Tożsamość i budowanie więzi społecznych

obowiązkowe

"Język i społeczeństwo - interdyscyplinarne studia nad dyskursem, 10 dodatkowych miejsc jest przeznaczonych dla studentów z Instytutu Socjologii"

zdalnie

Celem wykładu jest omówienie wpływu komunikacji na kształtowanie się tożsamości jednostek i budowanie więzi społecznych. Od dawna wiadomo, że komunikacja nie służy tylko (i nie przede wszystkim) do opisywania świata. Komunikacja jest też narzędziem działania: zobowiązujemy się, obiecujemy, oskarżamy, dochodzimy do porozumienia lub nie potrafimy go osiągnąć - innymi słowy: komunikując się robimy różne rzeczy. Sprawność w komunikowaniu się określa to, kim jesteśmy: wyobrażenie o samych sobie, nasze szansę życiowe, relację z innymi ludźmi oraz przesądza położenie jednostki w społeczeństwie.

Wykład obejmie: a) teorie wyjaśniające wpływ komunikacji na tożsamość społeczną i więzi; b) analizę wybranych wymiarów komunikowania się interpersonalnego; c) analizę dynamiki relacji interpersonalnych; d) umiejętności związane z komunikowaniem się interpersonalnym i w grupach społecznych.

Człowiek większość swojego czasu, wówczas gdy nie śpi, spędza na komunikacji z innymi, czyli na rozmowach. W i poprzez rozmowy dajemy wyraz temu kim jesteśmy, naszym potrzebom, wartościom, nawykom, postawom. W i poprzez rozmowy ustanawiamy i podtrzymujemy tożsamość społeczną, reprodukujemy społeczne role i budujemy więzi z innymi ludźmi. Nawet praca, która jeszcze do niedawna była oparta na wysiłku mięśni, dziś polega głównie na komunikowaniu się – umawiamy spotkania, spotykamy się, ustalamy różne rzeczy, wydajemy lub przyjmujemy polecenia, realizujemy je obsługując klienta, itd. Wychodzimy z pracy i wciąż rozmawiamy, ze znajomy i problemach w pracy, z rodziną o rodzinie i całej reszcie, z sąsiadami, z dziećmi, możemy nawet rozmawiać, ze zwierzętami, które trzymamy w domu.

Poprzez komunikację tworzymy relacje z innymi ludźmi: przyjmujemy zobowiązania i jesteśmy zobowiązywani, obiecujemy i inni różne rzeczy nam obiecują. Ustanawiamy też relację z obiektami martwymi oraz abstrakcyjnymi czyniąc je znaczącymi. Nie jest to akt jednostkowy. Użycie języka jest zawsze działaniem kolektywnym: komunikacją. Kolektywne działanie polega na robieniu czegoś poprzez koordynację wzajemnej aktywności – buduje więzi pomiędzy ludźmi. Komunikacja jest więc czymś innym niż prostą sumą działania osoby mówiącej i słuchającej. To wspólne działanie, które wyłania się gdy mówiący i słuchający reagują na akt przedmówcy. Komunikacja obejmuje zatem zarówno procesy jednostkowe, jak również społeczne. Mówiący i słuchający działają indywidualnie jeśli chcą wyrazić coś poprzez język. Ale muszą też działać wspólnie jeśli ich działanie ma odnieść jakiś skutek. W trakcie wykładu będziemy poszukiwać psychologicznych i społecznych aspektów funkcjonowania komunikacji – ich wpływu na tożsamość oraz budowania więzi społecznych.

Wychodząc od powyższych założeń można postawić mocną tezę o ontologii świata społecznego: komunikacja jest wymiarem, w którym, to społeczne jest konstruowane i reprodukowane. Wartości, normy, klasy, struktura i inne ogólne pojęcia za pomocą których opisujemy i analizujemy zachowania jednostek są abstrakcyjnymi, to znaczy oderwanymi od konkretnych swych przejawów, typami idealnymi. Działanie, interakcja czy wymiana jest wtórna wobec komunikacji, czy mówiąc prościej, bez komunikacji nie byłyby możliwe inne formy działania. Celem wykładu jest systematyczna analiza tych teoretycznych tez w oparciu o rozmaite teorie oraz badania.

Morreale S. P., Barge J. K., Spitzberg B. H. „Komunikacja między ludźmi”

K_W05 Ma pogłębioną wiedzę o związkach językoznawstwa, lingwistycznej analizy dyskursu i semiotyki

społecznej z szeroko pojętą humanistyką oraz z naukami społecznymi, w zakresie pozwalającym na

integrowanie perspektyw właściwych dla tych dyscyplin naukowych.

K_W10 Ma rozszerzoną wiedzę o specyfice nauk społecznych – zwłaszcza socjologicznej analizy dyskursu i

badań nad komunikacją społeczną, o ich miejscu w systemie nauk i relacjach z naukami

humanistycznymi, zwłaszcza z lingwistyką.

K_W11 Ma rozszerzoną wiedzę o strukturach i instytucjach społecznych, w tym o aspektach komunikacyjnych

i dyskursywnych ich funkcjonowania.

K_W14 Ma pogłębioną wiedzę o relacjach między strukturami i instytucjami społecznymi a językowymi oraz

społecznymi aspektami budowania tożsamości indywidualnych i grupowych.

K_W15 Ma pogłębioną wiedzę o komunikacyjnych i dyskursywnych aspektach powstawania więzi

społecznych oraz o konsekwencjach zakłóceń w komunikacji dla trwałości więzi społecznych.

K_K09 Potrafi samodzielnie i krytycznie uzupełniać swą wiedzę i umiejętności, łącząc perspektywę

socjologiczną i lingwistyczną.

gzamin pisemny