Literatura portugalska I ćwicz

obowiązkowe

Forma i kryteria zaliczenia przedmiotu mogą ulec zmianie w zależności od aktualnej sytuacji epidemicznej. Równoważne warunki zaliczenia zostaną ustalone zgodnie z wytycznymi obowiązującymi na Uniwersytecie Warszawskim, w porozumieniu z uczestnikami zajęć.

zdalnie

Celem ćwiczeń jest zapoznanie studentów z panorama literatury portugalskiej XIX i początków XX wieku w perspektywie chronologicznej. W tych ramach czasowych studenci poznają autorów i dzieła - lirykę, prozę oraz dramat – z nurtów romantyzmu, realizmu i naturalizmu oraz pierwszego portugalskiego modernizmu.

=== Tryb zajęć ===

Zajęcia będą się odbywać "online" na plataformie Zoom.

Na ćwiczeniach z tego przedmiotu studenci analizują, samodzielnie oraz w grupie, teksty literackie z omawianego okresu.

Zajęcia dotyczą literatury i kultury portugalskiej, wobec czego ich celem jest przede wszystkim przedstawienie i badanie reprezentatywnego kanonu literatury portugalskiej wieku XIX oraz pierwszego dwudziestolecia wieku XX, z zakresu poezji, prozy i dramatu.

Myśl przewodnia tego cyklu zajęć określona jest jako “Piękno, prawda i zmyślenie: współistnienie, asymilacja i rozłamy w literaturze portugalskiej XIX i XX wieku”.

Jako że zajęcia są prowadzone w ramach studiów licencjackich w języku obcym, przykłada się taką samą wagę do przyswojenia i stosowania narzędzi teoretycznych właściwych dla literatury i analizy literackiej, jak i do rozwoju kompetencji językowych w języku portugalskim.

Ćwiczenia skupiają się na następujących tekstach:

I. Romantyzm (wyrażenie konfliktu "ja"; miłość romantyczna; dandyzm; wolność i nacjonalizm; odpowiedzialność́ i interwencja społeczna; teoria estetyki Garretta; estetyka ironii romantycznej; prawda i piękno).

1. Almeida Garrett, Folhas Caídas [wybrane wiersze]

2. __________. Frei Luís de Sousa

II. Realizm ("Realizm jako nowy wyraz sztuki"; problem pojęcia realizmu; powieść i poezja jako zjawiska estetyczne i jako narzędzia interwencji społecznej; styl Queirosa; iluzja naturalizmu w powieści Queirosa; impresjonizm w literaturze; poezja i wędrówka po Lizbonie u Cesaria Verdego)

1. Eça de Queirós. Contos [wybrane opowiadania]

2. Cesário Verde. O Livro de Cesário Verde. [wybrane wiersze]

III. Pierwszy modernizm (część pierwsza)

Prądy literackie na przełomie wieków. Prądy estetyczne pierwszego modernizmu ogłoszone przez „Orpheu 1” i „Orpheu 2”. Poetyka zmyślenia Fernanda Pessoi i tendencja do depersonalizacji. Projekt mityczno-narodowy dzieła „Mensagem”.

1. Fernando Pessoa

a) Poezja ortonima

b) "A Mensagem"

I. AKTYWNA

1. GARRETT, Almeida. Flores sem Fruto e Folhas Caídas, apresentação crítica, seleção, notas e sugestões para análise literária por Paula Morão, 4a edição, Lisboa, Editorial Comunicação – Col. Textos Literários, 1987.

2. GARRETT, Almeida. Frei Luís de Sousa, introdução por Palmira Nabais, 2a edição, Lisboa, Ulisseia – Biblioteca de Autores Portugueses, no16, s/d.

3. QUEIRÓS, Eça de. Contos. Lisboa. Edição «Livros do Brasil», 2001.

4. VERDE, Cesário. O livro de Cesário Verde, apresentação crítica, seleção, notas e sugestões para análise literária por Joel Serrão, Lisboa, Editorial Comunicação – Col. Textos Literários, 1987.

5. ZENITH, Richard, ed. (2006) Poesia do Eu. Lisboa, Assírio & Alvim.

6. MARTINS, Fernando Cabral ed. (2002) Mensagem. Lisboa, Assírio & Alvim.

II. PASYWNA

1. COELHO, Jacinto do Prado, "Garrett, o sincero fingido?", pp. 105-109, in Ao Contrário de Penélope, Venda Nova, Bertrand Editora, 1976.

2 ______, "Garrett, as Folhas Caídas e as cartas de amor à Baronesa", pp. 111-115, in Ao Contrário de Penélope, Venda Nova, Bertrand Editora, 1976.

3. COELHO, Jacinto do Prado, “O verso e a frase em «O Sentimento dum Ocidental», pp. 143-148 in A Letra e o Leitor, Lisboa, Moraes Editores, 1977.

4. CERDEIRA, Teresa Cristina, “De que cor é o céu de Lisboa? Cesário, Saramago, Wim Wenders e Cardoso Pires” in AAVV, Cesário Verde – visões de artista, organização de Helena Carvalhão Buescu e Paula Morão, Lisboa, Campo das Letras, 2007.

5. COONEY, Nicola Trowbridge, “Uma cidade fatal: A Lisboa antropomórfica de Cesário Verde” in AAVV, Cesário Verde – visões de artista, organização de Helena Carvalho Buescu e Paula Morão, Lisboa, Campo das Letras, 2007.

6. GRAÇA MOURA, Vasco, “Colóquios tão simples, desfigurações” in AAVV, Revista Camões, no4, Lisboa, Instituto Camões, 1999. [disponível online em http://cvc.instituto-camoes.pt/conhecer/biblioteca-digital-camoes/doc_download/1311-q-coloquios-tao-simples- desfiguracoes-q.html]

7. GUERRA DA CAL, Ernesto, “A prosa portuguesa antes de Eça de Queirós. Herculano, Garrett, Camilo e Castilho”, pp. 57-65, “O ideal literário de Eça. O culto queirosiano da forma e o «amor da perfeição», pp. 67-73, “Coordenadas externas e internas da prosa queirosiana”, pp. 75-85 in Língua e Estilo de Eça de Queirós, 4a edição, Coimbra, Livraria Almedina, 1981.

8. MÓNICA, Maria Filomena, “O Dia em que Cesário Verde Morreu” in Prelo, no. 12, 1986.

9. MÓNICA, Maria Filomena, “Prefácio a Contos Escolhidos”, pp. 159-173, “Os Amigos de Eça de Queirós”, pp. 175-182, “A Morte de Eça de Queirós”, pp. 183-189, “Quatro Mitos e Cinco Perguntas”, pp. 191-196 in Ensaios sobre Eça de Queirós, Lisboa, Relógio D’Água Editores, 2007.

10. MOURA, Gilberto, “Variações sobre «José Matias», pp. 213-223 in AAVV, Afecto às Letras. Homenagem da Literatura Portuguesa contemporânea a Jacinto do Prado Coelho, Lisboa, Imprensa Nacional-Casa da Moeda, 1984.

11. PEREIRA, Maria Eduarda Vassalo, “Sobre o «José Matias» de Eça de Queirós in AAVV, Afecto às Letras. Homenagem da Literatura Portuguesa contemporânea a Jacinto do Prado Coelho, Lisboa, Imprensa Nacional-Casa da Moeda, 1984.

12. REIS, Carlos, “Introdução” pp. 13-29 in Introdução à Leitura d’Os Maias, 4a ed., Coimbra, Livraria Almedina, 1981.

13. SOUSA, Maria Leonor Machado de, “Frei Luís de Sousa e a Literatura Europeia”, pp. 483-489 in AAVV, Afecto às Letras. Homenagem da Literatura Portuguesa contemporânea a Jacinto do Prado Coelho, Lisboa, Imprensa Nacional-Casa da Moeda, 1984.

14. VASCONCELOS, Ana Isabel, “Frei Luís de Sousa: entre a História e a Literatura” in Actas do Colóquio Diálogos com a Lusofonia, Varsóvia, 2007. [disponível online em http://iberystyka-uw.home.pl/pdf/Dialogos-Lusofonia/Coloquio_ISIiI-UW_35_VASCONCELOS-Ana- Isabel_Frei-Luis-de-Sousa.pdf]

15. AAVV (1990) Encontro Internacional do Centenário de Fernando Pessoa – Um Século de Pessoa. Lisboa, Secretaria do Estado da Cultura.

16. COELHO, Jacinto do Prado (1963) Diversidade e Unidade em Fernando Pessoa. Lisboa, Editorial Verbo.

17. GÜNTERT, Georges (1982) Fernando Pessoa. O Eu Estranho. Trad. de Maria Fernanda Cidrais. Lisboa, Publicações Dom Quixote.

18. MARTINS, Fernando Cabral, coord. (2008) Dicionário de Fernando Pessoa e do Modernismo Português. Editorial Caminho, Lisboa.

III. OGÓŁNA

1. António José Saraiva, Óscar Lopes, História da Literatura Portuguesa, 16 ed., Porto Editora, Porto 1994 (lub inne, możliwie najnowsze wydanie).

2. Óscar Lopes, Maria de Fátima Marinho, História da Literatura Portuguesa, Alfa, Lisboa 2001.

3. Carlos Reis, História Crítica da Literatura Portuguesa (Do Neo-Realismo ao Post-modernismo), Verbo, Lisboa - São Paulo 2005.

4. (Org.) Petar Petrov, Meridianos Lusófonos. Prémio Camões (1898-2007), Roma, Lisboa 2008. 5. (Orgs.) J. A. Carvalho da Silva et al., Pensar a Literatura no Séc. XXI, UCP, Braga 2011.

5. Miguel Real, O Romance Português Contemporâneo 1950-2010, Caminho, Lisboa 2012.

6. Eduardo Lourenço, um volume de ensaios escolhido.

IV. STRONY INTERNETOWE PRZYDATNE DO STUDIÓW NAD LITERATURĄ PORTUGALSKĄ:

- Projeto Vercial

http://alfarrabio.di.uminho.pt/vercial/intro1.htm

- E-Dicionário de Termos Literários

http://www.edtl.com.pt/

- Associação Internacional de Lusitanistas

http://lusitanistasail.net/

- Revista Colóquio-Letras

http://www.coloquio.gulbenkian.pt/

- Revista do Núcleo de Estudos de Literatura Portuguesa e Africana http://www.uff.br/revistaabril/

- Página do Arquivo Pessoa

http://arquivopessoa.net/

Espólio Fernando Pessoa (Biblioteca Nacional)

http://purl.pt/1000/1/

Página da Casa Fernando Pessoa

http://casafernandopessoa.cm-lisboa.pt/index.php?id=2233

Student orientuje się w dynamice procesu historycznoliterackiego w Portugalii wieku XIX i w początkach wieku XX. Posiada umiejętność krytycznej analizy portugalskich zjawisk literackich i kulturowych, występujących tych epokach.

Student ma podstawową wiedzę na temat literatury portugalskiej wieku XIX i początków wieku XX. Student zna charakterystykę romantyzmu, realizmu i pierwszego modernizmu portugalskiego.

Student potrafi poprawnie czytać, analizować oraz interpretować teksty z danego okresu, wykazując się znajomością teorii literatury oraz hermeneutyki.

Student ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu nauk humanistycznych w systemie nauk oraz ich specyfice przedmiotowej i metodologicznej.

Student zna najważniejszą terminologię nauk humanistycznych, w szczególności literaturoznawstwa (w jęz. portugalskim).

Student zna podstawy metodologii badań literackich, włącznie z najważniejszymi ramami teoretycznymi badań w naukowych w dziedzinie literatury.

Student ma podstawową wiedzę niezbędną w profesjonalnej analizie i interpretacji tekstów reprezentujących różne rejestry i style funkcjonalne języka portugalskiego.

Student ma świadomość złożoności języka portugalskiego oraz jego i historycznej zmienności jego znaczeń.

Student zna podstawowe metody i narzędzia informatyczne i techniki pozyskiwania danych, pozwalające badać, opisywać i analizować kulturę, literaturę, historię i język oraz pozwalające na kontakty naukowe i zawodowe na rynku międzynarodowym.

Student potrafi - z wykorzystaniem różnych źródeł i sposobów - wyszukiwać, analizować, oceniać i użytkować informacje literaturoznawcze.

Student potrafi posługiwać się ogólnymi ujęciami teoretycznymi, paradygmatami badawczymi i pojęciami właściwymi dla literaturoznawstwa w typowych sytuacjach zawodowych.

Student potrafi rozpoznać różne rodzaje wytworów kultury właściwych dla literaturoznawstwa oraz przeprowadzić ich krytyczną analizę i interpretację z zastosowaniem typowych metod, w celu określenia ich znaczeń, oddziaływania społecznego, miejsca w procesie historyczno-kulturowym.

Student posiada umiejętność merytorycznego argumentowania, z wykorzystaniem poglądów innych autorów oraz formułowania wniosków.

Student potrafi porozumiewać się z wykorzystaniem różnych kanałów i technik komunikacyjnych ze specjalistami z zakresu literaturoznawstwa w języku portugalskim.

Student posiada umiejętność przygotowania esejów pisemnych w języku portugalskim dotyczących zagadnień szczegółowych, z wykorzystaniem podstawowych ujęć teoretycznych, a także różnych źródeł.

Student posiada kompetencje społeczne i językowe w zakresie literaturoznawstwa w społecznościach jezykowych portugalskojęzycznych, potrafi je wykorzystać we współdziałaniu i pracy indywidualnej/grupowej oraz przyjmować w niej różne role.

Student ma nawyk śledzenia współczesnych procesów i zjawisk zachodzących w języku, kulturze i literaturze Półwyspu Iberyjskiego, Brazylii, krajów afrykańskich i azjatyckich języka portugalskiego.

Na ocenę składają się: (1) lektura tekstów z programu, (2) aktywny udział w zajęciach oraz (3) zadania wyznaczone w ciągu semestru, na przykład:

- opracowanie bio-bibliografii wybranego autora;

- analiza tekstów z programu;

- ustne prezentacje na temat autorów lub dzieł z programu;

- prowadzenie dyskusji na temat autorów i dzieł z programu;

- tłumaczenie poezji lub fragmentów prozy z programu;

Teksty prozą powinny być czytane w całości, natomiast w przypadku poezji należy przeczytać wiersze w liczbie pozwalającej wyrobić pojęcie o całości dzieła. Na ocenę wpływa również znajomość lektur uzupełniających, które zostaną wskazane w trakcie semestru.

Ocena końcowa z ćwiczeń jest wyliczana w następujący sposób:

1) lektura tekstów z programu – 30%

2) ocena aktywnego udziału w zajęciach – 40%

3) ocena prac oddanych w ciągu semestru – 30%

Student zostanie dopuszczony do egzaminu ustnego z wykładów pod warunkiem otrzymania pozytywnej oceny z ćwiczeń.

Oceny są wystawiane według następującej skali:

70%-76% — 3

77%-82% — 3+

83%-88% — 4

89%-94% — 4+

95%-98% — 5

99%-100% — 5!

UWAGA: Powyższe kryteria dotyczą studentów, dla których portugalski jest językiem obcym. Dla osób, dla których portugalski jest językiem ojczystym (lub jednym z języków ojczystych, albo językiem używanym w domu), kryteria oceny zostaną ustalone ad hoc w pierwszym tygodniu zajęć.

-