WAR BAD: Skuteczne przywództwo lokalne

fakultatywne

Seminarium poświęcone będzie zagadnieniom przywództwa w samorządzie lokalnym. Badania (jakościowe) koncentrować się będą wokół czynników decydujących o skuteczności działania przywódców samorządowych oraz relacji pomiędzy tymi działaniami a sukcesami rozwojowymi wspólnot lokalnych oraz kształtowaniem się lokalnego kapitału społecznego.

Fundamentem selekcji przypadków (jednostek samorządowych) objętych badaniami terenowymi będą wyniki rankingu Forbesa na wójta / burmistrza roku oraz wyniki wyborów samorządowych 2014.

Niezwykle istotną kwestią w procesie przemian ustrojowych była kwestia wytworzenia i ukształtowania współodpowiedzialności obywateli za rozwój lokalnej wspólnoty. Jak przyznaje Jerzy Regulski „najłatwiej jest zmienić prawo, trudniej przekształcić instytucje, a najtrudniej zmienić ludzką mentalność i nawyki” (2000). Decentralizacja państwa to bowiem nie tylko zmiana w sferze prawnej. Decentralizacja to także przemiana świadomości obywateli - zmiana rozumienia tego, czym jest lokalna wspólnota, jakie zadania przed nią stoją oraz jaka jest rola mieszkańców i władz samorządowych w tej wspólnocie.

Wyniki realizowanych w Polsce badań społecznych dość jednoznacznie wskazują, że poczucie wpływu Polaków na sprawy publiczne jest niewielkie ale też, że oczekiwania obywateli naszego kraju w tym względzie pozostają mocno ograniczone. Polacy niechętnie angażują się w działania społeczne, rzadko uczestniczą w społecznych konsultacjach oraz nie chcą brać na siebie odpowiedzialności za sprawy miasta, czy gminy.

Przyczyn ujawnianego w badaniach, daleko posuniętego, sceptycyzmu społecznego wobec udziału obywateli w kształtowaniu polityk publicznych jest zapewne wiele. Z pewnością wymienić wśród nich należy ogólną bierność społeczną, niedostatki obywatelskiej świadomości i wiedzy, brak pozytywnych doświadczeń, czy różnorodnie czynniki kulturowe i historyczne charakteryzujące wspólnoty samorządowe. Kluczową rolę zdaje się jednak odgrywać typ lokalnego przywództwa, warunkujący naturę relacji łączących przedstawicieli lokalnych władz ze zwykłymi mieszkańcami.

Sama natura przywództwa w warunkach polskich pozostaje kwestią co najmniej niejednoznaczną. Z jednej strony obserwować możemy przejawy autorytarnego zarządzania sprawami lokalnymi (nierzadko znajdującymi pełne społeczne zrozumienie i poparcie), z drugiej przykłady aktywnych działań na rzecz włączania reprezentantów społeczności lokalnej w procesy decyzyjne. O stylu przywództwa decydować mogą cechy charakteru, wiedza i umiejętności (w sferze samorządowej przede wszystkim kompetencje związane z zarządzaniem instytucją publiczną, czy budowaniem i kierowaniem zespołami ludzkimi oraz twarde kompetencje techniczne w zakresie prawa administracyjnego, finansów, czy procesów inwestycyjnych), ale też określony styl rządzenia czy posiadanie wizji („zdolnej porwać tłumy”) / refleksyjność – co oznacza z jednej strony zdolność wyznaczania ważnych i nośnych społecznie celów rozwojowych, określenie (przynajmniej niezniechęcających) sposobów ich osiągania, konsekwencję w realizacji planów, ale też zdolność do refleksji nad nimi w obliczu zmieniających się warunków rzeczywistości.

Nie do końca wiadomo, które z tych cech, w jaki sposób i w jakich warunkach wpływają na sukces w zarządzaniu jednostką samorządu terytorialnego: w jaki sposób oddziałują one na sukces wyborczy, jak przekładają się na sukces rozwojowy całej wspólnoty, czy wreszcie w jaki sposób oddziałują na konkretne aspekty funkcjonowania samorządu. Kluczowe pytanie o sposób społecznej recepcji lokalnych liderów oraz czynniki ją determinujące pozostaje bez odpowiedzi.

Celem badań realizowanych w ramach seminarium będzie próba określenia charakterystyk skutecznego przywództwa samorządowego w warunkach wybranych polskich gmin. Fundamentem selekcji przypadków objętych badaniami będą wyniki rankingu Forbesa na wójta / burmistrza roku (które ogłoszone zostaną podczas Kongresu Regionów 2014 w Świdnicy) oraz wyniki wyborów samorządowych w listopadzie 2014. W ramach seminarium zakładana jest realizacja badań terenowych w wybranych samorządach.

Przykładowe pozycje do których będziemy sięgać:

Antonakis, J., in. „The nature of leadership”; SAGE 2004

Ziółkowski, J., “Autorytet polityczny”; Elipsa 2012

Northouse P.G., „Leadership. Theory and practice” SAGE, 2010

Domański, H., “Prestiż” FNP 1999

Raciborski J., (Obywatelstwo w perspektywie socjologicznej”; PWN 2011

posiada pogłębioną wiedzę na temat realizacji badań społecznych z wykorzystaniem jakościowych metod badawczych; zna zalety i ograniczenia tych metod

wie jak zaplanować i zrealizować złożone badanie jakościowe; ma świadomość konsekwencji metodologicznych wyborów

posiada stosowalną w praktyce wiedzę na temat opracowania jakościowych narzędzi badawczych

posiada stosowalną w praktyce wiedzę na temat przygotowania raportu z badań jakościowych

jest świadomy znaczenia refleksyjnego i krytycznego podejścia do wyników badań społecznych, analiz i procedur badawczych

potrafi samodzielnie formułować i weryfikować sądy na temat przyczyn wybranych procesów i zjawisk społecznych

potrafi posługiwać się analizami ilościowymi do opisu i wyjaśniania zjawisk społecznych

aktywność na zajęciach, aktywność i zaangażowanie w realizację badań terenowych, jakość raportu z badania