Węzłowe problemy historii i kultury żydowskiej. TBA [3104-MJS-WPHIKZ-AMM] Semestr letni 2018/19
Ćwiczenia, grupa nr 1

Literatura podana w rubryce: „Zakres tematów”

Modernizacja żydowskiego życia. Projekty i procesy

1. Zajęcia wprowadzające – omówienie tematyki zajęć, literatury przedmiotu, metod pracy, kryteriów oceniania i zasad zaliczania

2. Rozumienie i użyteczność pojęcia modernizacji. Pojęcie modernizacji w warsztacie judaisty

Źródła: A. Eisenbach, Emancypacja Żydów na ziemiach polskich 1785-1870 na tle europejskim, Warszawa 1988 (fragmenty)

Opracowania: M. Weber, Racjonalność, władza, odczarowanie, Poznań 2004, s. 50-63; T. Kizwalter, Nowatorstwo i rutyny. Społeczeństwo Królestwa Polskiego wobec procesów modernizacji (1840-1863), Warszawa 1991, s. 5-15; M. Wodziński, Modernity and Polish Jews: Recent Developments in Polish-Jewish Historiography, „Studia Judaica” 19 (2016), s. 65-86

3. Kwestia otwartości na zmiany przed nastaniem ery nowoczesności

Opracowanie: R. Liberles, Jews Welcome Coffee: Tradition and Innovation in Early Modern Germany, Waltham 2012, s. 61-83

4. Początki projektów reformatorskich: Oświecenie

Źródło: M. Butrymowicz, Sposób uformowania Żydów polskich na pożytecznych kraiowi obywatelów, Warszawa 1917

Opracowanie: R. Liberles, From «Toleration» to «Verbesserung»: German and English Debates on the Jews in the Eighteenth Century, „Central European History” t. 22, nr 1 (1989), s. 3-32

5. Początki projektów reformatorskich: Haskala

Opracowania: Sh. Feiner, The Jewish Enlightenment, tłum. Ch. Naor, Philadelphia 2004, s. 105-138; M. J. Rosman, Haskalah: A New Paradigm, „Jewish Quarterly Review” 97:1 (2007), s. 129-136

6.-7. Kaganek czy kaganiec oświaty? Reformy edukacyjne

Źródło: S. Staszic, O przyczynach szkodliwości Żydów i środkach usposobienia ich, w: Dzieła Stanisława Staszica, t. 4, Warszawa 1816

Opracowania: A. Winiarz, Sprawa świeckiego szkolnictwa dla ludności żydowskiej w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim (1807-1831), „Rozprawy z dziejów oświaty” t. XXXIV (1991), s. 31-50; A. Polonsky, Warszawska Szkoła Rabinów: orędowniczka narodowej integracji w Królestwie Polskim, w: Duchowość żydowska w Polsce, red. M. Galas, Kraków 2000, s. 287-308

8. Nowe role Żydówek. Napięcie między rolami społecznymi i kulturowymi

Opracowania: P. Hyman, Gender and Assimilation in Modern Jewish History: The Roles and Representation of Women, Seattle 1995 (fragmenty); eadem, Two Models of Modernization: Jewish Women in the German and the Russian Empire, w: Studies in Contemporary Jewry. Vol. XVI: Jews and Gender. The Challenge to Hierarchy, red. J. Frankel, Oxford 2000, s. 39-53

9. Nowe role Żydówek. Problem podwójnego getta. Żydowskie feministki

Źródło: P. Rakowska, Wspomnienia żydowskiej rewolucjonistki (fragmenty)

Opracowania: S. Volkov, Pomysł na nowoczesność. Żydzi niemieccy w XIX i na początku XX wieku, tłum. J. Górny, P. Pieńkowska, Warszawa 2006, s. 62-80 (rozdział IV); J. Lisek, Pua Rakowska i jej walka o prawa kobiet, „Kwartalnik historii Żydów” 3 (2009), s. 290-299

10. Katalizatory zmian: nowoczesna administracja

Źródła: Archiwalia z AGAD, zespół Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych i Centralne Władze Wyznaniowe

Opracowanie: M. Kallas, Historia ustroju Polski, Warszawa 2005 (fragmenty)

11. Katalizatory zmian: prasa

Źródła: Wybrane tytuły prasowe dostarczone przez prowadzącą

Opracowania: J. Nalewajko-Kulikov, Mówić we własnym imieniu. Prasa jidyszowa a tworzenie żydowskiej tożsamości narodowej (do 1918 roku), Warszawa 2016 (fragmenty); S. A. Stein, Making Jews Modern: The Yiddish and Ladino Press in the Russian and Ottoman Empires, Bloomington-Indianapolis 2003 (fragmenty)

12.-13. Katalizatory zmian: syjonizm

Źródło: T. Herzl, Państwo żydowskie. Próba nowoczesnego rozwiązania kwestii żydowskiej, Kraków 2006 (fragmenty)

Opracowania: Y. Conforti, „The New Jew” in the Zionist Movement: Ideology and Historiography, „Australian Journal for Jewish Studies” 25 (2011), s. 87-103; S. Volkov, Pomysł na nowoczesność. Żydzi niemieccy w XIX i na początku XX wieku, tłum. J. Górny, P. Pieńkowska, Warszawa 2006, s. 28-43 (rozdział II)

14. Nowe oblicza religijności. Chasydyzm jako zjawisko nowoczesne?

Opracowanie: M. Rosman, Hasidism as a Modern Phenomenon – the Paradox of Modernization without Secularization, „Jahrbuch des Simon-Dubnow-Instituts” 6 (2007), s. 215-224

15. Żydowski protoplasta człowieka nowoczesnego?

Opracowanie: W. Sombart, Żydzi i życie gospodarcze, tłum. M. Brokmanowa, Warszawa 1913 (fragmenty); Y. Slezkine, Wiek Żydów, tłum. S. Kowalski, Warszawa 2006 (fragmenty)

Wspólna analiza źródeł i dyskusja

Podstawę zaliczenia stanowi obecność, przygotowanie do zajęć w oparciu o zaleconą literaturę, aktywny udział w ćwiczeniach oraz przygotowanie referatu. Dopuszczalne są maksymalnie trzy nieobecności na zajęciach, druga i trzecia nieobecność wymaga zaliczenia.

dr A. Oniszczuk