Gramatyka opisowa języka rosyjskiego. Fonetyka. Fonologia. Leksykologia.

obowiązkowe

Problematyka fonetyki i fonologii dotyczy trzech aspektów charakterystyki głosek: akustycznego, artykulacyjnego i funkcjonalnego. Szczegółowo omówione są m.in. następujące zagadnienia: budowa i działanie aparatu mowy człowieka, klasyfikacja artykulacyjna głosek rosyjskich, alternacje głosek, redukcja samogłosek, sylaba, akcent i intonacja w języku rosyjskim, fonem. Studenci opanowują ponadto zasady transkrypcji fonetycznej i fonologicznej.

Na zajęciach z leksykologii i leksykografii omawiane są m. in.: semantyczna struktura wyrazu, metody opisu znaczenia słowa, pojęcia synonimu, homonimu, antonimu, hiperonimu, a także zagadnienia frazeologii oraz typologia słowników lingwistycznych.

Tematyka zajęć obejmuje następujące zagadnienia:

1) pojęcie współczesnego rosyjskiego języka literackiego; przedmiot fonetyki jako dyscypliny naukowej;

2) akustyczny aspekt opisu głosek; jednostki fonetyczne;

3) budowa i działanie aparatu mowy człowieka;

4) artykulacyjny aspekt opisu głosek: system wokaliczny i - system konsonantyczny;

5) zasady transkrypcji fonetycznej;

6) akcent; sylaba;

7) żywe i historyczne wymiany głosek;

8) fonologia jako nauka; fonem jako bazowa fonologiczna jednostka języka w ujęciu moskiewskiej i leningradzkiej (petersburskiej) szkoły fonologicznej; fonem a głoska;

9) szereg fonemów, silne i słabe pozycje fonemów, neutralizacja fonemów, zasady transkrypcji fonologicznej;

10) leksykologia i leksykografia jako dyscypliny językoznawcze; słowo jako podstawowa jednostka języka; semantyczna struktura słowa; metody opisu znaczeń leksykalnych;

11) pojęcia: synonimu, antonimu, homonimu, paronimu; pojęcie frazeologizmu i paremii;

12) typy słowników lingwistycznych; słowniki języka rosyjskiego.

Gramatyka opisowa współczesnego języka rosyjskiego, Fonetyka, Fonologia, Pismo, red. A. Bartoszewicz, J. Wawrzyńczyk, cz. 1, Warszawa 1987.

S. Grzybowski. Zarys fonetyki opisowej języka rosyjskiego (wraz z ćwiczeniami), wyd. UMK, Toruń 2007.

S. Grzybowski, Ćwiczenia z fonetyki opisowej języka rosyjskiego, Toruń 1999.

W. N. Musatow, Russkij jazyk. Fonietika. Fonołogija. Orfoepija. Grafika. Orfografija. Moskwa 2006.

Russkaja grammatika, red. N. J. Szwiedowa, t. I, Moskwa 1980.

Literatura uzupełniająca:

Bolszoj encikłopiediczeskij słovar'. Jazykoznanije, Moskwa 1998.

Russkij jazyk: Encikłopedija, red. J. N. Karaułow, Moskwa 1997

Po zakończeniu procesu uczenia się student:

WIEDZA:

- zna stosunek fonetyki i fonologii oraz leksykologii i leksykografii do innych dyscyplin językoznawczych,

- zna budowę i działanie aparatu mowy człowieka,

- zna definicje i charakterystykę jednostek fonetycznych,

- zna alfabet fonetyczny

- zna założenia szkół fonologicznych i różnice pomiędzy nimi,

- zna najważniejsze typy słowników języka rosyjskiego oraz ich tytuły i autorów,

UMIEJĘTNOŚCI

- potrafi wymienić cechy artykulacyjne głosek rosyjskich i rozpoznaje głoski na podstawie ich cech artykulacyjnych,

- klasyfikuje głoski rosyjskie na podstawie ich cech akustycznych i artykulacyjnych,

- potrafi transkrybować teksty,

- stosuje wiedzę o koartykulacji głosek przy transkrypcji fonetycznej,

- potrafi wskazać różnice pomiędzy głoską, fonemem i literą,

- potrafi posługiwać się różnymi rodzajami słowników w zależności od potrzeb,

- potrafi wyjaśnić znaczenie wyrażenia frazeologicznego i prawidłowo zastosować je w kontekście,

- potrafi znaleźć synonim lub antonim dla zadanego leksemu i wskazać różnice pomiędzy wyrazami bliskoznacznymi.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

- student odznacza się odpowiedzialnością za własne przygotowanie do pracy,

- student ma pogłębioną świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności w zakresie fonetyki i fonologii języka rosyjskiego, oraz potrafi ją uzupełniać i doskonalić.

Ostateczna ocena wystawiana jest na podstawie punktacji z kolokwiów śródsemestralnych (20 punktów) oraz egzaminu pisemnego (80 punktów, w tym transkrypcja tekstu 20 punktów). Kolokwia archiwizowane są wraz testem egzaminacyjnym.

Dodatkowo student może zdobyć maksymalnie 10 punktów z prezentacji na temat dotyczący leksykologii i leksykografii oraz stron internetowych dotyczących języka rosyjskiego (należy nie tylko wymienić jednostki i źródła słownikowe lub internetowe, ale też powiedzieć, jaką informację zawierają i dla kogo jest najbardziej użyteczna):

Фразеологизм. Фразеологические словари. // Пословицы и крылатые слова. Словари пословиц и крылатых слов. // Антонимы. Словари антонимов. // Синонимы. Словари синонимов. // Паронимы. Словари паронимов. // Омонимы. Словари омонимов. // Орфограмма. Словари орфографические. // Опфоэпия.

Словари орфоэпические (в том числе словари ударений). // Словари частотные и обратные ( в том числе Грамматический словарь русского языка А.А. Зализняка). // Историческое языкознание и исторические словари (в том числе этимологические).// Заимствование. Словари иностранных слов. // Сленг, арго, жаргон. Словари сленга. // Словообразовательные словари. Словообразование, словоообразовательное гнездо. // Словарь морфем. Морфемы русского языка. // Терминологические словари (в том числе «Языкознание» - словарь В. Ярцевой) // Тематические словари. // Выдающиеся русские лексикографы и их толковые словари русского языка. Виды словарных дефиниций. // Переводные русско-польские и польско- русские словари. Виды словарных дефиниций. Словари в Интернете. // Важные сайты посвящённые русскому языку.

Zakres tematyczny prezentacji przydzielony studentowi ustala prowadzący ćwiczenia. Zalecane jest uwzględnienie w prezentacji przede wszystkich słowników wydawanych współcześnie, w tym słowników rosyjsko-polskich i polsko-rosyjskich, jeśli takie są. Czas przeznaczony na prezentację nie powinien przekroczyć 8 minut. Punktacja z prezentacji (obowiązkowo przedstawionej na zajęciach ćwiczeniowych całej grupie) może podnieść ogólną ocenę z przedmiotu uzyskaną na podstawie punktów z ćwiczeń i egzaminu.

Zadania testu egzaminacyjnego dotyczą przede wszystkim następujących zagadnień:

- artykulacyjna charakterystyka głosek;

-wskazanie grup głosek, które mogą lub nie mogą występować w środku wyrazu; -

dźwięczność lub bezdźwięczność spółgłosek właściwych na styku słów;

- częściowy rozbiór fonetyczny słowa,

- wskazanie alofonów fonemów /i/ i /j/ w podanych wyrazach;

-przeprowadzenie analizy morfofonematycznej

słowa;

- zadanie dotyczące teoretycznych zagadnień fonologii;

- wybór z podanego spisu antonimów, synonimów, homonimów, paronimów, frazeologizmu i przysłowia.

Oceny:

3,0 – 60–67 punktów

3,5 – 68–75 punktów

4,0 – 76–83 punktów

4,5 – 84–91 punktów

5,0 – 92–100 punktów

Szacunkowa, całkowita liczba godzin, które student musi przeznaczyć na osiągnięcie zdefiniowanych dla

przedmiotu efektów uczenia się:

- ćwiczenia = 30 godz. (1 ECTS);

- samodzielne przygotowanie do ćwiczeń oraz przygotowanie prezentacji = ok. 30 godz. (1 ECTS);

- przygotowanie do kolokwiów oraz do egzaminu = ok. 25-30 godz. (1 ECTS).

RAZEM ok. 80-90 godz. (3 ECTS).

Student ma prawo do 2 nieusprawiedliwionych nieobecności, każda następna wymaga złożenia usprawiedliwienia. O uznaniu nieobecności decyduje wykładowca. Przekroczenie nieobecności usprawiedliwionych i nieusprawiedliwionych na 50% zajęć może być podstawą do niezaliczenia przedmiotu.

Warunki zaliczenia przedmiotu w terminie poprawkowym są takie same jak w terminie pierwszym.

W przypadku braku możliwości prowadzenia zajęć w formie stacjonarnej zajęcia będą odbywać się przy użyciu narzędzi komunikacji na odległość, najprawdopodobniej Google Classroom oraz innych zalecanych przez UW.

nie dotyczy