Historia Ameryki Łacińskiej I (okres prekolumbijski) wykład

obowiązkowe

w sali

Przedmiot Historia Ameryki Łacińskiej I (okres prekolumbijski) składa się z wykładu i ćwiczeń o tej samej nazwie. Obie formy zajęć wzajemnie się uzupełniają. Zajęcia są rozłożone na siedem spotkań, każde po 90 minut. Przedmiot zakończony jest egzaminem.

W ramach wykładu studenci poznają historię kultur Ameryki przedhiszpańskiej na wybranych przykładach. Szczególny nacisk położony jest historie i kulturę cywilizacji Majów, Azteków i Inków, ale w programie uwzględnione są także inne obszary kulturowe przedhiszpańskiej Ameryki.

Przedmiot Historia Ameryki Łacińskiej I (okres prekolumbijski) składa się z wykładu i ćwiczeń o tej samej nazwie. Obie formy zajęć wzajemnie się uzupełniają. Zajęcia są rozłożone na siedem spotkań, każde po 90 minut. Przedmiot zakończony jest egzaminem.

W ramach wykładu studenci poznają historię kultur Ameryki przedhiszpańskiej na wybranych przykładach. Szczególny nacisk położony jest historie i kulturę cywilizacji Majów, Azteków i Inków, ale w programie uwzględnione są także inne obszary kulturowe przedhiszpańskiej Ameryki.

Podczas każdego ze spotkań będzie omawiane jedno wybrane zagadnienie, ujęte z perspektywy diachronicznej i synchronicznej i przedstawione na przykładach pochodzących z różnych obszarów kulturowych.

Zakres tematów:

I. Ameryka przed Kolumbem: wprowadzenie.

1. Geografia Ameryki Północnej i Południowej

a. podział geograficzny

b. środowisko przyrodnicze

c. „wertykalny” podział strefowy

d. zjawiska klimatyczne

2. Chronologia

a. Mezoameryka

b. region andyjski

3. Obszary kulturowe i ich cechy dystynktywne

4. Zasiedlenie Ameryk

II. Kult gór.

1. Olmekowie.

2. Świątynia jako święta góra: kompleks jaskinia-piramida

a. Teotihuacan

b. Tikal

c. Cholula

d. Tenochtitlan

3. Antropomorfizacja gór (Popocatepetl, Matlalcueye, Iztaccihuatl, andyjskie

apus)

4. Przedhiszpańskie rytuały związane z kultem gór

a. mezoamerykańskie święto tepeilhuitl

b. andyjskie święto qhapac hucha

III. Ekonomia

1. Społeczeństwa zbieracko-łowieckie (Aridamérica, Oasisamérica)

2. Rolnictwo

a. gospodarka ekstensywna

b. gospodarka intensywna

3. Hodowla

4. Handel

5. Komunikacja i transport (pochtecah, quipu, chasqui)

6. Polityka gospodarcza

IV. Organizacje polityczne i strategie ekspansywne.

1. Problem „imperialności” Imperium Azteckiego i Imperium Inkaskiego

2. Typy organizacji politycznej

a. Trójprzymierze

b. Majowie w okresie klasycznym vs. Majowie w okresie postklasycznym

c. system curacazgos i Imperium Inkaskie

3. Strategie ekspansywne

a. prowincje trybutarne i prowincje strategiczne (Imperium Azteckie)

b. andyjska zasada ayni

4. Wojna

a. strategie wojenne

b. ideał wojownika

c. ideologia wojny

d. broń

V. Władza i ideał władcy

1. Ceremonie inwestytury

2. Tytuły władców: tlahtoani, ajaw, sapay inca

3. Insygnia władzy

4. Ideał władcy – studium przypadku

a. Nezahualcoyotl

b. 8 Jeleń Pazur Jaguara

c. Pakal Wielki

d. Pachacutec

VI. Kobieta w kulturach Ameryki przedhiszpańskiej.

1. „Archetypy” kobiece

a. Bogini – Matka Ziemia (Pachamama, Tlaltecuhtli)

b. Kobieta – wojowniczka (Mama Huaco, tzitzimitl)

2. Społeczna rola kobiet

3. Wybrane sylwetki przedhiszpańskich kobiet:

a. Pani K’abal Xook z Yaxchilan

b. Chalchiuhnenetzin i „uzębiona wagina”

c. Mama Ocllo i założenie Cuzco

VII. Sztuka naskalna i malarstwo ścienne

1. Sztuka naskalna:

a. „Król” z Chalcatzinco

b. Preklasyczna sztuka naskalna w Mezoameryce (Oxtotitlan,

Juxtlahuaca, San Bartolo, Baja California)

c. Przedinkaska sztuka naskalna w regionie andyjskim (Cueva

Lauricocha, Pintasayoc, Toro Muerto)

d. Sztuka naskalna w Amazonii: Boca Chaquimayo

2. Malarstwo ścienne w Mezoameryce

a. Teotihuacan i Tepantitla

b. Bonampak

c. Cacaxtla

3. Malarstwo ścienne w rejonie andyjskim

a. Chavín de Huantar.

b. Huaca de la Luna

c. Pachacamac

d. Coricancha

Literatura podstawowa:

Blanton, Richard (2006) “Powstawanie cywilizacji w Mezoameryce”. W: Goran Burenhult (ed.) Wielkie Cywilizacje. Bielsko Biała, Wyd. Debit: 229-233.

Cieślewska, J. (2007) Mitologie świata. Inkowie . Warszawa, Rzeczpospolita S.A., New Media Concept.

Clendinnen, Inga (1996) Aztekowie. Próba interpretacji. Warszawa, PIW.

Gawrycki, Marcin F. (red.) Dzieje kultury latynoamerykańskiej. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN: 85-96.

Giersz, Miłosz (2009) „Prekolumbijskie cywilizacje Andów środkowych”. W:

Grube, Nikolai (red.) (2001) Majowie. Niezwykła cywilizacja. Warszawa, Wyd. Buchmann.

Mikulska, Katarzyna (2009) „Prekolumbijskie cywilizacje Mezoameryki”. W: Marcin F. Gawrycki (red.) Dzieje kultury latynoamerykańskiej. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN: 73-84.

Moore, Jerry D. (2014) A Prehistory of South America. Ancient Cultural Diversity on the Least Known Continent. Boulder, University Press of Colorado.

Nowa Historia Meksyku (2016) Warszawa, Wydawnictwo: Wydawnictwo Naukowe PWN

Olko, Justyna (2007) Mitologie Świata. Aztekowie. Warszawa, Rzeczpospolita S.A., New Media Concept.

Olko, Justyna (2010) Meksyk przed konkwistą. Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy.

Olko, Justyna, Źrałka, Jarosław (2008) W krainie czerni i czerwieni. Warszawa, WUW

Roztworowska, Maria (2007) Historia Państwa Inków. Warszawa, PIW.

Ryn, Zdzisław Jan (2016) „Góry, medycyna, antropologia”. Kraków, Medycyna Praktyczna.

Szemiński, Jan, Ziółkowski, Mariusz (2006) Mity, rytuały i polityka Inków. Warszawa, PIW.

Szykulski, Józef (2005) Pradzieje Południowego Peru. Rozwój kulturowy Costa Extremo Sur. Wrocław, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Tomicki, Ryszard (1990) Ludzie i bogowie. Indianie meksykańscy wobec Hiszpanów we wczesnej fazie konkwisty, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Tuszyńska, Boguchwała (2007) Mitologie Świata. Majowie. Warszawa, Rzeczpospolita S.A., New Media Concept.

Wołoszyn Janusz i Jakubicka Monika (2005) „Pinturas rupestres de Pintasayoq. Proyecto Arqueologico Condesuyos”. Andes. Boletín de la Misión Arqueológica Andina, Universidad de Varsovia. 5: 109-136.

Ziółkowski, Mariusz „Dlaczego przegrali, czyli o grzechu pychy w polityce”, w: Przegląd Akademicki, cz. I.

Strony internetowe:

FAMSI: http://www.famsi.org/

Museo Nacional de Antropología, Meksyk: http://www.mna.inah.gob.mx/index.php?option=com_sppagebuilder&view=page&id=4708&Itemid=538

Muzeum Templo Mayor w Meksyku: http://www.templomayor.inah.gob.mx/

MUSEO LARCO

http://www.museolarco.org/catalogo/index.php

MUSEO MALI

http://190.12.86.155/coleccionvirtual/view/objects/asimages/159?t:state:flow=c5f5e764-8028-49b0-ad0d-1a98c04186e2

WIEDZA:

K_W01 ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu nauk humanistycznych w systemie nauk oraz ich specyfice przedmiotowej i metodologicznej

K_W02 zna podstawową terminologię nauk humanistycznych (w szczególności historii)

K_W03 zna elementarną terminologię używaną w opisie kultury i historii, rozumie jej źródła oraz zastosowania

K_W04 ma elementarną wiedzę o metodologii badań nad kulturą i historią

K_W09 ma podstawową wiedzę o procesach i faktach z historii Półwyspu Iberyjskiego i Ameryki Łacińskiej w kontekście historii światowej

K_W10 ma podstawową wiedzę o miejscu iberystyki w systemie nauk oraz o jej przedmiotowych i metodologicznych powiązaniach z innymi dyscyplinami naukowymi

K_W13 ma podstawową wiedzę niezbędną w profesjonalnej analizie procesów literackich, kulturowych i historycznych w obszarze Półwyspu Iberyjskiego i Ameryki Łacińskiej

UMIEJĘTNOŚCI:

K_U01 potrafi - z wykorzystaniem różnych źródeł i sposobów - wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje

K_U04 potrafi posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi, paradygmatami badawczymi i pojęciami właściwymi dla kulturoznawstwa i historii w typowych sytuacjach profesjonalnych

K_U06 posiada umiejętność merytorycznego argumentowania, z wykorzystaniem poglądów innych autorów oraz formułowania wniosków

K_U09 posiada umiejętność przygotowania wystąpień ustnych w języku polskim z zakresu problematyki iberystycznej i zagadnień z nią związanych

KOMPETENCJE SPOŁECZNE:

K_K01 Rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie

K_K07 potrafi aktywnie włączyć się w uczestnictwo w kulturze studiowanego regionu (Półwysep Iberyjski/Ameryka Łacińska), korzystając z różnych mediów i form

Obecność na wykładzie jest nieobowiązkowa, ale zalecana.

Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest zdanie egzaminu końcowego w postaci testu (test jednokrotnego wyboru, pytania otwarte, mapy) na 65%. Test obejmuje materiał omówiony podczas wykładów, ale niektóre pytania mogą nawiązywać do zagadnień realizowanych podczas ćwiczeń.

Warunkiem przystąpienia do egzaminu jest pozytywne zaliczenie ćwiczeń.