Elementy językoznawstwa

obowiązkowe

mieszany: w sali i zdalnie

Głównym celem konwersatorium „Elementy językoznawstwa” jest zapoznanie studentów z teorią i praktyką opisową oraz badawczą współczesnego językoznawstwa, przedstawienie najważniejszych dokonań światowej lingwistyki, ukazanie różnorodności szkół, kierunków i zastosowań. Ilustracje materiałowe pochodzą głównie z języka angielskiego i polskiego.

Głównym celem konwersatorium „Elementy językoznawstwa” jest zapoznanie studentów z teorią i praktyką opisową oraz badawczą współczesnego językoznawstwa, przedstawienie najważniejszych dokonań światowej lingwistyki (ze szczególnym uwzględnieniem wieku XIX i XX), ukazanie różnorodności szkół, kierunków i zastosowań. Ilustracje materiałowe pochodzą głównie z języka angielskiego i polskiego.

Studenci poznają podstawowe terminy i kategorie pojęciowe językoznawstwa, począwszy od pojęć ogólnych, takich jak język i gramatyka. Przedstawione są różnorodne tradycje badawcze i modele teoretyczno-opisowe (ze szczególnym uwzględnieniem gramatyki generatywnej). Szczegółowej prezentacji podlegają wewnętrzne składniki gramatyki, a także zewnętrzne (interdyscyplinarne) powiązania lingwistyki z innymi dziedzinami (np. socjolingwistyka, psycholingwistyka). Akcentuje się rolę podstawowych dychotomii językoznawczych, takich jak forma i funkcja, synchronia i diachronia. Wiedza teoretyczna jest wykorzystywana do rozwiązywania praktycznych problemów analitycznych. Zwraca się przy tym uwagę na praktyczne zastosowania wiedzy językoznawczej jak i stosownych umiejętności w innych dziedzinach nauki i życia codziennego (m.in. na przykładzie językoznawstwa komputerowego).

Program zajęć obejmuje następujące zagadnienia:

Semestr I

- Ogólne terminy i pojęcia językoznawstwa:

język, gramatyka, językoznawstwo, uniwersalia językowe, pochodzenie języków, itd.

- Morfologia jako składnik gramatyki i dziedzina językoznawstwa:morfem, morf i alomorf, typy morfemów, rodzaje procesów morfologicznych, fleksja a słowotwórstwo, główne kategorie pojęciowe wyrażane morfologicznie, związki morfologii z leksykonem i pozostałymi działami gramatyki

- Składnia jako składnik gramatyki i dziedzina językoznawstwa:

tradycyjne pojęcia składni, zarys składni generatywnej (struktury frazowe, transformacje), subkategoryzacja, rekursywność, typologia składniowa

- Semantyka jako składnik gramatyki i dziedzina językoznawstwa:

znaczenia leksemów a znaczenia fraz i zdań, typy relacji semantycznych w leksykonie (synonimia, antonimia, hiponimia, itd.), cechy semantyczne, role semantyczne (funkcjonalne), struktury predykatowo-argumentowe, metafora, idiomy, semiotyka, pragmatyka

- Fonologia jako składnik gramatyki i dziedzina językoznawstwa:

różnice między fonologią a fonetyką (uzupełnienie wiedzy w dziedzinie fonetyki), teorie i definicje fonemu, fonem a alofon, pojęcie kontrastu w fonologii, cechy dystynktywne, procesy i reguły fonologiczne (główne typy i rodzaje), fonotaktyka, struktura sylaby, zjawiska prozodyczne.

- Podsumowanie: główne szkoły językoznawcze i ich przedstawiciele.

Semestr II

- Społeczne aspekty języka:

znaczenie zróżnicowania językowego (socjolingwistyka), dialekt a idiolekt (dialektologia), styl, slang, żargon

- Językoznawstwo historyczne:

synchronia a diachronia, rozwój językoznawstwa historycznego w ubiegłych wiekach, pojęcie zmiany językowej, procesy i tendencje diachroniczne w fonologii i pozostałych działach gramatyki (przykłady z jęz. angielskiego), zapożyczenia i inne zmiany w leksykonie, metoda porównawcza, genetyczna klasyfikacja języków

- Akwizycja języka (rozwój mowy):

główne teorie i metody badań, periodyzacja, rozwój poszczególnych struktur i sprawności (leksykalne, fonologiczne, składniowe, itp.), specyfika nauki języka obcego

- Elementy neurolingwistyki i psycholingwistyki:

język naturalny a mózg człowieka, ewolucja języka, psycholingwistyczne modele przetwarzania języka naturalnego

- Język naturalny a informatyka i technologia komputerowa:

komputerowe modele przetwarzania języka naturalnego, zastosowania informatyki i komputerów w nauce i w życiu codziennym, do rozwiązywania zadań i problemów językowych, język a tzw. „sztuczna inteligencja”, językoznawstwo korpusowe.

- Posumowanie zagadnień i problemów.

Podręcznik wiodący (wymagany):

- Fromkin, V., Rodman, R., An Introduction to Language

Podręczniki uzupełniające (zalecane):

- Blake, B., All About Language

- O’Grady, W., Dobrovolsky, M., Katamba, F., Contemporary Linguistics. An Introduction

- Radford, A., Atkinson, M., Britain, D., Clahsen, H., Spencer, A., Linguistics. An Introduction.

- Sapir, E., Language

oraz wybrane materiały internetowe.

WIEDZA

Absolwent:

K_W01 ma uporządkowaną wiedzę teoretyczną i praktyczną w zakresie podstaw językoznawstwa

K_W02 zna podstawowe terminy i pojęcia językoznawstwa

K_W17 rozumie rolę językoznawstwa w komunikacji interpersonalnej

UMIEJĘTNOŚCI

Absolwent potrafi:

K_U01 wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informację z wykorzystaniem różnych źródeł i sposobów docierania do informacji

K_U03 dokonywać oceny i krytycznej analizy jakości w nauczaniu języków obcych w odniesieniu do teorii językoznawczych oraz diagnozować indywidualne potrzeby uczniów w zakresie ich kompetencji lingwistycznych

K_U07 ocenić przydatność różnorodnych metod, procedur, dobrych praktyk do realizacji zadań i rozwiązywania problemów dotyczących nauczania języków obcych z perspektywy językoznawstwa

K_U14 wykorzystywać podstawową wiedzę teoretyczną z zakresu językoznawstwa do tworzenia efektywnych metod nauczania, uwzględniając indywidualne potrzeby uczniów

K_U16 formułować i testować hipotezy w zakresie praktycznego zastosowania językoznawstwa w nauczaniu języka obcego

K_U18 używać języka specjalistycznego i porozumiewać się w sposób precyzyjny i spójny przy użyciu różnych kanałów i technik komunikacyjnych ze specjalistami w zakresie nauczania i wychowania, jak i z odbiorcami spoza grona specjalistów

K_U21 w sposób precyzyjny i spójny wypowiadać się ustnie i pisemnie w języku polskim i angielskim na tematy dotyczące wybranych zagadnień nauczycielskich, korzystając z dorobku językoznawstwa

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

Absolwent:

K_K02 ma świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się zawodowego i rozwoju osobistego, dokonuje samooceny własnych kompetencji i doskonali umiejętności, wyznacza kierunki własnego rozwoju i kształcenia

K_K07 właściwie określa priorytety w zakresie kształcenia

K_K08 prawidłowo identyfikuje i rozstrzyga dylematy związane z wykonywaniem zawodu nauczyciela

Opis ocen w odniesieniu do efektów kształcenia:

2 - ndst

Wiedza

Student nie posiada podstawowej wiedzy z zakresu językoznawstwa.

Umiejętności

Student nie potrafi powiązać podstawowych pojęć językoznawczych z danymi językowymi.

Kompetencje społeczne

Student nie wykazuje skłonności do samooceny własnych kompetencji i doskonalenia umiejętności.

3 (+) - dst (+)

Wiedza

Student posiada ogólną, podstawową wiedzę z zakresu językoznawstwa.

Umiejętności

Student potrafi powiązać podstawowe pojęcia językoznawcze z danymi językowymi.

Kompetencje społeczne

Student wykazuje skłonność do samooceny własnych kompetencji i doskonalenia umiejętności.

4 (+) - db (+)

Wiedza

Student posiada uporządkowaną wiedzę z zakresu językoznawstwa.

Umiejętności

Student potrafi powiązać podstawowe pojęcia językoznawcze z danymi językowymi, a także z elementami teorii języka.

Kompetencje społeczne

Student wykazuje znaczną skłonność do samooceny własnych kompetencji i doskonalenia umiejętności.

5(!) - bdb (!)

Wiedza

Student posiada uporządkowaną i głęboką wiedzę z zakresu językoznawstwa.

Umiejętności

Student potrafi powiązać podstawowe pojęcia językoznawcze z danymi językowymi, a także z elementami teorii i historii języka.

Kompetencje społeczne

Student ma świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności w dziedzinie językoznawstwa, wykazuje znaczną skłonność do samooceny własnych kompetencji i doskonalenia umiejętności.