Tradycja chciana i niechciana. Przeszłość akceptowana i odrzucana. Casus kultur narodowych i kontekst europejski

fakultatywne

Seminarium oferowane doktorantom Wydziału „Artes Liberales” oraz otwarte dla studentów II stopnia studiów jako seminarium uzupełniające jest związane z pracami naukowymi zespołów reprezentowanych przez profesorów współorganizujących i współprowadzących: prof. dr hab. Alinę Nowicką-Jeżową, prof. dr hab. Macieja Abramowicza, prof. dr hab. Małgorzatę Borowską, dr Hieronima Gralę, prof. dr hab. Marię Kalinowską, dr hab. Jolantę Sujecką.

Przedmiotem seminarium jest kwestia wyboru tradycji przez jednostki twórcze, zwykłych ludzi, wreszcie całe zbiorowości narodowe czy formacje kulturowe

Zarówno wykłady jak i dyskusja (podobnie jak w latach poprzednich) będą obejmowały z jednej strony historyczno-geograficzne ilustracje tytułowej problematyki, z drugiej rozważania teoretyczne.

Zarys problematyki, która będzie poszerzana przez wszystkich współprowadzących seminarium:

- kulturowe centrum i kulturowe peryferie, a kształtowanie się kanonu tradycji;

- pamięć zbiorowa i mechanizmy kształtujące tradycje;

- kwestia tzw. kultur/tożsamości mniejszych i dokonywane przez nie wybory kanonu tradycji narodowej;

- odpowiedzialność za Shoah

- konstrukcje kanonu narodowego czasów socrealizmu

- konstrukty tożsamościowe w literaturze XX i XXI wieku;

Podstawą dyskusji będą wskazane przez wykładowców teksty źródłowe i literatura przedmiotu.

Wstępne propozycje tematów (lista będzie rozbudowana)

Prof. dr hab. Alina Nowicka-Jeżowa:

Spojrzenia z zewnątrz. Literatura polska XX i XXI wieku w interpretacjach badaczy zagranicznych

Zagadnienia do dyskusji:

- sztuka interpretacji. Obserwacje metodologiczne,

- tradycja polskiej nauki o literaturze reflektowana z pozycji badacza zagranicznego,

- konfrontacje aksjologiczne. Debata o wartościach ideowych i literackich,

- nowe konteksty porównawcze,

- kwestie kanonu literackiego.

Lektury

Maria Delaperriè, Literatura polska w interakcjach. Szkice porównawcze z literatury i kultury, Neriton, Warszawa 2010, „Nauka o Literaturze Polskiej za Granicą”, T.XII.

Rolf Fieguth, Poezja w fazie krytycznej i inne studia z literatury polskiej, Świat Literacki, Izabelin 2000, „Nauka o Literaturze Polskiej za Granicą”, T.V.

Luigi Marinelli, Mój Wat, 2007; Jarmark cudów czyli Szymborska we Włoszech, 2013; [uzupełnie dane bibliograficzne].

Michał Masłowski, Etyka i metafizyka. Perspektywa transcendencji poziomej we współczesnej kulturze polskiej, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2011, „Nauka o Literaturze Polskiej Za Granicą”, T. XIII.

Culture et identité en Europe Centrale. Canons littéraires et visions de l'histoire, ed. M. Masłowski, D. Francfort, P. Gradvohl, Institut d'Ētudes Slaves Paris ̶ Masarykova Univerzita Brno, Paris-Brno 2011.

Prof. Dr hab. Maria Kalinowska:

Tradycja romantyczna w kulturze polskiej XIX i XX wieku

Zagadnienia do dyskusji:

- romantyczna wizja pamięci indywidualnej i zbiorowej;

- dawne i nowe badania nad tradycją romantyczną w kulturze polskiej;

- klasyczne prace nad tradycją romantyczną i jej dziedziczeniem w kulturze polskiej (M. Janion, M. Żmigrodzka, K. Wyka, M. Piwińska);

- problemy metodologiczne badania stosunku do tradycji romantycznej w literaturze, sztukach plastycznych, teatrze i filmie;

Proponowana literatura:

Janion Maria, Czy będziesz wiedział, co przeżyłeś?, Warszawa 1996.

Kaniecki Przemysław, Lawa, opowieść o Dziadach Mickiewicza, Poznań 2008.

Kiślak Elżbieta, Walka Jakuba z aniołem. Czesław Miłosz wobec romantyczności, Warszawa 2000.

Piwińska Marta, Legenda romantyczna i szydercy, Warszawa 1973.

Prelekcje paryskie Mickiewicza wobec tradycji kultury polskiej, red. M. Bizior-Dombrowska, M. Kalinowska, J. Ławski, Warszawa 2011. Romantyzm w lustrze postmodernizmu (i odwrotnie), pod red. W. Hamerskiego, M. Kuziaka, S. Rzepczyńskiego, Warszawa 2014.

Romantyzm środkowoeuropejski w kontekście postkolonialnym, cz. 2, oprac. M. Kuziak, B. Maciejewski, Kraków 2016.

Tradycja romantyczna w teatrze polskim, pod red. D. Kosińskiego, Kraków 2007.

Witkowska Alina, Wielkie stulecie Polaków, Warszawa 1987.

Wyka Kazimierz, Thanatos i Polska, czyli o Jacku Malczewskim, Kraków 1971.

Kiślak Elżbieta, Walka Jakuba z aniołem. Czesław Miłosz wobec romantyczności, Warszawa 2000.

Dr hab., Jolanta Sujecka:

Tożsamość odradzających się kultur narodowych, a niechciane dziedzictwo Bakanów.

Zagadnienia do dyskusji:

- bałkańskość jako przeszłość kwestionowana przez odrodzone chrześcijańskie kultury narodowe na Bałkanach (egzemplifikacja serbską i bułgarską);

- tożsamość literatury: do kogo należy pisarz/poeta i jego twórczość? sylwetki poetów/pisarzy z pogranicz kulturowych.

Literatura:

T. Dąbek – Wirgowa, Pogranicze historii i mitu. Współczesne aktualizacje XIX-wiecznych mitów narodowych na obszarze bułgarskim i macedońskim (w:) Współcześni Słowianie wobec własnych tradycji i mitów, pod red. M. Bobrownickiej, L. Suchanka i F. Ziejki, Karaków 1997.

T. Dąbek – Wirgowa, Kresy bułgarsko-macedońskie [w:] Kresy – pojęcie i rzeczywistość, pod red. Kwiryny Handke, Instytut Slawistyki PAN, Towarzystwo Naukowe Warszawskie, Warszawa 1997, s. 239 -252.

Mark Mazower, Salonica. City of Ghosts. Christian, Muslims and Jews 1430-1950, Harper Perennial London, New York, Toronto and Sydney, 2005.

J.Sujecka, Tradycja jako wyznacznik tożsamości narodu (na przykładzie Macedończyków i Bułgarów), [w:] Z polskich studiów slawistycznych, seria X, Warszawa 2003, s. 187-192.

J.Sujecka, Bałkańskie miejsca pamięci. Pojęcie Macedonii w bułgarskiej i macedońskiej czasoprzestrzeni kulturowej, „Borussia” 37, 2006 s. 76 – 88.

J.Sujecka, Przestrzeń jako metafora w dialogu pojęć między bałkanami i Europą. Czy Europa jest metaforą dla Bałkanów? „Studia Litteraria Polono-Slavica” , numer 8 Metafory w dyskursie humanistycznym, pod red. J. Sujeckiej, Warszawa 2008, s. 177- 188.

[Szczegółowe informacje dotyczące literatury źródłowej i literatury przedmiotu dotyczącej poszczególnych zagadnień zostaną podane przez wykładowców.]

Szczegółowe informacje dotyczące literatury źródłowej i literatury przedmiotu dotyczącej poszczególnych zagadnień zostaną podane przez wykładowców.

Opracowania ogólne i wprowadzające (do swobodnego i dowolnego wykorzystania):

Anderson Benedict, 1985, Imagined Communities, London.

Assman Aleida, Między historią a pamięcią. Antologia, red. M. Saryusz-Wolska, Warszawa 2013.

Baszkiewicz Jan, 1993, Nowy człowiek, nowy naród, nowy świat. Mitologia i rzeczywistość społeczna, Warszawa.

Burszta Józef, 1973, Kultura ludowa – kultura narodowa, Warszawa.

Chałasiński Józef, 1968, Kultura i naród, Warszawa.

Chlebowczyk Józef, 1975, Procesy narodotwórcze we wschodniej Europie środkowej w dobie kapitalizmu od schyłku XVII w. do początków XX w., Warszawa-Kraków.

Gellner Ernest, 1984, Nations and nationalism, Oxford.

Hobsbawm Eric, Ranger Terence (eds.), 1983, The Invention of Tradition, Cambridge.

Jarosz Dariusz, 1998, Główne kierunki działalności państwa w zakresie stalinizacji wychowania dzieci w Polsce w latach 1948-1956, “Mazowieckie Studia Humanistyczne”, nr 2.

Kalinowska Maria i Kiślak Elżbieta, Warszawa 2002.

Kłoskowska Antonina, 1990, Narodowe i uniwersalne tendencje w kulturze symbolicznej, “Kultura I Społeczeństwo”, nr 1.

Janion Maria, Gorączka romantyczna (kilka wydań).

Kłoskowska Antonina (red.), 1990, Oblicza polskości, Warszawa.

Kula Marcin, 2003, Wybór tradycji, Warszawa.

Ossowski Stanisław, 1948, Więź społeczna i dziedzictwo krwi, Warszawa.

Popper Karl R., 1963, Krytycyzm i tradycja, „Znak”, nr 109 /110.

Redfield Robert, 1961, The little Community and Peasant Society and Culture, Chicago.

Romantyzm i nowoczesność, red. M. Kuziak, Kraków 2009.

Shils Edward A., 1958, Tradition and Liberty: Antinomy and Interdepandance, “Ethics” vol. LXVIII, nr 3.

Shils Edward A., 1981, Tradition, Chicago.

Smith Anthony, 1979, Nationalism in the Twentieth Century, New York.

Smith Anthony, 2004, The Antiquity of Nations, Cambridge.

Smolicz Jerzy, 1987, Wartości rdzenne i tożsamość kulturowa, “Kultura I Społeczeństwo” nr 1, s. 59-75.

Szacki Jerzy, 1971, Tradycja. Zarys problematyki, Warszawa.

Szpociński Andrzej, 1983, Kanon historyczny, „Studia Socjologiczne” 4, (91), s. 129-146.

Tazbir Janusz, 1986, Szlaki kultury polskiej, Warszawa.

Tomaszewski Jerzy, 1985, Rzeczpospolita wielu narodów, Warszawa.

Traba Robert, 1999, Konstrukcja i proces dekonstrukcji narodowego mitu. Rozważania na podstawie analizy semantycznej polskich obchodów rocznic grunwaldzkich w XX wieku, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” nr 4.

Tradycja i współczesność. O kulturze artystycznej Polski Ludowej, Z prac Instytutu Sztuki PAN (Materiały sesji: Problemy kultury artystycznej w Polsce Ludowej, Warszawa, 3-4 lipca 1969), 1970, Warszawa.

Zaremba Marcin, 2001, Komunizm, legitymizacja, nacjonalizm, Nacjonalistyczna legitymizacja władzy komunistycznej w Polsce, Warszawa.

Zaremba Marcin, 1997, Polski naród socjalistyczny - legitymizacja nacjonalistyczna w okresie stalinowskim, „Kultura i Społeczeństwo”, nr. 4.

Żmigrodzka Maria, Przez wieki idąca powieść. Wybór pism o literaturze XIX i XX wieku, oprac.

- kulturowe centrum i kulturowe peryferie, a kształtowanie się kanonu tradycji;

- pamięć zbiorowa i mechanizmy kształtujące tradycje;

- kwestia tzw. kultur/tożsamości mniejszych i dokonywane przez nie wybory kanonu tradycji narodowej;

- odpowiedzialność za Shoah;

- konstrukcje kanonu narodowego czasów socrealizmu;

-konstrukty tożsamościowe w literaturze XX i XXI wieku;