Wprowadzenie do historii Grecji nowożytnej

obowiązkowe

Wykład z elementami konwersatorium zapoznaje z wiedzą o dziejach Grecji od upadku Cesarstwa Bizantyńskiego (1453) po dzień dzisiejszy. Ilustrowany jest fragmentami tekstów źródłowych w przekładzie polskim. Studenci zdobywają wiedzę o wydarzeniach przełomowych dla dziejów Grecji (okres panowania tureckiego, powstanie 1821 r. i jego obraz w pamiętnikach z epoki (Makrijanis, Kolokotronis), etapy formowania się państwa w jego obecnych granicach, katastrofa Wielkiej Idei, I i II wojna światowa, wojna domowa i rządy „czarnych pułkowników”, Grecja współczesna i jej problemy).

Studentki i studenci: zdobywają wiedzę o wydarzeniach przełomowych dla dziejów Grecji (okres panowania tureckiego, powstanie 1821 r. i jego obraz w pamiętnikach z epoki (Makrijanis, Kolokotronis), etapy formowania się państwa w jego obecnych granicach, katastrofa Wielkiej Idei, I i II wojna światowa, wojna domowa i rządy „czarnych pułkowników”), „kryzys grecki”.

Zakres tematów

1. Zajęcia organizacyjne: omówienie tematyki; niezbędnej literatury przedmiotu i pomocy (tablice chronologiczne, mapy, przewodniki), warunków zaliczenia, wymogów egzaminu. Propozycje lektur.

2-3. Grecja w czasie I: Periodyzacja dziejów Grecji nowożytnej (Okres dominacji tureckiej, powstanie 1821, powstanie państwa greckiego (Kapodistrias), okres do wojen bałkańskich, I wojna światowa, okres międzywojenny (katastrofa Wielkiej Idei), II wojna światowa, wojna domowa, junta pułkowników, Grecja obecnie.

4. Zdobycie Konstantynopola (źródła, przebieg, skutki). Fragmenty dramatu Nikosa Kazandzakisa Konstantyn Paleolog (przekład wykładowcy).

5-6. Organizacja państwa osmańskiego; obciążenia ludności chrześcijańskiej. Rola Patriarchatu. Charakterystyka okresu Turkokracji (1453–1821). Grecy w księstwach naddunajskich, Grecy w diasporze. Ruchy powstańcze.

7. Powstanie 1821. Przygotowania: działalność Rigasa Fereosa (Hymn bojowy i projekt konstytucji), powstanie FilikiEteria. Bunt Alego Paszy.

8. Powstanie 1821. Etapy powstania: najważniejsze wydarzenia, przywódcy, działalność polityczna; Filhellenowie; postawa wielkich mocarstw. Fragmenty doniesień "Gazety Krakowskiej" z lat 1821–1828.

9. Państwo greckie w okresie rządów Kapodistriasa.

10. Grecja za Otona I. i Jerzego I. Sylwetka CharilaosaTrikupisa. Osiągnięcia państwa greckiego do końca XIX w.

11. Grecja w okresie do końca I wojny światowej. Sylwetka Elefteriosa Wenizelosa. Rozłam Narodowy.

12. Grecja w okresie międzywojennym. Klęska "Wielkiej Idei".

13. Grecja w okresie II wojny światowej i wojny domowej. Sylwetka Jeorjosa Papandreu.

14-15. Ostatnie półwiecze dziejów Grecji (junta 1967–1974; problemy dnia dzisiejszego). Sylwetki Konstandinosa Karamanlisa i Andreasa Papandreu.

podstawowa*

uzupełniająca

Konstytucja Grecji, tłum. z francuskiego G. i W. Uliccy, wyd. 2, Warszawa 2005.*

G. Bernatowicz, Stosunki Grecji, Hiszpanii i Portugalii z EWG i NATO, Warszawa 1981.

A. Bojarski, Powstanie Greków w latach 1821–1829, wyd. Książka i Wiedza, Warszawa 2011.

A. Bojarski, Navarino 1827, wyd. Bellona, Warszawa 2007.*

J. Bonarek, T. Czekalski, S. Sprawski, S. Turlej, Historia Grecji, Kraków 2005. (część nowożytna)*

F. Braudel, Morze Śródziemne i świat śródziemnomorski w epoce Filipa II, t. I-II, tłum. z francuskiego Gdańsk 1977.

A.M. Brzeziński, Grecja, Warszawa 2002.*

R. Clogg, Historia Grecji nowożytnej, tłum. W. Gałąska, wyd. Książka i Wiedza, Warszawa 2006. *

T. Czekalski, Pogrobowcy Wielkiej Idei. Przemiany społeczne w Grecji w latach 1923–1940, Kraków 2007.

A. Giza, Bułgaria i problem macedoński od początku XVIII do lat trzydziestych XX wieku, Szczecin 2003.

F. Gołembski, Proces formowania się świadomości narodowej Greków, "Balcanica Posnanensia" VI (1993).

W. Gorzycki, Walka Grecji o niepodległość w wieku XIX, wyd. Polska Składnica Pomocy Szkolnych, Warszawa 1922.

T. Jarmoła, Kreta 1941, wyd. Bellona, Warszawa 2015.

J. Knopek, Polacy w Grecji. Historia i współczesność, Bydgoszcz 1997.

D. Kołodziejczyk, Imperium Osmańskie w XVI w. Kilka uwag o potencjale demograficznym i gospodarczym, "Przegląd Orientalistyczny" 28 (1987).

K. Kuczara, Od Pawła do Bartłomieja. Kościół w Europie Południowo-Wschodniej (krąg bizantyński), Warszawa 2016.

M. Mazower, Saloniki. Miasto duchów. Chrześcijanie, muzułmanie i Żydzi w latach 1430-1950, wyd. Czarne 2017.

M. Misztal, Historia Cypru, wyd. naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2013.

A. Murawski, Góry Pindos 1943–1949, wyd. Bellona, Warszawa 2013.*

Naród¬ – Państwo – Europa Środkowa w XIX i XX wieku, red. A. Patek, W. Rojek, Kraków 2006.

P. Osiewicz, Konflikt cypryjski, Warszawa 2013.

L. Podhorodecki, Lepanto 1571, wyd. Bellona, Warszawa 1993.*

T. Rawski, Wojna na Bałkanach 1941. Agresja hitlerowska na Jugosławię i Grecję, Warszawa 1981.

J. Reychman, Historia Turcji, Warszawa-Wrocław 1973.

I. Stawowy-Kawka, Macedonia w polityce państw bałkańskich w XX wieku, Kraków 1993.

D. Sturis, Nowe życie. Jak Polacy pomogli uchodźcom z Grecji, wyd. W.A.B. 2017.

T. Wituch, Tureckie przemiany. Dzieje Turcji 1878-1923, Warszawa 1980.

M. Wojecki, Uchodźcy polityczni z Grecji w Polsce 1948–1975, Jelenia Góra 1989.

***

Filhellenizm w Polsce. Rekonesans, praca zbiorowa pod red. M. Borowskiej, M. Kalinowskiej, J. Ławskiego i K. Tomaszuk, wyd. UW, Warszawa 2007.

Filhellenizm w Polsce. Wybrane tematy. Praca zbiorowa pod red. M. Borowskiej, M. Kalinowskiej i K. Tomaszuk, wyd. UW, Warszawa 2012.

G. Malinowski, Hellenopolonica. Miniatury z dziejów polsko-greckich, Wrocław 2020.

+

Wyciągi z "Gazety Krakowskiej" z lat 1821–1828, dotyczące powstania greckiego 1821 r., opatrzone przypisami przez wykładowcę (w plikach). (Zob. Materiały PSH).

Po ukończeniu przedmiotu:

W zakresie WIEDZY student/-ka zna i rozumie:

– historię nowożytnej Grecji (wydarzenia, ideologie, mężowie stanu); K_W18, K_W19

– kulturę Grecji nowożytnej ze wskazaniem na jej oryginalność i specyfikę (np. wpływy tureckie, i weneckie, dziedzictwo Wielkiej Idei, twórczość ludowa) na tle dziejów regionu Morza Śródziemnego. K_W02, K_W17, K_W19

W zakresie UMIEJĘTNOŚCI student/-ka potrafi:

– korzystać z nabytych na wykładzie i wyszukanych samodzielnie wiadomości przy interpretacji źródeł (np. Pamiętniki Makrijanisa; pieśni ludowe cyklu historycznego, manifesty powstańcze; fragmenty konstytucji, itp.); K_U01, K_U03, K_U05

– dostrzegać kontekst historyczny w czytanych utworach; K_U01,

W zakresie KOMPETENCJI SPOŁECZNYCH student/-ka jest gotów do:

– uświadomienia sobie ograniczeń własnej wiedzy, K_K01

– stałego dokształcania się; K_K02

– organizowania własnej pracy K_K06

Egzamin pisemny, sprawdzający wiedzę o dziejach Grecji nowożytnej i umiejętność syntetycznego jej przedstawienia na piśmie.

Dopuszczalna liczba nieobecności wynosi dwie.

Trzecia i czwarta nieobecność wymagają indywidualnego zaliczenia zajęć.

Pięć i więcej nieobecności powoduje niezaliczenie zajęć i konieczność ich powtarzania