Historia starożytna II semestr [3104-L2HST2] Semestr letni 2018/19
Ćwiczenia, grupa nr 3

Zob. zakres tematów.

I. „Zniknięcie” Romulusa i późniejsze apoteozy cesarzy rzymskich (5)

Źródła: 1. Liwiusz, Dzieje Rzymu od założenia Miasta, przekł. A. Kościółek, wstęp J. Wolski, oprac. M. Brożek, Wrocław 1968, księga I, rozdz. 3–16, tom I, ss. 8 - 24; Plutarch, Romulus, [w:] Żywoty równoległe, t. I, przekł. K. Korus, kom. L. Trzcionkowski, Warszawa 2002, ss. 131-186; Owidiusz, Metamorfozy, przekł. A. Kamieńska, S. Stabryła, Wrocław ect. 1995, ks. XIV, ww. 805 – 851, ss. 405-407. 2. Swetoniusz, Boski Juliusz, rozdz. 88; Boski August, rozdz. 100; Gajus Kaligula, rozdz. 24; Boski Klaudiusz, rozdz. 11 i 45; Boski Wespazjan, rozdz. 23 – [w:] Swetoniusz, Żywoty Cezarów, przekł. J. Niemirska – Pliszczyńska, oprac. J. Wolski, Wrocław 1987 (lub inne wydania); Tacyt, Roczniki, I 7-10 (August), XII 69 (Klaudiusz), XVI 6 (Poppea Sabina) - [w:] Dzieła, t. I, przekł. S. Hammer, Warszawa 1957; Herodian, Historia Cesarstwa Rzymskiego, przekł. L. Piotrowicz, Wrocław 1962 (2003), ks. III, rozdz. 15 – ks. IV, rozdz. 2; 3. Ikonografia apoteozy: Sabiny z Łuku Portugalskiego; baza kolumny Antonina Piusa; dyptyk apoteozy; 4. Seneka, Apokolokyntosis, czyli udynienie boskiego Klaudiusza, [w:] Nowele rzymskie, oprac. S. Stabryła, Warszawa 1975, ss. 367-384; 5. Eutropiusz, Brewiarium od założenia Miasta, [w:] Brewiaria dziejów rzymskich, oprac. P. Nehring, Warszawa 2010, księga X, ss. 240-251; ILS 706, 730 (Konstantyn); 1244 (Konstans); 751 (Julian); 493, 1254 (Jowian); 1277, 1278, 2948 (Teodozjusz I); CTh: XI 28,9,3 (Walentynian I); XI 28,9,3 (Walens); Novell. Marciani V praef. (Walentynian II).

Literatura: 1. Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu. Źródłoznawstwo starożytności klasycznej, pod red E. Wipszyckiej, t. I/II, wyd. II, Warszawa 2001, ss. 89-93 (“Tytus Liwiusz”), ss. 99 – 101 (Plutarch); Słownik pisarzy antycznych, pod red. A. Świderkówny, Warszawa 1982, s.v. Ovidius, ss. 336-339; A. Ziółkowski, Historia Rzymu, Poznań 2004, ss. 17-53. 2. Vademecum ..., t. I/II, ss. 113-115 (Swetoniusz), s. 70 (Herodian), ss. 115-119 (Tacyt). 3. J. A. Ostrowski, Starożytny Rzym. Polityka i sztuka, Warszawa 1999, passim; 4. P. Grimal, Seneka, Warszawa 1994, ss. 71- 84; P. Zanker, Apoteoza cesarzy rzymskich. Rytuał i przestrzeń miejska, Poznań 2005, ss. 7–54; 5. Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu. Źródłoznawstwo czasów późnego antyku, pod red E. Wipszyckiej, t. III, Warszawa 1999, ss.123-125 (Łacińskie brewiaria historyczne: wprowadzenie), ss. 128-129 (Eutropiusz); ss. 595-600 (Codex Theodosianus); s. 603 (Nowele postteodozjańskie).

II. Swetoniusz, tzw. Wielka Kamea Francuska i propaganda „rodzinna” Augusta oraz Tyberiusza (3)

Źródła: a). Swetoniusz: wybór listów Pliniusza Młodszego dotyczących Swetoniusza (Listy Pliniusza Młodszego, przekł. S. Patoń, oprac. J. Mikołajtis, Częstochowa 1967, I 18, 24, III 8, V 10, IX 34, X 94 i 95; L. Winniczuk, Pliniusz Młodszy w świetle swoich listów i mów, Warszawa 1987, ss. 105 i 54-55) i Historycy Cesarstwa Rzymskiego, Żywoty cesarzy do Hadriana do Numeriana, przekł. i oprac. H. Szelest, Warszawa 1966, „Hadrian”, rozdz. 11, s. 35; Swetoniusz, Żywoty Cezarów, przekł. J. Niemirska – Pliszczyńska, oprac. J. Wolski, Wrocław 1987, ks. IV („Kaligula”), rozdz. 19, ks. VI („Neron”), rozdz. 57, ks. VII („...Othon...”, rozdz. 10), ks. VII („... Domicjan”, rozdz. 12),” Jan Lydos, De magistratibus II 6 (Ioannes Lydus, On Powers or The Magistracies of the Roman State, Introduction, Critical Text, Translation, Commentary, and Indices, A. C. Bandy, Philadelphia 1982, s. 93); b). tzw. Wielka Kamea Francuska i Swetoniusz, Żywoty Cezarów, przekł. J. Niemirska – Pliszczyńska, oprac. J. Wolski, Wrocław 1987, ks. II (“Boski August”) i ks. III (“Tyberiusz”).

Literatura: a). Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu. Źródłoznawstwo starożytności klasycznej, pod red E. Wipszyckiej, t. I/II, wyd. II, Warszawa 2001, ss. 113-115 (“Swetoniusz”); M. Cytowski, H. Szelest, Literatura rzymska. Okres cesarstwa, Warszawa 1992, ss. 425 – 432 (Swetoniusz); A.R. Birley, Hadrian, cesarz niestrudzony, przekł. R. Wiśniewski, Warszawa 2002, ss. 149-150, 192-194; Słownik pisarzy antycznych, pod red. A. Świderkówny, Warszawa 192, s.v. Plinius Minor, ss. 372-373; Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu. Źródłoznawstwo czasów późnego antyku, pod red E. Wipszyckiej, t. III, Warszawa 1999, ss. 140 – 146 (Historia Augusta); Encyklopedia kultury bizantyńskiej, pod red. O. Jurewicza, Warszawa 2002, s.v. Jan Lidos, ss. 234-325; b). Encyklopedia sztuki starożytnej, Warszawa 1974, s.v. gliptyka; J.A. Ostrowski, Starożytny Rzym. Polityka i sztuka, Warszawa 1999, ss. 239-270.

III. Tacyt, pożar Rzymu za Nerona i prześladowanie chrześcijan (3)

Źródła: Tacyt, Roczniki, ks. XV, rozdz. 38 – 44, [w:] tegoż, Dzieła, t. I – II, przekł. S. Hammer, Warszawa 1957, t. I, ss. 457 – 461; Swetoniusz, Żywoty Cezarów, przekł. J. Niemirska – Pliszczyńska, oprac. J. Wolski, Wrocław 1987 (i inne wydania), ks. VI (“Neron”), rozdz. 38, s. 258; Euzebiusz z Cezarei, Historia kościelna, przekł. i oprac. A. Lisiecki, Poznań 1924, ks. II, rozdz. 25, ss. 87 – 88.

Literatura: M. Cytowski, H. Szelest, Literatura rzymska. Okres cesarstwa, Warszawa 1992, ss. 404 – 421 (Tacyt), ss. 425 – 432 (Swetoniusz); Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu. Źródłoznawstwo starożytności klasycznej, pod red E. Wipszyckiej, t. I/II, wyd. II, Warszawa 2001, ss. 113-115 (“Swetoniusz”) ss. 115 – 119 („Tacyt”); Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu. Źródłoznawstwo czasów późnego antyku, t. III, pod red. E. Wipszyckiej, Warszawa 1999, ss. 88 – 93 („Historiografia kościelna” i „Euzebiusz z Cezarei”); E. Wipszycka, “Państwo rzymskie a chrześcijaństwo do początków IV wieku”, [w:] Starożytny Rzym we współczesnych badaniach, pod red. J. Wolskiego, T. Kotuli, A. Kunisza, Kraków 1994, ss. 149 – 189.

IV. Wodzowie imperium i ich kariery: Marcus Statius Priscus (4)

Źródła: inskrypcje Stacjusza Priskusa (CIL VI 1525=ILS 1092, CIL III 940, 1061, 1299, 1416, 7505, 7882, CIL XIV 249); Historycy Cesarstwa Rzymskiego, Żywoty cesarzy do Hadriana do Numeriana, przekł. i oprac. H. Szelest, Warszawa 1966, „Marek Antoninus Filozof”, rozdz. 9, s. 69 i „Werus”, rozdz. 7, s. 88; Lukian z Samosat, „Jak należy pisać historię?” [w:] tegoż, Pisma wybrane, przekł. i oprac. W. Madyda, Warszawa 1957, ss. 401 – 430, gł. rozdz. 19-21, ss. 411 - 413 [lub ten sam tekst w: Lukian, Dialogi, t. I – III, przekł. M.K. Bogucki, kom. W. Madyda, Wrocław 1960/2006]; Liber Suda, s.v. μ 232 (www. stoa.org).

Literatura: a). K. Królczyk, J. Trynkowski, “Inskrypcje łacińskie”, [w:] Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu. Źródłoznawstwo starożytności klasycznej, pod red. E. Wipszyckiej, wyd. II, Warszawa 2001, ss. 186-252; G. Alföldy, Historia społeczna starożytnego Rzymu, Warszawa 1991, ss. 158-166 („Stan senatorski”), ss. 166-179 („Inne stany i warstwy wyższe”); b). M. Cary, H. H. Scullard, Dzieje Rzymu, t. II, Warszawa 1992, ss. 227 - 232; M. Jaczynowska, Dzieje Imperium Romanum, Warszawa 1995, ss. 256 - 262; Historia Iranu, pod red. A. Krasnowolskiej, Wrocław 2010, ss. 198 – 202; P. Grimal, Marek Aureliusz, przekł. A. Łukaszewicz, Warszawa 1997, ss. 136 – 150; A.R. Birley, Hadrian, cesarz niestrudzony, przekł. R. Wiśniewski, Warszawa 2002, ss. 402-403; c.) Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu. Źródłoznawstwo czasów późnego antyku, pod red E. Wipszyckiej, t. III, Warszawa 1999, ss. 140 – 146 (Historia Augusta) i ss. 219-220 (Liber Suda); Słownik pisarzy antycznych, pod red. A. Świderkówny, Warszawa 192, s.v. Lukianos, ss. 297-299.

ćwiczenia z tekstami źródłowymi

Warunki zaliczenia zajęć: obecność na wszystkich zajęciach (ewentualnie zaliczenie ustne na dyżurze usprawiedliwionej nieobecności – ale nie więcej niż trzech nieobecności; zaliczone w terminie nie dłuższym niż dwa tygodnie od nieobecności), przygotowanie do zajęć (przeczytanie wszystkich zadanych tekstów), czynny udział w zajęciach, zaliczenie kolokwiów; indywidualne zaliczenie ustne całego materiału na koniec semestru, w pierwszym tygodniu sesji letniej.

dr hab. P. Janiszewski