Filozofia polska

fakultatywne

Celem zajęć jest prezentacja głównych idei, doktryn, filozoficznych szkół i kierunków należących do polskiej tradycji filozoficznej od średniowiecza do XX wieku.

Celem wykładu jest prezentacja głównych idei, doktryn, filozoficznych szkół i kierunków należących do polskiej tradycji filozoficznej od średniowiecza do XX wieku. Na wykładzie przedstawione zostaną m.in. następujące zagadnienia: główne nurty polskiej myśli średniowiecznej; renesansowa myśl filozoficzna i polityczna (A. F. Modrzewski, S. Orzechowski); filozofia religijna i społeczna Arian-Socynian; myśl oświeceniowa (H. Kołłątaj, S. Staszic, J. Śniadecki); myśl filozoficzna epoki romantyzmu (koncepcje „filozofii narodowej” i mesjanizm - M. Mochnacki, B. Trentowski, K. Libelt, J.M. Hoene-Wroński; historiozofia A. Cieszkowskiego); pozytywizm warszawski i pozytywizm krytyczny (J. Ochorowicz, A. Mahrburg); filozofia przełomu antypozytywistycznego (E. Abramowski, S. Brzozowski); F. Znanieckiego filozofia kultury i diagnoza kryzysu kultury; projekty unaukowienia filozofii (program filozoficzny K. Twardowskiego i Szkoła Lwowsko-Warszawska; fenomenologia R. Ingardena); spory ontologiczne w okresie dwudziestolecia międzywojennego; aksjologia H. Elzenberga; sytuacja filozofii polskiej w okresie po II Wojnie Światowej.

Na ćwiczeniach dyskutowane będą następujące zagadnienia:

1. Filozofia polityczna A. Frycza-Modrzewskiego i S. Orzechowskiego

2. A. Wiszowatego koncepcja religii zgodnej z rozumem

3. H. Kołłątaja koncepcja porządku fizyczno-moralnego

4. J. Śniadecki jako krytyk metafizyki

5. Filozofia narodu M. Mochnackiego

6. Historiozofia A. Cieszkowskiego

7. Spór o filozofię narodową: B. F. Trentowski i K. Libelt

8. Mesjanizm J. M. Hoene-Wrońskiego

9. Pozytywizm A. Mahrburga

10. Etyka, estetyka, filozofia społeczna E. Abramowskiego

11. Filozofia pracy S. Brzozowskiego

12. F. Znanieckiego filozofia kultury

13. L. Chwistka teoria wielości rzeczywistości

14. Program filozoficzny K. Twardowskiego

15. Epistemologia K. Ajdukiewicza

16. H. Elzenberg i T. Kotarbiński: spór o realizm praktyczny

17. R. Ingarden o odpowiedzialności

18. L. Kołakowskiego koncepcja mitu

WYKŁAD

Podstawowe podręczniki, opracowania i antologie tekstów z zakresu historii filozofii polskiej, m.in.:

J. Domański, Z. Ogonowski, L. Szczucki, „Zarys dziejów filozofii w Polsce: wieki XIII-XVII”, Warszawa 1989.

S. Borzym, H. Floryńska, B. Skarga, A. Walicki, „Zarys dziejów filozofii polskiej 1815-1918”, Warszawa 1983.

J. Skoczyński, J. Woleński, „Historia filozofii polskiej”, Kraków 2010.

J. Domański, Z. Ogonowski, L. Szczucki i in. [oprac.], „Filozofia i myśl społeczna (seria: „700 lat myśli polskiej”)”, t. I-VI, Warszawa 1978 - 2000.

S. Pieróg [oprac.], „Spór o charakter narodowy filozofii polskiej”, Warszawa 1999 [antologia tekstów].

B. Skarga (red.), „Polska filozofia i myśl społeczna”, t. 3, Warszawa 1975.

J. Woleński, „Filozoficzna szkoła lwowsko-warszawska”, Warszawa 1985

Literatura dotycząca poszczególnych zagadnień zostanie podana w trakcie zajęć.

ĆWICZENIA

1. A. Frycz Modrzewski, „O poprawie Rzeczypospolitej”; S. Orzechowski, „Policyja Królestwa Polskiego”, w: L. Szczucki (red.), „Filozofia i myśl społeczna XVI wieku”, Warszawa 1978 („700 lat myśli polskiej”, t. 2).

2. A. Wiszowaty, „O religii zgodnej z rozumem, czyli traktat o posługiwaniu się sądem rozumu także w sprawach teologicznych i religijnych”, Warszawa 1960.

3. H. Kołłątaj, „Porządek fizyczno-moralny” (fragmenty), Warszawa 1955 (przedmowa, rozdziały I–III, VI, VII, IX, XII).

4. J. Śniadecki, „Pisma filozoficzne”, t. 2 (fragmenty), Warszawa 1958 [„O metafizyce”, „O filozofii”, „Filozofia umysłu ludzkiego” (przedmowa i wstęp)].

5. M. Mochnacki, „O literaturze polskiej w wieku dziewiętnastym” (fragmenty), w: tegoż, „Poezja i czyn. Wybór pism”, Warszawa 1987, s. 270–356.

6. A. Cieszkowski, „Prolegomena do historiozofii”, w: tegoż, „Prolegomena do historiozofii, Bóg i palingeneza oraz mniejsze pisma filozoficzne z lat 1838–1842”, Warszawa 1972.

7. K. Libelt, „Samowładztwo rozumu i objawy filozofii słowiańskiej” (fragmenty), w: tegoż, „Samowładztwo rozumu i objawy filozofii słowiańskiej, O miłości ojczyzny, System umnictwa, O panteizmie w filozofii”, Warszawa 1967, s. 226–264; B.F. Trentowski, „Czy można uczyć się filozofii narodowej od ludu i jakie cechy mieć powinna ta filozofia”, w: tegoż, „Stosunek filozofii do cybernetyki oraz wybór pism filozoficznych z lat 1842–1845”, Warszawa 1974.

8. J.M. Hoene-Wroński, wybór pism, w: A. Sikora, „Hoene-Wroński”, Warszawa 1995.

9. A. Mahrburg, wybór pism, w: A. Hochfeldowa, B. Skarga (red.), „Filozofia i myśl społeczna w latach 1865–1895”, Warszawa 1980 („700 lat myśli polskiej”, t. 6)

10. E. Abramowski, „Co to jest sztuka?”, w: tegoż, „Filozofia społeczna”, Warszawa 1965.

11. S. Brzozowski, „Prolegomena filozofii „pracy””, w: tegoż, „Idee. Wstęp do filozofii dojrzałości dziejowej”, Kraków 1990

12. F. Znaniecki, „Rzeczywistość kulturowa” (fragmenty); „Upadek cywilizacji zachodniej” (fragmenty) w: tegoż, „Pisma filozoficzne”, t. 2, Warszawa 1991.

13. L. Chwistek, „Wielość rzeczywistości”, w: tegoż, „Pisma filozoficzne i logiczne, t. 1”, Warszawa 1961.

14. K. Twardowski, „Psychologia wobec fizjologii i filozofii”; „O czynnościach i wytworach”; „O jasnym i niejasnym stylu filozoficznym”, w: tegoż, „Wybrane pisma filozoficzne”, Warszawa 1965.

15. K. Ajdukiewicz, „Naukowa perspektywa świata”, w: tegoż, „Język i poznanie”, t. 1, Warszawa 1960; „Konwencjonalne pierwiastki w nauce”; „Epistemologia i semiotyka”, w: tegoż „Język i poznanie”, t. 2, Warszawa 1965.

16. T. Kotarbiński, „Realizm praktyczny”, w: tegoż, „Wybór pism, t. 1, Myśli o działaniu”, Warszawa

1957; H. Elzenberg, „Realizm praktyczny w etyce a naczelne wartości życia ludzkiego”; „Przeciwko hedonizmowi”, w: tegoż, „Wartość i człowiek”, Toruń 2005.

17. R. Ingarden, „O odpowiedzialności i jej podstawach ontycznych”, w: R. Ingarden, „Książeczka o człowieku”, Kraków 1972.

18. L. Kołakowski, „Obecność mitu”, Wrocław 1994.

Student:

Nabyta wiedza:

- ma wiedzę o najważniejszych osiągnięciach w dziejach polskiej myśli filozoficznej od średniowiecza do XX wieku;

- zna podstawowe metody badawcze i strategie argumentacyjne stosowane w średniowiecznej, nowożytnej i współczesnej filozofii polskiej;

- rozumie historyczny charakter kształtowania się idei filozoficznych oraz historyczną zmienność znaczeń języka;

- rozumie rolę refleksji filozoficznej w kształtowaniu kultury.

Nabyte umiejętności:

wykrywa zależności między kształtowaniem się idei filozoficznych a procesami społecznymi i kulturowymi.

Nabyte kompetencje społeczne:

jest gotowy do identyfikowania posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności z zakresu filozofii polskiej okresu od średniowiecza do XX wieku.

Egzamin ustny.

Oceniana będzie wypowiedź ustna na temat najważniejszych osiągnięć i strategii argumentacyjnych stosowanych w polskiej myśli filozoficznej od średniowiecza do XX wieku, usytuowanych w kontekście historyczno-kulturowym.

Ćwiczenia: sprawdzian pisemny

Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2 w semestrze