Soldiers of Christ, “History”, 58 (1973), s. 169-192. VII. KRUCJATY I KOŚCIÓŁ NA WSCHODZIE Źródła (wybrane fragmenty): - Epistulae et chartae ad historiam primi belli sacri spectantes. Die Kreuzzugsbriefe aus den Jahren 1088–1100, oprac. H. Hagenmeyer, Innsbruck 1901; - Fulko z Chartres, Historia Hierosolymitana, oprac. Heinrich Hegenmeyer, Heidelberg 1913; Literatura (wybrane fragmenty): - Balard M., Łaciński wschód. XI – XV wiek, Kraków 2010 - Frankopan P., Pierwsza krucjata. Wezwanie ze Wschodu, Warszawa 2015; VIII. OKRES ZALOŻYCIELSKI KRÓLESTWA JEROZOLIMSKIEGO Źródła (wybrane fragmenty): - Albert z Akwizgranu, Historia Hierosolymitana, Recueil des historiens des croisades. Historiens occidentaux, t. 4, Paris 1879; - Balderyk z Dol, Historia Jerosolimitana, Recueil des historiens des croisades. Historiens occidentaux, t. 4, Paris 1879, s. 1 – 112; - Fulko z Chartres, Historia Hierosolymitana, oprac. Heinrich Hegenmeyer, Heidelberg 1913; Literatura (wybrane fragmenty): Balard M., Łaciński wschód. XI – XV wiek, Kraków 2010; - Kawa J., Ustrój polityczny Królestwa Jerozolimskiego do 1187 r., „Studia Erasmiana Wratislaviensia” 5( 2011), s. 87–111 IX. REFORMA GREGORIAŃSKA W KRÓLESTWIE JEROZOLIMSKIM. Źródła (wybrane fragmenty): - The Crusades. A documentary survey, oprac. J.A. Brundage, Milwaukee 1962; - Fulko z Chartres, Historia Hierosolymitana, oprac. Heinrich Hegenmeyer, Heidelberg 1913; - Piotr Damiani, Briefe des Petrus Damiani (MGH Briefe d.dt. Kaiserzeit IV/1), wyd. K. Reindel, München 1983, Ep. 28 s. 248-278; Literatura (wybrane fragmenty): - Brundage J., Medieval Canon Law and the Crusader, Madison 1969. X. SYNOD W NABLUSIE – NOWY WSPANIAŁY ŚWIAT? Źródła (wybrane fragmenty): - Prawo karne krzyżowców. Kodeks karny z Nabulusu 1120, oprac. M. Małecki, Zabrze - Tarnowskie Góry 2012; - Libri poenitentiales. Księgi pokutne, oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2011; - Kosmasa Kronika Czechów, oprac. M. Wojciechowska, Wrocław 2006; - Kronika Thietmara, oprac. M. Jedlicki, Wrocław 2004; Literatura (wybrane fragmenty): - K.F. Komarnicki, Trzecie Przymierze. Obyczajowość krzyżowców a stosunki pomiędzy państwem i Kościołem w świetle postanowień synodu w Nablusie (1120), Zabrze – Tarnowskie Góry 2015 - Bednarska P., Mutylacje i tortury. O okrucieństwie czasów wypraw krzyżowych, w: Crucem signati. Krzyżowcy na przestrzeni dziejów w nowej perspektywie badawczej, red. M. Małecki, Zabrze – Tarnowskie Góry 2013, s. 86–100; XI. ETOS MNICHA WOJOWNIKA Źródła(wybrane fragmenty): - Bernard z Clairvaux, Pochwała Nowego Rycerstwa, oprac. M. Małecki, Zabrze – Tarnowskie Góry 2012; - Reguła Zakonu Templariuszy, oprac. M. Małecki, Zabrze – Tarnowskie Góry 2014 - Omne datum optimum. Złota bulla zakonu templariuszy(1139), oprac. E. Maj, Zabrze - Tarnowskie Góry 2017 Literatura (wybrane fragmenty): - Barber M., Templariusze, Warszawa 1999 XII. ERA KRÓLA TRĘDOWATEGO I UPADEK JEROZOLIMY: Źródła(wybrane fragmenty): - Röchricht R., Regesta Regni Hierosolymitani, Innsbruck 1893-1904; - The Crusades. A documentary survey, oprac. J.A. Brundage, Milwaukee 1962; - Wilhelm z Tyru, Historia rerum in partibus transmarinis gestarum, [online: http://www.thelatinlibrary.com/williamtyre.html]; Literatura(wybrane fragmenty): - Małecki M., Rogi Hittinu 1187. Z dziejów obecności krzyżowców w Lewancie. Polityka – wojna – prawo – obyczaje, Zabrze – Tarnowskie Góry 2010 XIII. PÓŹNIEJSZE SPOJRZENIE NA KRUCJATY Źródła (wybrane fragmenty): - Dokumenty Soborów Powszechnych. Tom II (869–1312), oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2003; - Pierre Dubois, O odzyskaniu Ziemi Świętej. Traktat o krucjacie i pokoju, Zabrze – Tarnowskie Góry 2017; Literatura (wybrane fragmenty) - Balard M., Łaciński wschód. XI – XV wiek, Kraków 2010 XIV. KRUCJATY OCZAMI INNYCH KULTUR Źródła (wybrane fragmenty): - Anna Komnena, Aleksjada, oprac. O. Jurewicz, Wrocław 2005; - Kitab al I’tibar: Księga pouczających przykładów dzieło Usamy ibn Munkidha tj. Muajjada ad-Daula abu Muzaffara Usamy ibn Murszida ibn Ali ibn Mukallada ibn Nasra ibn Munkidha al-Kinani asz-Szajzari, oprac. J. Bielawski, Wrocław 1975; Literatura (wybrane fragmenty): - Kedar B.Z., Franks, Muslims and Oriental Christians in the Latin Levant: Studies in Frontier Acculturation, Ashgate 2006 XV. ZAJĘCIA PODSUMOWUJĄCE |
Literatura: |
Szczegółowa literatura przedmiotu oraz materiały źródłowe konieczne do przygotowania będą podawane i przesyłane mailowo przed każdymi zajęciami. Proponowana ilość materiału do zapoznania się przed zajęciami będzie wynosić średnio 40 stron. Oprócz tekstów w języku polskim, które będą stanowić zdecydowaną większość, pojawiać się będą również źródła i opracowania w języku angielskim. |
Efekty uczenia się: |
Głównym celem programu jest przekazanie i utrwalenie wiedzy dotyczącej kultury łacińskiego Wschodu, przyczyn i przebiegu wypraw krzyżowych oraz historii państw krzyżowców. Równie ważną rolę pełni zrozumienie bogactwa kontekstów – społecznych, teologicznych czy obyczajowych, które w historii krucjat mają pierwszorzędne znaczenie. Zrozumienie istoty wypraw krzyżowych nie jest możliwe bez zrozumienia świata człowieka średniowiecza, sposobu myślenia, postrzegania rzeczywistości, motywacji i wartości. Królestwo Jerozolimskie jako państwo tworzone niejako na „surowym korzeniu” było próbą stworzenia nowego społeczeństwa i nowego człowieka, który miał odpowiadać ideałom i marzeniom ludzi średniowiecza. Całości tego niezwykłego przedsięwzięcia, jakim były wyprawy krzyżowe i tworzenie nowych państw u styku kultur zachodniej, bizantyjskiej, arabskiej i żydowskiej nie można pojąć w oderwaniu od wielu kontekstów takich jak skutki „rewolucji gregoriańskiej” i jej wpływ na idee krucjatowe; uwarunkowania polityczne i kulturalne Outremer; kształtowanie się nowego rodzaju społeczeństwa wyrosłego na gruncie zmian intelektualnych XII wieku; średniowieczne rozumienie seksualności, obyczajowości i rodziny, a także głębokie zmiany w teologii i duchowości. K_W06 Student ma wiedzę o dawnych i współczesnych instytucjach kultury i orientację w życiu kulturalnym związanymi z łacińskim Wschodem w XI-XIII wieku K_W14 Student posiada podstawową wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych osiągnięciach w zakresie nauki o kulturze oraz pokrewnych dyscyplin nauk humanistycznych i społecznych na przykładzie historii wypraw krzyżowych i spotkania cywilizacji w Ziemi Świętej K_W15 ma podstawową wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych koncepcjach filozoficznych od późnego antyku do końca średniowiecza, a także o ich wpływie na kształtowanie się kultury państw krzyżowców i ich sąsiadów K_U05 potrafi krytycznie analizować teksty z obszaru teorii sztuki i nowych mediów, socjologii i filozofii kultury – dotyczące spotkania cywlizacji w dobie wypraw krzyżowych K_U07 posiada umiejętność merytorycznego argumentowania z wykorzystaniem poglądów różnych badaczy historii sztuki i historii kultury oraz umiejętność wyciągania wniosków dotyczących zmian w kulturze i społeczeństwie XI-XIII wieku, kultury duchowej i materialnej Królestwa Jerozolimskiego i państw krzyżowców K_K02 ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie światowego i krajowego dziedzictwa kulturowego, standardów upowszechniania, bezpieczeństwa i ochrony dzieł sztuki – związanych ze średniowiecznym wkładem kulturowym i ideowym państw krzyżowców w kształtowanie się zachodniej cywilizacji K – K04 prawidłowo identyfikuje i rozstrzyga dylematy związane z wykonywaniem zawodu (muzealnika, kuratora, edukatora historii sztuki, animatora kultury, recenzenta wystaw) w zakresie znajomości zagadnień związanych z kształtowaniem się społeczeństwa i państwa u styku kultur w dobie wypraw krzyżowych, a także dziedzictwa kultury duchowej i materialnej Outremer. W praktyce oznacza to, że Student, który uzyskał zaliczenie: • Zna podstawowe fakty dotyczące wypraw krzyżowych i państw krzyżowców • Potrafi umiejscowić w czasie najważniejsze wydarzenia związane z reformą gregoriańską i wyprawami krzyżowymi • Student zna podstawowe terminy i pojęcia, związane z Kościołem średniowiecznym • Student posiada wiedzę na temat wydarzeń i zjawisk związanych z wyprawami krzyżowymi i rewolucją gregoriańską • Rozumie zależności pomiędzy zjawiskami społecznymi, politycznymi i religijnymi średniowiecza • Rozumie, w jaki sposób przemiany teologiczne i cywilizacyjne wieków XI i XII wpłynęły na narodziny i rozwój idei krucjat oraz na kształtowanie się i praktykę ustrojową oraz prawną państw krzyżowców • Rozumie złożoność i specyfikę średniowiecznych realiów, unika prezentywizmu • Jest w stanie prześledzić proces tworzenia się nowej wyjątkowej kultury, która powstała dzięki połączeniu wpływów arabskich, bizantyjskich i zachodnich, a nawet żydowskich • Student potrafi dokonać hierarchizacji zdarzeń i zjawisk, wyodrębniać przyczyny i skutki oraz mechanizmy procesów związanych z reformą gregoriańską i wyprawami krzyżowymi • Student potrafi na podstawie analizy źródeł dokonać całościowej oceny zjawisk związanych z reformą gregoriańską i wyprawami krzyżowymi i wyciągać syntetyczne wnioski • Student potrafi korzystać z podstawowych typów pomocy naukowych, związanych z historią wypraw krzyżowych i Kościoła średniowiecznego • Student rozpoznaje główne nurty historiografii XIX i XX w., zajmującej się historią Kościoła • Dokonuje krytycznej analizy poglądów dotyczących oceny wypraw krzyżowych i reformy gregoriańskiej • Dokonuje analizy porównawczczej i funkcjonalnej zebranego materiału badawczego, umiejscowiając go we właściwej perspektywie społecznej, teologicznej i filozoficznej • Analizuje źródła dotyczące epoki w sposób kompleksowy i z uwzględnieniem całości kontekstów; korzysta z poszerzonego aparatu krytycznego i wielu metod badawczych korzystając z zasobów różnych dziedzin nauki w celu uzyskania wartościowych i satysfakcjonujących wniosków • Formułuje i wyraża kontruktywną krytykę dotychczasowego dorobku naukowego dotyczącego tematu, wnosząc swój własny twórczy wkład do interpretacji wydarzeń i zjawisk przedstawionych w źródłach |
Metody i kryteria oceniania: |
• Obecność i aktywny udział w zajęciach. • Przygotowanie referatów – dla chętnych. |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.