Historia kultury iberyjskiej: wieloreligijność, kolonie, migracje. Od starożytności do XVII w

fakultatywne

Obowiązkowa znajomość języka angielskiego na poziomie min. B2. Mile widziana znajomość języka hiszpańskiego.

Celem zajęć jest dostarczenie szerokiego i w miarę wyczerpującego przeglądu zagadnień związanych z historią idei i kultury w orbicie Półwyspu Iberyjskiego od starożytności do końca XVII stulecia z uwzględnieniem rodzących się relacji kolonialnych, zjawisk migracyjnych i wielokulturowości. Dzieje zachodniej części obszaru śródziemnomorskiego postaramy się ukazać jako odpowiedź dla szerszych zjawisk średniowiecznej i wczesnonowożytnej Europy. Kluczowe miejsce na zajęciach zajmować będzie literatura i sztuka rozumiane z perspektywy studiów kulturowych: jako społecznych artefaktów, które są odbiciem, a zarazem miejscem negocjacji kluczowych prądów myślowych dla danej wspólnoty. Zajmiemy się także wewnętrzną złożonością kulturową Hiszpanii (odrębnością Katalonii, kraju Basków, Galicji, Walencji).

Wykład podejmuje zagadnienia złożoności kulturowej świata Iberyjskiego od starożytności do XVII stulecia. Uwzględnia współistnienie na Półwyspie Iberyjskim trzech wspólnota monoteistycznych, ich interakcje i wzajemne relacje. Skupia się również na ideach dotyczących państwowości, a także recepcji dorobku starożytnego. Istotnie miejsce zajmuje również struktura przestrzeni i czasu wyobrażonego, w jakim poruszał się człowiek iberyjskiego średniowiecza i pierwszej nowożytności. Zwrócimy uwagę na obieg form i motywów artystycznych, a także na dorobek myślicieli reprezentujących wszystkie trzy wspólnoty religijne Półwyspu Iberyjskiego, takich jak Ramon Lull, Ibn Chaldun, Awerroes, Majmonides. Wreszcie zajmiemy się przyczynami rozpadu złożonego świata Iberii trzech religii, okolicznościami i konsekwencjami zwycięstwa chrześcijaństwa.

Celem wykładu jest dostarczenie możliwie szerokiej panoramy zjawisk związanych z zachodnią częścią Śródziemnomorza, rozumianą w tym okresie jako złożony układ, którego punktem centralnym jest Półwysep Iberyjski uwikłany w konsekwencje swojej ekspansji morskiej.

Kluczowe miejsce na zajęciach zajmować będzie literatura i sztuka rozumiane z perspektywy studiów kulturowych: jako społecznych artefaktów, które są odbiciem, a zarazem miejscem negocjacji kluczowych prądów myślowych dla danej wspólnoty.

Literaturę piękną, ale też teksty paraliterackie (jak listy, pamiętniki czy periodyki), sztuki wizualne jak malarstwo i teatr potraktujemy jako papierki lakmusowe zmian społecznych, a także miejsca napięć na osi władza-społeczeństwo; tego co normatywne i co marginalizowane. Zwrócimy uwagę na rolę artysty w społeczeństwie jako „głosu intelektualnego epoki”, jego implikacje ideologiczne i margines swobody twórczej.

Zajmiemy się także wewnętrzną złożonością kulturową Hiszpanii (odrębnością Katalonii, kraju Basków, Galicji, Walencji).

Braudel,F., Morze Śródziemne i świat śródziemnomorski w epoce Filipa II, t.1 - Gdańsk 1976, t.2 - Gdańsk 1977.

Burckhardt T., La civilización hispano-árabe, Madrid 1985. Die maurische Kultur in Spanien, Munich 1970.

Cardini, F., Europa a islam. Historia nieporozumienia, przeł. B. Bielańska, Kraków 2006.

Cardini, F., Europa a islam. Historia nieporozumienia, przeł. B. Bielańska, Kraków 2006.

Constable, O.R., Medieval Iberia: Readings from Christian, Muslim and Jewish Sources, Philadelphia 1997.

Constable, O.R., Medieval Iberia: Readings from Christian, Muslim and Jewish Sources, Philadelphia 1997.

Curtius E. R., Literatura europejska i łacińskie średniowiecze, Kraków 1997.

Defourneaux , Życie codzienne w Hiszpanii w wieku złotym, Warszawa 1968.

Dominguez del Val, U., Historia de la antigua literatura hispano-cristiana, tomo II, Isidoro de Sevilla, Madrid 1998.

Dominguez Ortiz, The Golden Age of Spain 1516-1598, London 1971.

Dumézil, B., Chrześcijańskie korzenie Europy, Warszawa 2008.

Europa i świat w początkach ery nowożytnej, red. A. Mączak, część 1-2, Warszawa 1992.

Grant E., Średniowieczne podstawy nauki nowożytnej, Warszawa 1996.

Hames, H.J., The art of conversion: Christianity and Kabbalah in the thirteenth century, Leiden 2000.

Hernandez, M. C., El pensamiento de Ramon Llull, Madrid 1977.

Judycka J., Wiara i rozum w filozofii Rajmunda Lulla, Lublin 2005.

Judycka J., Wiara i rozum w filozofii Rajmunda Lulla, Lublin 2005.

Kamen, Imperium hiszpańskie: dzieje rozkwitu i upadku, przeł. T. Prochenka, Warszawa 2008.

Kamen, Inkwizycja hiszpańska. Rewizja historyczna, przeł. K. Bażyńska-Chojnacka, P.Chojnacki, Warszawa 2005.

Kaplan, The Portuguese: The Land and its People, London 1991.

Kennedy, H., Muslim Spain and Portugal: a political history of al-Andalus, London - New York 1996.

Le Goff, J., Kultura średniowiecznej Europy, Gdańsk - Warszawa 2002.

Lowney, C., A Vanished World. Muslims, Christians and Jews in Medieval Spain, New York 2006.

Lowney, C., A Vanished World. Muslims, Christians and Jews in Medieval Spain, New York 2006.

Mackenney, Europa XVI wieku, Warszawa 1997.

Małowist, Konkwistadorzy portugalscy, Warszawa 1991.

Małowist, M., Konkwistadorzy portugalscy, Warszawa 1991.

Martinez Ruiz, Zarys dziejów Hiszpanii nowożytnej (od końca XV wieku do 1808 roku), przeł. i oprac. M. Forycki, Poznań 2003.

Medieval Encounters. Jewish, Christian and Muslim Culture in Confluence and Dialogue, 5 t., Leiden - London - Boston, 1999.

Menocal, M.R., Ozdoba świata. Jak muzułmanie, żydzi i chrześcijanie tworzyli kulturę tolerancji w średniowiecznej Hiszpanii, Kraków 2006.

Menocal, M.R., Ozdoba świata. Jak muzułmanie, żydzi i chrześcijanie tworzyli kulturę tolerancji w średniowiecznej Hiszpanii, Kraków 2006.

Munck, Europa XVII wieku: 1598-1700, Warszawa 1998.

Real, M., Introduçao à cultura portuguesa. Séculos XIIIa XIX, Lisboa 2011.

Smith, J. M. H., Europa po Rzymie. Historia kulturowa lat 500-1000. Nowe ujęcie, Kraków 2008.

Southern, W., Western Views of Islam in the Middle Ages, Cambridge Mass., 1962.

Tymowski, M.,, Kobiety w czasie wczesnych wypraw portugalskich do Afryki Zachodniej, Warszawa 2014.

Weiss, Stereotypy narodowe jako przedmiot badań historycznych, „Zapiski historyczne”, T. 67, z. 3-4, Toruń 2002.

Zimmer, Hiszpańska moralistyka w czasie Złotego Wieku w: Moraliści europejscy.Przewodnik, przeł. P. Graczy

Po ukończeniu zajęć student:

W zakresie wiedzy:

Po ukończeniu zajęć, student

- ma uporządkowaną wiedzę na temat kultury i języka wybranego regionu Śródziemnomorza.

W zakresie umiejętności:

Po ukończeniu zajęć, student

- potrafi wykorzystywać wiedzę i metody właściwe różnym dyscyplinom zajmujących się badaniami kulturoznawczymi, zna potencjał warsztatu interdyscyplinarnego.

W zakresie kompetencji społecznych:

Po ukończeniu zajęć, student

- ma świadomość dynamicznego rozwoju kultury i pojawiania się nowych metod i paradygmatów badawczych;

- rozumie wagę zachowania bogactwa, integralności oraz świadomości dziedzictwa kulturowego Europy, w tym poszczególnych tradycji Śródziemnomorza.

Zaliczenie pisemne w formie kolokwium; Ocena: Na ocenę składa się 55% obecność i aktywność, 45% zaliczenie pisemne.

Dopuszczalne są dwie nieobecności, pod warunkiem czynnego uczestnictwa w pozostałych zajęciach. Trzecia i czwarta nieobecność wymaga zaliczenia indywidualnego.