Zmiany językowe w dawnej i współczesnej polszczyźnie [3003-B962HJ1] Rok akademicki 2019/20
Seminarium magisterskie, grupa nr 1

Gwary polskie. Przewodnik multimedialny, pod red. H. Karaś, [w:] http://www.gwarypolskie.uw.edu.pl

Gruchmanowa M., Gwary wielkopolskie, [w:] Kultura ludowa Wielkopolski, t. III, Poznań 1967, s. 351-391.

Kucała M., Twoja mowa cię zdradza. Regionalizmy i dialektyzmy języka polskiego, Kraków 1994.

Miodek J., Śląska ojczyzna polszczyzna, Katowice 1991.

Reichan J., Gwary polskie w końcu XX wieku, [w:] Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci, pod red. W. Pisarka, Kraków 1999, s. 262-278.

Rieger J., Język polski na Wschodzie, [w:] Współczesny język polski, pod red. J. Bartmińskiego, Warszawa 2001.

Skudrzykowa A., Jolanta Tambor, Krystyna Urban, Olga Wolińska, Gwara śląska — świadectwo kultury, narzędzie komunikacji. Sytuacja językowa w miastach Górnego Śląska, Katowice 2001, zwłaszcza rozdz. VI, s. 155-210.

Warianty języka, pod red. J. Bartmińskiego, J. Szadury, Lublin 2003.

Dejna K., Dialekty polskie, wyd. II przejrz. i popr., Wrocław 1992.

Handke K., Terytorialne odmiany polszczyzny, [w:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. T. 2. Współczesny język polski, pod red. J. Bartmińskiego, Wrocław 1993, s. 191-211.

Dubisz S., Karaś H. , Kolis N., Dialekty i gwary polskie. Leksykon, Warszawa 1995.

Kąś J., Kurek H., Język wsi, [w:] Najnowsze dzieje języków słowiańskich. Język polski, red Stanisław Gajda, Opole 2001, s. 440-456.

Encyklopedia języka polskiego, pod red. Stanisława Urbańczyka, wyd. 2, Wrocław 1991.

Urbańczyk S., Zarys dialektologii polskiej, Warszawa 1968 (może być inne wyd.).Mały atlas gwar polskich, red. Kazimierz Nitsch (t. I-II), Mieczysław Karaś (t. III-XIII), Wrocław 1957-1970.

Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, pod red. K. Polańskiego, Wrocław 1995.

Słownik gwar polskich, oprac. pod kierunkiem Mieczysława Karasia (t. Źródła" i t.1), potem: Jerzego Reichana (t. II— V), Kraków 1977-1998.

Współczesny język polski, pod red. J. Bartmińskiego, Lublin 2001.

Doroszewski W., Mowa mieszkańców wsi Staroźreby, „Prace Filologiczne”, t.16:1934, s.250-278.

Kowalik J., Regionalizmy leksykalne w mowie mieszkańców Krakowa, [w:] „Studia nad polszczyzną mówioną Krakowa”, cz. 2, Kraków 1984

Kowalska A., Podziały językowe Mazowsza na tle podziałów pozajęzykowych, Warszawa 1991.

Kucała M., O słownictwie ludzi wyzbywających się gwary, BPTJ XIX, 1960.

Bajerowa I., Tendencja do normalizacji jako główny czynnik rozwojowy polskiego języka ogólnego, [w:] Studia historycznojęzykowe, t. 3, pod red. K. Rymuta i W.R. Rzepki, Kraków 2000, s. 9-14.

Bartmiński J., Językowe podstawy obrazu świata, Lublin 2007 (wybrane artykuły).

Basaj M., Siatkowski J., Bohemizmy w języku polskim. Słownik, Wydział Polonistyki UW, Warszawa 2006.

Bednarczuk L., Etymologia profesora Sławskiego, [w:] Dzieje Słowian w świetle leksyki. Pamięci Profesora Franciszka Sławskiego, red. J. Rusek, W. Boryś, L. Bednarczuk, Kraków 2002, 29-35.

Biblioteka zabytków polskiego piśmiennictwa średniowiecznego, Edycja elektroniczna – płyta DVD, Instytut Języka Polskiego, Kraków 2006.

Billewicz T., Diariusz podróży po Europie w latach 1677-1678, Warszawa 2004.

Borejszo M., Nazwy ubiorów w języku polskim do roku 1600, Poznań 1990.

Bubak J., Proces kształtowania się polskiego nazwiska mieszczańskiego i chłopskiego, Kraków 1986.

Bugajski M., Jak pachnie rezeda? Lingwistyczne studium zapachów, Wrocław 2004.

Buttlerowa D., Innowacje składniowe współczesnej polszczyzny, Warszawa 1976.

Buttlerowa D., Koncepcje pola znaczeniowego, „Przegląd Humanistyczny” 2, 1967.

Buttlerowa D., Problem eliminacji wieloznaczności w drugiej połowie XIX wieku, „Prace Filologiczne” XXXVI, 1991, 229-235.

Buttlerowa D., Rozwój semantyczny wyrazów polskich, Warszawa 1978.

Buttlerowa D., Zmiany słownikowe w polszczyźnie przełomu XIX i XX wieku. Budowa i znaczenie czasownika, „Poradnik Językowy” 5, 1972, 276-285.

Buttlerowa D., Zmienność znaczeń wyrazów w polszczyźnie XIX i XX wieku, „Poradnik Językowy” 3-5, 1984, 154-164, 213-220, 277-289.

Buttlerowa D., Źródła „redundancji” leksykalnej, „Prace Filologiczne” XXI, 1971, 249-263.

Buttlerowa Danuta, Struktura znaczeniowa wyrazów, „Prace Filologiczne”, t. XXVI, 1976, s. 239-247.

Cienkowski W., Tajemnice imion własnych, Warszawa 1992.

Cybulski M., Obyczaje językowe dawnych Polaków. Formuły werbalne w dobie średniopolskiej, Łódź 2003.

Dialekty i gwary polskie. Kompendium internetowe, pod red. H. Karaś, www.dialektologia.uw.edu.pl

Długosz-Kurczabowa K., Szkice z dziejów języka religijnego, Warszawa 2007 (fragmenty)

Dokument pisany w badaniach historyka języka. Z badań nad grafią i fonetyką historycznej polszczyzny, red. M. Kuźmicki, M. Osiewicz, Zielona Góra 2010 (wybrane artykuły).

Dzieje Słowian w świetle leksyki, red. J. Rusek, W. Boryś, L. Bednarczuk, Kraków 2002 (wybrane artykuły)

Efekt motyla. Humaniści wobec teorii chaosu, red. K. Bakuła, D. Heck, Wrocław 2006 (wybrane artykuły).

Grabias S., Język w zachowaniach społecznych, Lublin 1994.

Grybosiowa A., Opozycja homo // animal w polu wyrazowym w percepcji węchowej, [w:] „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Prace językoznawcze” t. 17: Studia historycznojęzykowe, red. I. Bajerowa, Katowice 1989, s. 71-81.

Grzegorczykowa R., Waszakowa K., O programie badań w zakresie porównawczej semantyki leksykalnej, [w:] Z polskich studiów slawistycznych. Językoznawstwo, seria IX, Warszawa 1998, 109-115.

Grzegorczykowa R., Wpływ etymologii na współczesne rozumienie znaczeń wyrazów, [w:] Studia z językoznawstwa słowiańskiego. Prace Instytutu Filologii Słowiańskiej UJ, red. F. Sławski, H. Mieczkowska, nr 14, Kraków 1995, 59-62.

Hrabec S., Pepłowski F., Wiadomości o autorach i dziełach cytowanych w Słowniku Lindego, Warszawa 1963.

Jakubowicz M., Drogi słów na przestrzeni wieków. Zarys słownika motywacji semantycznych na materiale przymiotnków słowiańskich odziedziczonych z prasłwiańszczyzny, Warszawa 2010.

Jankowiak L.A., Słownictwo medyczne Stefana Falimirza, t.1. Początki polskiej renesansowej terminologii medycznej, t.2. Słownik, Warszawa 2005-6.

Janowska A., O tautologicznych derywatach czasownikowych w staropolszczyźnie, [w:] Śląskie studia lingwistyczne, red. K. Kleszczowa, J. Sobczykowa, Katowice 2003, 151-156.

Janowska A., Pastuchowa M., Niebezpieczna kompetencja, „Poradnik Językowy” 8, 1995, 11-20.

Janowska A., Polisemia czasowników w badaniach diachronicznych, [w:] Staropolszczyzna piękna i interesująca, t. 1, red. E. Koniusz, S. Cygan, Kielce 2006, 277-282.

Janowska A., Polisemia staropolskich czasowników. Źródła, swoistość, konsekwencje, Katowice 2007.

Karaś H., Polska leksykografia gwarowa, Warszawa 2011.

Kępińska A., Kształtowanie się polskiej kategorii męsko- i niemęskoosobowości. Język wobec płci, Warszawa 2006 (wybrane fragmenty).

Kleszczowa K., Staropolskie derywaty przymiotnikowe i ich perspektywiczna ewolucja, Katowice 2003.

Kleszczowa K., Staropolskie kategorie słowotwórcze i ich perspektywiczna ewolucja. Rzeczowniki, Katowice 1998.

Kleszczowa K., Tajemnice dynamiki języka, Katowice 2012.

Kosyl Cz., Forma i funkcja nazw własnych, Lublin 1983.

Kosyl Cz., Główne nurty nazewnictwa literackiego (zarys syntezy), OKO VII,1993.

Kowalik-Kaleta Z., Historia nazwisk polskich na tle społecznym i obyczajowym (XII-XV wiek), t.1. część 1, Warszawa 2007.

Kowalik-Kaleta Z., Nazwisko w kulturze polskiej, Warszawa 1998.

Kreja B., Słowotwórstwo polskich nazwisk. Struktury sufiksalne, Kraków 2001.

Krupianka A., Rywalizacja czasownikowych form przedrostkowych i bezprzedrostkowych w polszczyźnie XIX wieku (na materiale języka Adama Mickiewicza), „Rozprawy Komisji Językowej” XXXIV, 1988, 89-96.

Kucała M., Wieloznaczność wyrazów w staropolszczyźnie a w języku współczesnym, [w:] Studia historycznojęzykowe I, red. M. Kucała, Z. Krążyńska, Kraków 1994, 51-58.

Kupiszewski W., Dlaczego Agnieszka a nie Ines?, Warszawa 1991.

Kwapień E., Kształtowanie się zasobu leksykalnego polszczyzny XIX wieku – rzeczowniki (na podstawie danych leksykograficznych), Warszawa 2010.

Listy z Brazylji przez wychodźców do rodzin pisane, Zebrał Antoni Potocki, Warszawa 1891.

Maćkowiak K., U źródeł polskiej świadomości językowej (X-XV wiek), Poznań 2011.

Malec M., Imiona i nazwiska w kulturze polskiej: tradycja i współczesność, Kraków 1996.

Malec M., Imiona i nazwiska w kulturze polskiej: tradycja i współczesność, Kraków 1996.

Marcjanik M., Grzeczność w komunikacji językowej, Warszawa 2007.

Młynarczyk E., Polskie słownictwo handlowe XVI i XVII wieku (na materiale krakowskich ksiąg praw miejskich i lustracji królewszczyzn), Kraków 2010.

Nazwy własne w języku, kulturze i komunikacji społecznej, red. R. Mrózek, Katowice 2004 (wybrane artykuły).

Niepytalska-Osiecka A., Socjolekt polskich alpinistów. Analiza leksykalno-semantyczna słownictwa, Kraków 2014.

Niewiara A., Badania etymologii a odtwarzanie językowego obrazu świata, [w:] Język a Kultura, t. 13, red. J. Anusiewicz, A. Dąbrowska, Wrocław 2000, 97-105.

Niewiara A., Wyobrażenia o narodach w pamiętnikach i dziennikach z XVI-XIX wieku, Katowice 2000.

Niewiara A., Zmiany semantyczne w ujęciu panchronicznym, [w:] Śląskie studia lingwistyczne, red. K. Kleszczowa, J. Sobczykowa, Katowice 2003, 115-122.

Nowe nazwy własne – nowe tendencje badawcze, pod red. A. Cieślikowej, B. Czopek-Kopciuch i K. Skowronek, Kraków 2007 (wybrane artykuły).

Od Biblii Wujka do współczesnego języka religijnego. Z okazji 400 -lecia wydania Biblii ks. Jakuba Wujka, red. ks. Z. Adamek i S. Koziara, Tarnów 1999.

Pajdzińska A., Wrażenia zmysłowe jako podstawa metafor językowych, „Etnolingwistyka” 8, Lublin 1996.

Pastuchowa M., Reinterpretacja jako niejawna zmiana znaczenia, [w:] Świat ukryty w słowach, czyli o znaczeniu gramatycznym, leksykalnym i etymologicznym, red. Ilona Generowicz i in., Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2009.

Pawelec R., Dzieje sztuki. Leksemy i pojęcia, Warszawa 2003.

Piotrowska A., Historia czasownika zaglądać i jego derywatów w języku polskim (na materiale słownikowym), „Poradnik Językowy” z. 8, 2010, s. 43 ˗ 57.

Piotrowska A., Zmysły a procesy mentalne. Historia słownictwa z rodziny czasownika baczyć w języku polskim, Warszawa 2009.

Pisarkowa K., Szkic pola semantycznego zapachów w polszczyźnie, „Język Polski” 1972, t. LII, z. 5, s. 330-339.

Polskie nazwy własne. Encyklopedia, red. E. Rzetelskiej-Feleszko, Warszawa 1998 (wybrane artykuły).

Puzynina J., O dorobku i perspektywach badawczych słowotwórstwa historycznego języka polskiego, „Prace Filologiczne” XXVI, 1976, 155-179.

Reczek J., Polszczyzna i inne języki w perspektywie porównawczej, Wrocław 1991.

Rejter A., Leksyka ekspresywna w historii języka polskiego. Kulturowo-komunikacyjne konteksty potoczności, Katowice 2006.

Rospond S., Mówią nazwy, Warszawa 1974.

Rymut K., Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, t. I-II, Kraków 1999-2001.

Rzetelska-Feleszko E., W świecie nazw własnych, Warszawa 2006

Siatkowski J., Słowiańskie nazwy części ciała w historii i dialektach, Warszawa 2012 (wybrane artykuły).Sławski F., Uwagi o badaniach etymologicznych nad słownictwem słowiańskim, [w:] Z polskich studiów slawistycznych, Warszawa 1958.

Siatkowski J., Waniakowa J. (red.), Ogólnosłowiański atlas językowy. Seria leksykalno-słowotwórcza. Człowiek, t. 9, Kraków 2009.

Sławski F. (red.), Słownik prasłowiański, t. 1-8, Ossolineum, Kraków 1974-2001 (fragmenty wstępu).

Sławski F., Uwagi o metodzie badań etymologicznych, [w:] Sprawozdania PAU, t. LII (1951) nr 7.

Sławski F., Z zagadnień rekonstrukcji słowotwórstwa prasłowiańskiego, [w:] Z polskich studiów slawistycznych, seria III, Warszawa 1968, 35-42.

Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych, red. A. Cieślikowa, t. 1-6, Kraków 2000-2002.

Staropolszczyzna piękna i interesująca, Zbiór studiów, red. E. Koniusz i S. Cygan, t.1. Kielce 2006 (wybrane artykuły).

Szkiłłądź H., Przenośne znaczenia i przenośne użycia wyrazów, „Poradnik Językowy” 9-10, 1960, 388-403, 440-448.

Taszycki W. (red.), Słownik staropolskich nazw osobowych, Ossolineum, Wrocław 1965.

Tokarski R., Pola znaczeniowe i ramy interpretacyjne – dwa spojrzenia na język, [w:] LingVaria, 1, 2006, s. 35-45.

Tokarski R., Słownictwo jako interpretacja świata, [w:] Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin 2001, s. 343-370.

Tokarski R., Struktura pola znaczeniowego (studium językoznawcze), Lublin 1984.

Tokarski R., Światy za słowami. Wykłady z semantyki leksykalnej, Lublin 2013.

Wanicowa Z., Ignota, dubia, reperta. Czytać i rozumieć staropolszczyznę, Kraków 2009.

Winiarska I., Słownictwo religijne polskiego kalwinizmu: od XVI do XVIII w. na tle terminologii katolickiej, Warszawa 2004.

Zawisławska M., Czasowniki percepcji wzrokowej a procesy mentalne, [w:] Studia z semantyki porównawczej. Nazwy barw, nazwy wymiarów, predykaty mentalne, cz. II, red. R. Grzegorczykowa, K. Waszakowa, Warszawa 2003.

Zakres tematyczny zajęć:

- Odmiana ustna i pisana języka polskiego.

- Terytorialne odmiany polszczyzny:

a) polszczyzna regionalna,

b) polszczyzna gwarowa,

- Środowiskowe i zawodowe odmiany języka polskiego (m.in. socjolekt młodzieżowy).

- Stylowe i funkcjonalne zróżnicowanie polszczyzny (m.in. styl potoczny) .

- Język radia i telewizji.

- Polszczyzna poza granicami kraju:

a) polszczyzna osób dwujęzycznych i uczących się języka polskiego,

b) słownictwo polonijne (adaptacja i ewolucja),

c) "Słownik wyrazów polonijnych online".

- Etymologia, metody rekonstrukcji słowotwórczej i semantycznej. Krytyczne zestawienie wybranych słowników.

- Leksykologia i leksykografia historyczna – praca ze słownikami historycznymi, krytyczne omówienie ich cech.

- Zmiany zasobu leksykalnego polszczyzny (słowotwórstwo historyczne, semantyka historyczna – ewolucja, tendencje, analiza wybranych wyrazów, rodzin słowotwórczych, synonimów).

- Polszczyzna XVI-XIX wieku – zmiany w zasobie leksykalnym, ewolucja znaczeń, tendencje wewnątrz- i zewnątrzjęzykowe.

- Zapożyczenia w historii polszczyzny, relacja pomiędzy słownictwem rodzimym i zapożyczanym.

- Onomastyka: nazwy własne jako wskaźniki historii i kultury.

- Socjolekty w polszczyźnie XX i początku XXI wieku.

Na zajęciach wykorzystywane są metody typowe dla seminarium magisterskiego: prezentacje multimedialne i ćwiczenia praktyczne (referowanie przeczytanych tekstów, prezentacja zebranego materiału, dyskusje).

Zaliczenie seminarium na podstawie:

- obecności i aktywności na zajęciach,

- wygłoszonych referatów,

- prezentacji wyników cząstkowych etapów pracy nad tematem,

- napisanie pracy magisterskiej (II semestr).

Brak.