Wstęp do językoznawstwa

obowiązkowe

Wiedza o języku na poziomie licealnym.

Zajęcia mają za zadanie przekazanie studentom: ogólnej wiedzy o problematyce i metodologii współczesnego językoznawstwa, ogólnej wiedzy o systemie języka naturalnego i jego realizacji w aktach komunikacyjnych, niezbędnej do studiowania (na dalszych latach) przedmiotów językoznawczych związanych z językiem fińskim i językiem węgierskim.

W czasie zajęć studenci powinni też poznać podstawową terminologię językoznawczą, co umożliwi im samodzielne studiowanie literatury językoznawczej. Powinni także wykształcić w sobie umiejętność postrzegania i oceny bieżących zjawisk związanych z użyciem języka.

Semiotyka jako nauka o systemach znakowych, klasyfikacja znaków, cechy i funkcje systemów znakowych, cechy języka naturalnego).

Lingwistyka jako nauka o językach, językoznawstwo diachroniczne a językoznawstwo synchroniczne.

Problemy formalizacji języka naturalnego, metajęzyk.

Struktura języka naturalnego: system fonologiczny, system morfologiczny, system syntaktyczny, typologia syntaktyczna języków; system leksykalny, system semantyczny, odwzorowanie rzeczywistości w języku, wykładniki suprasegmentalne.

Znaczenie: najważniejsze koncepcje znaczenia; problemy prezentacji znaczenia: metajęzyk, definicje, kody semantyczne, język semantyczny. Modele semantyczne języka naturalnego.

Tekst: wypowiedzenie, struktura tematyczno-rematyczna; tekst spójny: definicje spójności, warunki i rodzaje spójności, relacje intratekstualne i intertekstualne.

Językoznawstwo statystyczne: statystyczne prawidłowości w systemie języka i w tekście, zastosowanie.

Pragmatyka języka naturalnego: użycie języka; sytuacja komunikacyjna, kompetencja językowa i komunikacyjna, relewancja. Akty mowy.

Językowe procesy komunikacyjne, strategie komunikacyjne, maksymy konwersacyjne, warunki fortunności komunikatu, relacje intertekstualne, wiedza pozajęzykowa.

Wybrane podręczniki i lektury uzupełniające:

Apresjan J. D.: Koncepcje i metody współczesnej lingwistyki strukturalnej. Warszawa 1971,

Apresjan J. D.: Semantyka leksykalna. Synonimiczne środki języka. Wrocław 2000,

Austin J.: Performatywy i konstatacje, w: Hempoliński M. (red.): Brytyjska filozofia analityczna. Wareszawa 1974,

Bartmiński J.: Językowe podstawy obrazu świata. Lublin 2007,

Bobrowski I.: Zaproszenie do językoznawstwa, Kraków 1998,

Bojar B.: Językoznawstwo dla studentów informacji naukowej, Wydawnictwo SBP, Warszawa 2005,

Dobrzyńska T. (red.): Teoria tekstu. Wrocław 1986,

Dobrzyńska T., Janus E (red.): Tekst i zdanie. Wrocław 1983,

Duszak A.: Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa. Warszawa 1998,

Grabias S.: Język w zachowaniach społecznych. Lublin1994,

Grzegorczykowa R i inni (red.): Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia. Warszawa 1984 (rozdz.: Podstawowe pojęcia morfologii. Problemy ogólne słowotwórstwa),

Grzegorczykowa R.: Problem funkcji języka i tekstu w świetle teorii aktów mowy, w: Bartmiński J., Grzegorczykowa R.: Język a kultura, t. IV, Wrocław 1991,

Grzegorczykowa R.: Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa 1990,

Huszcza R.: Honoryfikatywność. Gramatyka. pragmatyka, typologia. Warszawa 1996,

Izert M., Pachocińska E.: Wstęp do językoznawstwa ogólnego, Warszawa 1998,

Lachur C.: Zarys językoznawstwa ogólnego, Opole 2004,

Lyons J.: Wstęp do językoznawstwa, Warszawa 1976,

Łuczyński E., Maćkiewicz J.: Językoznawstwo ogólne. Wybrane zagadnienia, Gdańsk 2005,

Marcjanik M. (red.): Grzeczność nasza i obca. Warszawa 2005,

Milewski T.: Językoznawstwo, Warszawa 1976,

Sapir E.: Kultura, język, osobowość. Warszawa 1978,

Saussure F. de: Kurs językoznawstwa ogólnego, Warszawa 2002,

Searle J.: Czynności mowy. Rozważania z filozofii języka. Warszawa 1987,

Sambor J.: Aspekty ilościowe systemu języka. w:: Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski. Wrocław 1993,

Tabakowska E. (red,).: Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa, Kraków 2001,

Timoszuk M.: Język a teoria lingwistyczna, Warszawa 2005,

Trubiecki N.S.: Podstawy fonologii. Warszawa 1970,

Taylor J.R.: Kategoryzacja w języku. Kraków 2001,

Tokarski R.: Struktura pola znaczeniowego. Warszawa 1984,

Wierzbicka A.: Kocha, lubi szanuje. Medytacje semantyczne. Warszawa 1967,

Wierzbicka A.: O języku dla wszystkich, Warszawa 1967,

Wierzbicka A.: Dociekania semantyczne. Warszawa 1969,

Wierzbicka A.: Metatekst w tekście, w: Mayenowa M.R. (red.): O spójności tekstu. Wrocław 1971,

Wierzbicka A.: Akty mowy, w: Mayenowa M.R (red.).: Semiotyka i struktura tekstu. Wrocław 1973,

Wierzbicka A.: Język, umysł, kultura. Warszawa 1999,

Wierzbicka A.: Semantyka. Jednostki elementarne i uniwersalne. Lublin 2006,

Whorf B.L.: Język, myśl i rzeczywistość. Warszawa 1982,

Wilkoń A.: Spójność i struktura tekstu. Kraków 2002,

Zwoliński A.: Słowo w relacjach społecznych. Kraków 2003.

Student powinien posiąść wiedzę o systemie językowym jako systemie semiotycznym (w opisie synchronicznym) i jego podsystemach: fonologicznym, morfologicznym, leksykalnym, syntaktycznym i tekstologicznym (jednostki i zasady gramatyki), semantyce i pragmatyce języka naturalnego, procesach komunikacyjnych, poznać podstawowe problemy i metody opisu języka (paradygmat strukturalistyczny i kognitywistyczny). Powinien znać i umieć stosować podstawową terminologię lingwistyczną, czytać ze zrozumieniem teksty dotyczące opisu języka, postrzegać i krytycznie oceniać aktualne zjawiska językowe.

Na ogólną ocenę uzyskaną na egzaminie ustnym składa się: ocena wiedzy studenta w zakresie problematyki objętej wykładem, rozumienie zjawisk i procesów językowych, umiejętność odpowiedniego formułowania wypowiedzi.