Przekład tekstów literackich

obowiązkowe

Celem kursu jest rozwój umiejętności przekładu, świadomości problemów przekładowych i podwyższenie kompetencji językowej studentów. Studenci zapoznają się z wyznacznikami danego rodzaju tekstu. W ramach kursu omawiane są wybrane problemy związane z przekładem tekstów literackich. Tematem zajęć będą również ćwiczenia praktyczne związane z przekładem fragmentów tekstów literackich, w których występują omówione "problematyczne" zjawiska językowo-kulturowe.

Zajęcia mają charakter teoretyczno-praktyczny. Celem kursu jest rozwój umiejętności przekładu, świadomości problemów przekładowych i podwyższenie kompetencji językowej studentów. Studenci zapoznają się z wyznacznikami danego rodzaju tekstu. W ramach kursu omawiane są wybrane problemy związane z przekładem tekstów literackich. Szczególna uwaga poświęcona jest kulturowym aspektom przekładu, a także problemowi oddania (transferu) w przekładzie tzw. "obcych realiów". Tematem zajęć będzie również analiza konkretnych przekładów oraz ćwiczenia praktyczne związane z tłumaczeniem fragmentów tekstów wspomnianego typu, w których występują omówione "problematyczne" zjawiska językowo-kulturowe.

1. Pojęcie ekwiwalencji. Główne teorie ekwiwalencji.

2. Relatywizm i uniwersalizm językowy; przetłumaczalność, nieprzetłumaczalność.

3. Błędy tłumaczeniowe; typowe błędy w tłumaczeniu rosyjsko-polskim.

4. Transformacje przekładowe (leksykalno-semantyczne, syntaktyczne, konkretyzacja, generalizacja, substytucja itd.).

5. Chwyty translatorskie: transkrypcja, transliteracja, kalkowanie. Przekaz nazw własnych w tłumaczeniu.

6. Leksyka bezekwiwalentna. Sposoby przekazu leksyki bezekwiwalentnej.

7. Przekład leksyki nacechowanej emocjonalnie. Przekład idiomów, przysłów, aforyzmów, skrzydlatych słów.

8. Przekaz obcych realiów. Środki oddania kulturowej specyfiki w przekładzie.

9. Gra słów jako problem przekładowy. Sposoby zachowania efektu komizmu w przekładzie. Przekład językowych odstępstw od normy.

10. Slang, wulgaryzmy i neologizmy w przekładzie.

11. Intertekstualność w przekładzie.

12. Realia historyczne jako obiekt przekładu.

13. Wybrane problemy przekładu poezji.

14. Nowe zjawiska w języku rosyjskim epoki sowieckiej. Przekład neologizmów epoki sowieckiej.

15. Wielojęzyczność w przekładzie.

Bednarczyk A., Wybory translatorskie. Modyfikacje tekstu literackiego w przekładzie i kontekst asocjacyjny, Łódź 1999.

Bednarczyk A., W poszukiwaniu dominanty translatorskiej, Warszawa 2008

Bednarczyk A., Kulturowe aspekty przekładu literackiego, Katowice 2002 (wybrane zagadnienia).

Chomik M., Krajewska M., Od nominacji do kreacji. Rzecz o przekładzie neologizmów science-fiction, Toruń 2011

Czerwiński P., Stawnicka J., Sposoby tłumaczenia gier językowych (zmodyfikowane stałe związki wyrazowe), [w:] Studia Slavica X, 2005.

Czerwiński P., O nazwach realiów i ich tłumaczeniu. Próba rewizji, [w:] Przekład – Język – Kultura IV, red. P. Czerwiński, Lublin 2015, s. 109–121.

Fast P., O granicach przekładalności, [w:] Przekład artystyczny, t. I: Problemy teorii i krytyki, red. P. Fast, Katowice 1991.

Hejwowski K., Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu, Warszawa 2006 (wybrane zagadnienia)

Heydel M., Jak tłumaczyć intertekstualność, [w:] Między Oryginałem a Przekładem I, red. Konieczna-Twardzikowa, U. Kropiwiec, Kraków 1995

Lewicki R., Obcość w odbiorze przekładu, Lublin 2000

Lewicki R., Między adaptacją a egzotyzacją: The Pickwick Papers w przekładzie polskim i rosyjskim, [w:] Przekładając nieprzekładalne, t. 1, Gdańsk 2000.

Obcość kulturowa jako wyzwanie dla tłumacza, Między oryginałem a przekładem XV, red. J. Brzozowski, M. Filipowicz-Rudek. Kraków 2009 (wybrane artykuły)

Ochniak M., Tłumaczenie leksyki bezekwiwalentnej w polskich przekładach Mistrza i Małgorzaty Michaiła Bułhakowa, "Przegląd Rusycystyczny" 2004, z. 2, s.105-117.

Przekładaniec, nr 17, 2/2006: Poezja i proza przekładu.

Włodarczyk M., Gra językowa w polskich przekładach "Generation "Pi"" Wiktora Pielewina, [w:] Studia Slavica X, 2005.

Ильина Л.Е. Исторические реалии как объект перевода (на примере произведения Ж. Каркопино) // Современные проблемы науки и образования. – 2015. – № 2-2.

Комиссаров В.Н. Прагматические аспекты перевода, [w:] Прагматика языка и перевод: Сб.науч.тр. / МГПИИЯ им. М.Тореза. М., 1982. - Вып.193. - С.З - 14.

Костомаров. Новые слова и значения в современном русском языке, Русистика, 13 (1996), с. 24-25.

Крысин Л. П., Язык и социальная действительность (о русском языке в советскую эпоху).- Рус. яз. в школе, 1967, № 3. с 114

Протченко И. Ф., Лексика и словообразование русского языка советской эпохи, М. 2006, с. 54.

Wiedza:

− student ma uporządkowaną wiedzę o strukturze języka polskiego i rosyjskiego;

– student ma podstawową wiedzę językoznawczą,

− student ma pogłębioną wiedzę o wybranych zagadnieniach językowych w aspekcie porównawczym, kontrastywnym i międzykulturowym;

– student zna podstawowe pojęcia z zakresu teorii przekładu,

– student zna podstawowe chwyty translatorskie,

– student zna sposoby przekazu w tłumaczeniu obcych realiów i komizmu językowego,

– student ma wiedzę o semantycznych, stylistycznych i pragmatycznych aspektach przekładu,

– student ma wiedzę o zjawiskach charakterystycznych dla języka rosyjskiego w okresie sowieckim.

Umiejętności:

− student umie identyfikować poszczególne zjawiska językowe,

– student umie scharakteryzować podstawowe pojęcia z zakresu teorii przekładu,

– student umie zastosować poznane chwyty translatorskie,

– student umie zastosować poznane sposoby oddania w tłumaczeniu obcych realiów i komizmu językowego,

– student potrafi wymienić i opisać zjawiska charakterystyczne dla języka rosyjskiego w okresie sowieckim,

– przetłumaczyć teksty o umiarkowanym stopniu trudności z języka rosyjskiego na język polski,

– student potrafi wyszukiwać informacje z różnych źródeł na temat omawianych zagadnień.

Kompetencje społeczne:

− student ma pogłębioną świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności, oraz potrafi uzupełniać i doskonalić nabytą wiedzę,

− student ma świadomość potrzeby ustawicznego kształcenia,

− student ma pogłębioną świadomość potrzeby poszanowania odmiennych kultur, poglądów i postaw,

− student potrafi w sposób precyzyjny i zrozumiały wyrażać swoje myśli.

1. Ocena ciągła: samodzielne wykonanie prac cząstkowych, z których każda dotyczy konkretnego, jednostkowego problemu przekładu. Współczynnik: 0,4. Każda praca cząstkowa jest oceniana w skali ocen od 2 do 5. Na koniec zostaje wyliczona średnia arytmetyczna ocen z prac cząstkowych.

2. Praca semestralna: tłumaczenie fragmentu tekstu literackiego (1-1,5 strony znormalizowanej). Współczynnik: 0,6. Praca semestralna jest oceniana w skali od 2 do 5.

Ocena końcowa zostanie wyliczona według następującego wzoru: średnia ocen z prac cząstkowych zostaje pomnożona przez 0,4, a następnie do tego iloczynu zostanie dodana ocena z pracy końcowej pomnożona przez 0,6.

Kryteria przeliczenia sumy iloczynów na ocenę:

do 3,2 = 3

3,21–3,7 = 3,5

3,71–4,2 = 4

4,21–4,7 = 4,5

4,71 i więcej = 5

Uwaga: aby uzyskać zaliczenie, należy otrzymać pozytywną ocenę wszystkich prac cząstkowych oraz pracy zaliczeniowej.

Student ma prawo do 2 nieusprawiedliwionych nieobecności, każda następna wymaga złożenia usprawiedliwienia. O uznaniu nieobecności decyduje wykładowca. Przekroczenie nieobecności usprawiedliwionych i nieusprawiedliwionych na 50% zajęć może być podstawą do niezaliczenia przedmiotu. Warunki zaliczenia przedmiotu w terminie poprawkowym są takie same jak w terminie I.

W przypadku braku możliwości prowadzenia zajęć w formie stacjonarnej zajęcia będą odbywać się przy użyciu narzędzi komunikacji na odległość, najprawdopodobniej Google Meet oraz innych zalecanych przez UW.

Praktyki zawodowe w ramach przedmiotu nie są przewidziane.