CPS: Państwo współczesne

fakultatywne

Głównym celem wykładu jest odpowiedź na pytanie o rolę współczesnego państwa w koordynowaniu życia zbiorowego. Pytanie jest ściśle teoretyczne i odnosi się do fundamentów nauk społecznych. Jednakże wykładowcy nie idzie o normatywne ujęcie państwa, typowe dla filozofii i prawa, lecz o państwo w ujęciu deskryptywnym, gdy charakteryzowane jest ono przez konkretne sposoby koordynowania działań zbiorowych, które tworzą wzory/style działania państwa. Idzie więc o państwo, które nazwać można państwem empirycznym.

Państwo będzie traktowane zgodnie z weberowską tradycją jako aktor społeczny wyodrębniony ze społeczeństwa. Zarazem państwo współczesne przechodzi gwałtowną transformację związaną z procesami globalizacji i transnacjonalizacji. Postawione więc zostaną pytania o perspektywy państwa narodowego i o nowe formy wspólnot politycznych.

Wykład ma za zadanie przedstawienie najważniejszych zagadnień z zakresu teorii państwa. W punkcie wyjścia przedstawione zostaną dwa państwa starożytności: Chiny doby dynastii Qin i Han oraz imperium rzymskie w dobie końca republiki i w początkach cesarstwa. Później skrótowo omówiony zostanie model średniowiecznego państwa feudalnego oraz późnośredniowieczny fenomen republik miejskich. Obszernie zaprezentowana zostanie tradycja nowożytnej refleksji nad państwem (zwłaszcza Hobbes, Hegel, Marks, Weber). Uwaga będzie skupiona jednak na koncepcjach odnoszących się do sposobu istnienia i działania współczesnego państwa. Zaprezentowana też zostanie problematyka państwa prawa w ujęciu klasycznym (Jellinek, Laband) oraz w perspektywie neoinstytucjonalnej ( Holmes; Przeworski). Analizowany będzie spór o siłę współczesnego państwa oraz o przyszłość państwa dobrobytu (welfare state).

W kontekście państwa omówiona będzie też instytucja współczesnego obywatelstwa oraz relacja państwo - społeczeństwo obywatelskie. W zakończeniu postawione zostaną pytania o perspektywy państwa narodowego i o nowe formy wspólnot politycznych.

Główne omawiane zagadnienia: 1. Wielkie państwa starożytności: Chiny i Rzym; 2. Model średniowiecznego państwa feudalnego i włoskie republiki miejskie; 3. Główne nurty nowożytnej refleksji nad państwem; 4. Narodziny dziewiętnastowiecznych biurokratycznych państw narodowych ; 5. Tożsamości narodowe i tożsamości państwowe we współczesnej Europie. 6. Państwo prawne – ujęcie klasyczne i neoinstytucjonalne; 7. Przemiany państwa w XX wieku; 8. Panorama zróżnicowań współczesnych systemów politycznych; 9. Państwo dobrobytu i jego kryzys?; 10-11. Pola aktywności państwa i spór o jego siłę; 12-13. Style działania państwa i zarys zagadnienia ewaluacji polityk publicznych; 14. Wiek XXI: państwo –obywatel - społeczeństwo obywatelskie w warunkach globalizacji. Unia Europejska

Niżej podane artykuły lub fragmenty książek:

1. G. Poggi, Państwo, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010, rozdz. 1-4, s. 18-109.

2. G. Jellinek, Ogólna nauka o państwie t.1 i 2 (fragmenty);

3. J. Raciborski, Wprowadzenie. definiowanie państwa i problem suwerenności państwa; P. Sadura, Państwo w społeczeństwie: postweberowski model procesu upaństwowienia, w: J. Raciborski (red), Państwo w praktyce: style działania, NOMOS, Kraków 2017, s.21-46; 85 – 102.

4. U. Beck, Europa kosmopolityczna, Warszawa 2009,

5. J. Raciborski, Obywatelstwo w perspektywie socjologicznej, Warszawa 2011;

6. M. Mann, The autonomous power of the state: its origins, mechanisms and results, fragment: The Sources of Social Power, dostępny na stronie Autora.

7. F. Fukuyama, Ład polityczny i polityczny regres, REBIS, Poznań 2014, s. 574 – 620.

8. J. Maravall, A. Przeworski (red), Demokracja i rządy prawa, Warszawa: WN Scholar, s. 27-65.

9. Helmut Willke, Tragedia państwa. Prologomena do teorii państwa i policentrycznego społeczeństwa, w: Zarządzanie Publiczne nr 1/2007.

10. Th. Piketty, Kapitał w XXI wieku, Warszawa 2015, rozdz. Państwo socjalne, s. 581-611.

11. J. Wilkin, Jakość rządzenia w Polsce, Warszawa 2013, s. 19-37.

12. Hausner i inni, Współzarzadzanie, Warszawa 2015 (fragmenty)

13. G. Peters, The Future of Governing, Kansas 2008, pp. 1-22.

_W03 ma świadomość istnienia sporów teoretycznych i metodologicznych prowadzonych we współczesnej socjologii, jest refleksyjny i krytyczny wobec różnych stanowisk

K_W04 posiada pogłębioną wiedzę o strukturach, wybranych instytucjach społecznych i ich wzajemnych relacjach

K_W06 jest refleksyjny i krytyczny wobec problemu zróżnicowania społecznego i nierówności społecznych

K_W07 posiada pogłębioną wiedzę na temat narzędzi i celów polityki społecznej

_

W17 posiada pogłębioną wiedzę o normach i regułach organizujących struktury i instytucje społeczne

K_W18 posiada pogłębioną wiedzę o wybranych instytucjach i organizacjach odpowiedzialnych za transmisję norm i reguł w społeczeństwie takich jak: systemy edukacyjne, prawo, moralność, religia, itp.

K_W20 posiada pogłębioną wiedzę na temat funkcjonowania różnego typu organizacji i zarządzania nimi

K_W21 posiada pogłębioną wiedzę na temat polityki, procesów politycznych na poziomie krajowym, Unii Europejskiej i globalnym oraz uczestnictwa w sferze publicznej

K_W22 posiada pogłębioną wiedzę na temat procesów leżących u podstaw stabilności i zmiany społecznej, a także jest refleksyjny i krytyczny w ich interpretacji

_W29 Ma szeroką wiedzę o normach konstytuujących i regulujących struktury i instytucje społeczne oraz o źródłach tych norm, ich naturze, zmianach i drogach wpływania na ludzkie zachowania

kontrola znajomości treści wykładu oraz zestawionej literatury