Polska i Europa Wschodnia – między polityką a historiografią [3104-SD19KBTR] Semestr zimowy 2019/20
Seminarium dyplomowe, grupa nr 1

Poszczególne pozycje literatury będą wskazywane podczas kolejnych spotkań seminaryjnych.

Przedmiotem zainteresowania historyków jest poznanie przeszłości na podstawie zachowanych źródeł. Wyniki swych dociekań prezentują w publikowanych tekstach (artykułach, monografiach, syntezach) – tekstach historiograficznych.

W XIX, a częściowo także w XX w. historykom-badaczom towarzyszyło optymistyczne przekonanie, że możliwym jest przedstawienie przeszłości „w jej pełni czy całości”. Ów mit fundamentalny naukowej historiografii wyrastał z nadziei, że dzięki zastosowaniu naukowego warsztatu oraz koncepcji interpretacyjnych, właściwa tradycyjnej pamięci „wybiórczość ustąpi miejsca ujmowaniu przeszłości w jej pełni czy całości. Nadzieję płonną, bo trzeba było z przykrością uświadomić sobie, że również historia [naukowa] jest wybiórcza, choć inaczej niż pamięć” (K. Pomian).

Istotną konsekwencją owej „wybiórczości” naukowej historii (historiografii) jest to, że profesjonalni historycy prezentują różne, niekiedy wręcz wykluczające się opisy oraz oceny genezy i skutków wydarzeń i procesów, które miały miejsce w przeszłości. Różnice te są szczególnie wyraźnie dostrzegalne w wypadku dziejów państw i regionów, których polityczna historia była burzliwa. Do takich należy historia Polski w XIX i XX w., czy szerzej historia krajów Europy Środkowej i Wschodniej w tym okresie.

Zajęcia seminaryjne poświęcone będą problemom z dziejów politycznych i nie tylko, Polski, Rosji, Ukrainy, Białorusi, Litwy i in. krajów regionu, które wywoływały i wywołują spory między historykami budującymi interpretację i oceny wydarzeń i procesów z różnych perspektyw (metodologicznych, historiozoficznych narodowych, państwowych). Tym bardziej, że historiografia XX w., a zwłaszcza Polski i Europy Środkowo-Wschodniej podlegała w minionych latach bardzo szybkim i głębokim zmianom. Wiązało się to przede wszystkim z umożliwieniem badaczom stosunkowo szerokiego dostępu do dokumentów archiwalnych, a także związanym z tym poszerzeniem zakresu badań o II połowę XX wieku. Ogrom źródeł, a także znaczny już ilościowo dorobek historiografii powoduje duże problemy z interpretacją i zrozumieniem realiów epoki oraz treści i kontekstu badanych źródeł.

Przedmiotem prac seminarium będzie zatem dyskusja nad starszymi i nowszymi publikacjami dotyczącymi Polski, Europy Środkowo-Wschodniej i Związku Sowieckiego, a także problemami badawczymi z nich wynikającymi. Jej celem będzie zapoznanie uczestników z dorobkiem polskich i zagranicznych historyków, a także wykształcenie krytycznego podejścia do podstawowych problemów epoki.

Szczegółowa tematyka kolejnych spotkań ustalona zostanie podczas pierwszego seminarium, gdy uczestnicy określą obszary swoich zainteresowań. Tematyka prac seminarium obejmie zarówno zagadnienia z zakresu historii historiografii, idei, jak historii politycznej i militarnej.

W ramach prac seminarium analizowane będą wybrane teksty źródłowe i historiograficzne (prace historyków).

W ramach prac seminarium uczestnicy będą prezentowali w formie referatów wyniki swych badań nad tematami prac licencjackich i magisterskich. Po każdym referacie odbędzie się dyskusja mu poświęcona.

prof. Katarzyna Błachowska, prof. Tadeusz Rutkowski