Socjologia moralności

Zarys historii socjologii moralności. Uwagi o pojęciu moralności. Orientacje moralne z socjologicznego punktu widzenia. Różne rodzaje norm moralnych. Rola norm i wartości moralnych jako czynników integracji społecznej. Standardy moralne w społecznościach, które doświadczyły sytuacji zagrożenia. Wybrane problemy empirycznych badań nad moralnością.

Historia socjologii moralności. Maria Ossowska wybitna polska socjolog moralności. Pojęcie “moralności” – trudności definicyjner. Orientacje moralne z socjologicznego punktu widzenia. Pięć typów orientacji moralnych; orientacja prospołeczna, orientacja godnościowa, orientacja wzajemnościowa, orientacja tabuistyczna, orietnacja teocentryczna. Różne rodzaje norm moralnych: normy strzegące naszego biologicznego istnienia, normy moralne broniące godności, normy moralne broniące niezależności, normy moralne broniące prywatności, normy moralne służące potrzebie zaufania, normy moralne strzegące sprawiedliwości. Rola moralnych norm i wartości w harmonizowaniu stosunków międzyludzkich oraz ich rola jako czynników integracji społecznej. Moralne standardy w społecznościach, które doświadczyły sytuacji zagrożenia (powodzie, wojny itp.); rozważenie problemu między innymi w kontekście sytuacji starożytnego Izraela i standardów moralnych Starego Testamentu. Wybrane problemy i trudności w empirycznych badaniach nad moralnością.

Maria Ossowska:

• „Socjologia Moralności”, Warszawa 1969, Część I, II oraz z Aneksu:

• „O pewnych przemianach etyki walki”.

• „Moralność mieszczańska”, rozdz. III.

• „Normy moralne, próba systematyzacji”, rozdz. II, III, IV.

Jan Józef Lipski:

• „Dwie ojczyzny, dwa patriotyzmy”, w: Otwarta Rzeczpospolita, 2011.

Krzysztof Kiciński:

• „Moralność”, hasło z encyklopedii socjologicznej, 1998 r.

• „Socjologia moralności” - skrypt, red. K. Kiciński, Warszawa 1984, rozdz.: „Marii Ossowskiej socjologia moralności”; Hanna Świda: „George’a Gurvitcha koncepcja socjologii moralności”.

• „Orientacje moralne - próba typologii” Warszawa 1998, rozdz.: „Ogólne problemy związane z definiowaniem moralności”.

• „Świadomość moralna Polaków – główne tendencje”, w: „Kręgi integracji i rodzaje tożsamości”, Warszawa 2005.

• Sumienie jako instancja moralna w świetle teorii i badań, w: „W poszukiwaniu sensu. O religii moralności i społeczeństwie”, J. Baniak (red.), Kraków 2010.

Ija Lazari-Pawłowska:

• Ija Lazari-Pawłowska: „Pryncypializm i sytuacjonizm w etyce”, „Studia filozoficzne” nr 7(152) , 1978 r. lub zamiennie:

Zygmunt Bauman: „Dwa szkice o moralności ponowoczesnej”, Warszawa 1994.

Hanna Świda–Ziemba:

• „Permisywizm moralny – a postawy polskiej młodzieży”, w: „Kondycja moralna społeczeństwa polskiego”. Kraków 2002.

• „Kryzys normatywnego fundamentu ładu społecznego”, w: „O społeczeństwie, moralności i nauce. Miscellanea”, W. Pawlik, E Zakrzewska-Manterys (red.), Uniwersytet Warszawski, Instytut Stosowanych Nauk Społecznych, Warszawa 2008.

Janusz Mariański:

• „Religijność w społeczeństwie polskim w perspektywie zsekularyzowanej Europy”, w: „Kręgi integracji i rodzaje tożsamości”, Warszawa 2005.

Wojciech Pawlik:

• „Kultura bez grzechu, wstydu i winy”, w: „Grzech. Studium z socjologii moralności”, Kraków 2007.

Lektura dodatkowa: Janusz Mariański: „Socjologia moralności” 2006, (podręcznik).

Efektem zajęć jest opanowanie przez studentów podstaw teorii z zakresu socjologii moralności, w powiązaniu z antropologią, psychologia moralności, metaetyką i in. naukami szczegółowymi. Studenci opanują wiedzę umożliwiającą im samodzielne analizowanie zjawisk normatywnych, a zwłaszcza umiejętność rozdzielania podejścia normatywno-wartościującego od diagnozy i opisu. Opanowana przez studentów umiejetność diagnozowania zjawisk normatywnych znajduje zastosowanie w pracy dziennikarskiej, PR-owskiej, w reklamie, w działaniach związanych z zarządzaniem zespołami ludzkimi, a także prowadzeniu samodzielnej pracy badawczej w rozwijaniu wiedzy nt. normatywnych aspektów zjawisk społecznych.