Historia starożytna II semestr [3104-L2HST2] Semestr letni 2018/19
Ćwiczenia, grupa nr 1

Zasady ogólne: Wszystkich Państwa obowiązuje znajomość tekstów źródłowych i literatury przedmiotu na kolejnych zajęciach. Jako, że istotą ćwiczeń jest praca nad tekstem źródłowym nieznajomość tegoż uniemożliwia realne uczestnictwo w zajęciach. Poza tym oczekiwać będę od studentów znajomości kontekstu historycznego, w jakim powstały omawiane teksty oraz informacji o omawianych autorach i ich twórczości. Dla tego celu przydatne będą Państwu podręczniki i pomoce naukowe jakie zaprezentuje podczas pierwszych zajęć. (m.in.: B.Bravo, E.Wipszycka, Historia starożytnych Greków, t.1, 2, 3 Warszawa 1988, 1992, 2009; A.Ziółkowski, Historia starożytna, Warszawa 2009; Słownik pisarzy antycznych, pod red. A.Świderkówny, Warszawa 2001 (lub poprzednie wyd.) oraz pomoce wymienione w Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu, pod red. E. Wipszyckiej, t. I/II, Warszawa 2001; W. Schuller, Wprowadzenie do studium historii starożytnej, Warszawa 1997 (części 1 i 3).

Wymagać będę od Państwa elementarnej wiedzy z zakresu geografii (na podstawie L. Piotrowicz, Atlas historii starożytnej).

Do podanej powyżej literatury mogę – w miarę potrzeb – wskazać dodatkowe lektury.

TEMAT WIODĄCY: ŚWIAT OBYWATELI

1. Upamiętnianie w epoce hellenistycznej

Źródła:

„Inskrypcja honoryfikacyjna: Menasa z Sestos” (w: A. Mączakowa [red.], Wybór źródeł do dziejów Grecji i Rzymu)

oraz

„Dekret honoryfikacyjny ku czci Diofantosa”, w: A. Chankowski (red.), Wybór źródeł do historii starożytnej, Warszawa 1995, 74-76;

Literatura:

E. Wipszycka (red.), Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu, t. 1/2 (wyd. 2), Warszawa 2001, s. 131-153, 172-175;

Frank William Walbank, Świat hellenistyczny, Warszawa 2003 (wyd. Prószyński i S-ka), rozdz. VIII „Kontakty między poleis i państwa związkowe” (s. 140-156), rozdz. XIII „Nadejście Rzymu” (s. 225-249);

E. Wipszycka, B. Bravo, Historia starożytnych Greków, t. III, Warszawa 2010 (2 wyd.), s. 565-584.

2. Elity żydowskie epoki hellenistycznej

Źródła:

1-2 ks. Machabejskie

Józef Flawiusz, Dawne dzieje Izraela, XII, rozdz. II-V

Literatura: Lee I.A. Levine, „Okres hellenistyczny” [w:] Starożytny Izrael. Od czasów Abrahama do zburzenia Jerozolimy przez Rzymian, Warszawa 1994 (lub późniejsze wydanie)

Zagadnienia: Kto i dlaczego dążył do hellenizacji Żydów? Jak doszło do wybuchu powstania machabejskiego?

3. Społeczeństwo rzymskie w świetle Prawa XII Tablic

Źródła:

- Liwiusz, Dzieje Rzymu od założenia Miasta, przekł. A. Kościółek, oprac. M. Brożek, Wrocław 1968, księga III, rodz. 1 – 59, tom I, ss. 144 –203 (losy ustawy Terentyliusza, Ustawa XII Tablic, komisja decemwirów, leges Horatiae Valeriae);

- Ustawa XII Tablic, oprac. M. i J. Zabłoccy, Warszawa 2000 (2 wyd. 2003).

Literatura: A. Ziółkowski, Historia Rzymu, Poznań 2004, 87-120; G. Alföldy, Historia społeczna starożytnego Rzymu, Warszawa 1991, 19-41 („Społeczeństwo wczesnego Rzymu”); Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu. Źródłoznawstwo starożytności klasycznej, (red.) E. Wipszyckiej, t. I/II, (2 wyd.) Warszawa 2001, 89-93 („Tytus Liwiusz”).

Zagadnienia: Jak wyglądała struktura społeczna Rzymu w epoce? Kto dążył do kodyfikacji prawa? Co zmieniała kodyfikacja prawa? Jakie były skutki wprowadzenia Prawa XII tablic dla społeczeństwa Rzymu?

3. Przebieg sprawy Bachanaliów w Rzymie w narracji Liwiusza

Źródła:

- Liwiusz, Dzieje Rzymu od założenia Miasta, XXXIX, 8-19;

- „Senatus consultum de bacchanalibus Inskrypcja” (polskie tłumaczenie w „Meandrze” XXXIV (1979), nr 7, 366-367);

Opracowania: B. Bravo, J. Trynkowski, A. Wolicki, „Epigrafika. Wprowadzenie”, [w:] E. Wipszycka (red.), Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu. Źródłoznawstwo starożytności klasycznej (wyd. 2), Warszawa 2001, t. I/II, 131-153; K. Królczyk, J. Trynkowski, „Inskrypcje łacińskie”, [w:] E. Wipszycka (red.), Vademecum, 186-252; B. Bravo, E. Wipszycka, „Historiografia antyczna”, [w:] E. Wipszycka (red.), Vademecum, 9-39, 40-46 („Annales Maximi” i „Annaliści rzymscy”); W. Burkert, Starożytne kulty misteryjne, Bydgoszcz 2001, 161-195; M. Jaczynowska, Religie świata rzymskiego, Warszawa 1987, 35-49 i 71-77;

4. Nadużycia w prowincjach, okresu późnej republiki.

Źródła: Cyceron, Druga mowa przeciwko Werresowi, Ad Quintum fratrem I 1, listy w sprawie Salaminy Cypryjskiej [w:] Wybór źródeł do historii starożytnej, (red.) A. Chankowski, Warszawa 1995, 107-133.

Literatura: K. Kumaniecki, Literatura rzymska. Okres cyceroński, Warszawa 1977, 180-189; 203-208; 384-387; A. Ziółkowski, Historia Rzymu, 191-194, 242-248; K. Kumaniecki, Cyceron i jego współcześni, (wiele wydań), 109-125 (rozdział VI „Proces Werresa”); M. Jaczynowska, „Dochody arystokracji senatorskiej z prowincji rzymskich a jej zróżnicowanie społeczno-ekonomiczne na schyłku republiki”, Kwartalnik Historyczny 1960, z. 2, 297-328;

Zagadnienia: Jak namiestnicy ściągali podatki? Na czym polegała istota nadużyć w prowincjach? Kto dążył do rozliczania namiestników?

5. Rodzina w polityce cesarza Augusta (2 zajęcia)

Źródła:

Swetoniusz, Żywoty Cezarów, „Boski August” (cały) oraz „Tyberiusz”, rozdz. 20.

Res Gestae Divi Augusti, w: A. Chankowski, Wybór źródeł do historii starożytnej, Warszawa 1995, s. 177-184;

Ikonografia: z P. Zanker, August i potęga obrazów, Poznań 1999, zwł. il. nr 79, 81, 82, 101, 182.

Literatura:

P. Zanker, August i potęga obrazów, Poznań 1999

A. Ziółkowski, Historia Rzymu, 360-398; B. Bravo, J. Trynkowski, A. Wolicki, „Epigrafika. Wprowadzenie”, [w:] E. Wipszycka (red.), Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu. Źródłoznawstwo starożytności klasycznej (wyd. 2), Warszawa 2001, t. I/II, 131-153; K. Królczyk, J. Trynkowski, „Inskrypcje łacińskie”, [w:] E. Wipszycka (red.), Vademecum, 186-252; Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu, t. I/II, Warszawa 2001, s. 113-115 (hasło: Swetoniusz); P. Zanker, August i potęga obrazów, 85-106 (rozdz. „Wielki przełom”).

Zagadnienia: Jak August buduje swoją propagandę zwycięzcy? Jak traktuje swoją rodzinę? Jak przygotowuje następstwo władzy? Kogo wspomina a kogo przemilcza w Res Gestae?

6. Męczennicy

Źródła:

„Akta męczeństwa Fileasza biskupa miasta Thmuis”, w: Wybór źródeł do historii starożytnej, (red.) A. Chankowskiego, Warszawa 1995, 191-199;

„Męczeństwo św. Perpetuy i Felicyty”, w: E. Wipszycka, M. Starowieyski (oprac.), Męczennicy, Kraków 1988, 244-268.

Literatura: E. Wipszycka, Kościół w świecie późnego antyku, Warszawa 1994, 98-123 (rozdz. „Prześlanowania”).

Zagadnienia: Kto stawał się męczennikiem (grupa społeczna)?

Jak władza rzymska traktowała oskarżonych?

Jak przebiegał sąd, więzienie i kaźń (warunki)?

Analiza tekstów źródłowych.

Zaliczenie: uzyskanie zaliczenia z ćwiczeń zależne jest od frekwencji oraz aktywności podczas zajęć. Bez konsekwencji można opuścić jedne ćwiczenia, opuszczenie dwóch lub trzech ćwiczeń będzie wymagało zaliczenia materiału z tych zajęć podczas dyżurów. Opuszczenie więcej niż trzech ćwiczeń automatycznie uniemożliwia zaliczenie ćwiczeń. Na ocenę z ćwiczeń wpływ będzie miały również sprawdzian ze znajomości mapy (o czym powiem podczas pierwszych zajęć).

Kryteria oceniania:

Aktywność podczas zajęć. Możliwość przeprowadzenia kolokwium dotyczacego materiału omawianego na zajęciach oraz znajomości mapy.

Efekty uczenia się:

Student dysponuje wiedzą dotyczącą typów źródeł starożytnych. Charkteryzuje gatunki literackie i stopień wiarygodności źródeł. Zestawia różne źródła dotyczące analogicznego zagadnienia i wyciąga wnioski dotyczące zależności między tymi źródłami.

dr hab. Ł. Niesiołowski-Spano