Kobieta w Europie późnośredniowiecznej i nowożytnej [3104-SD19ABART] Semestr letni 2019/20
Seminarium dyplomowe, grupa nr 1

Źródła

Niepublikowane

Księga testamentów 1579-1590, Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy we Lwowie, Archiwum Miasta Lwowa, sygn. 336

Publikowane

Epistolae: Medieval Women's Letters https://epistolae.ctl.columbia.edu/

Księga ławnicza miasta Płocka 1489–1517, oprac. D. Poppe, Warszawa 1995

M. Luter, Mały Katechizm, Duży Katechizm (Biblioteka Klasyki Ewangelickiej, nr 4), Bielsko-Biała 2000

Materiały do dziejów reformacji w Krakowie. Zaburzenia wyznaniowe w latach 1551-1598, Wrocław 1962

Testamenty ewangelików reformowanych w Wielkim Księstwie Litewskim, wyd. U. Augustyniak, Warszawa 1992

Literatura przedmiotu

Desperacja kobieca czy radykalizm duchowy? : 800-lecie powołania św. Klary z Asyżu, red. T. Paszkowska, R. Prejs, Lublin 2012

S. Grzybowski, Marcin Luter, Kraków 2004

O. Hul, Elita władzy miasta Lwowa w XVI wieku, „Res Historica”, t.35, 2013

E. K. Siekierka OFM, Święta Klara z Asyżu. Kobieta nowa, Poznań 1999

Sowina U., Kobieta w przestrzeni miejskiej w Polsce późnego średniowiecza i początków nowożytności. Niektóre problemy badawcze [w:] Przełomy w historii: XVI Powszechny Zjazd Historyków Polskich. Pamiętniki, t. 3, cz. 4, red. K. Ruchniewicz, J. Tyszkiewicz, W. Wrzesiński, Wrocław 1999

M. Bogucka, Gorsza płeć. Kobieta w dziejach Europy od antyku po wiek XXI, Warszawa 2005

D. Boquet, P. Nagy, Medieval Sensibilities: A History of Emotions in the Middle Ages, Cambridge 2018

Dzieje kobiet w Polsce. Dyskusja wokół przyszłej syntezy, red. K. Makowski, Poznań 2014

A. Karpiński, Kobieta w mieście polskim w drugiej połowie XVI i w XVII wieku, Warszawa 1995

Ch. Klapisch-Zuber, Kobieta i rodzina, w: człowiek średniowiecza, red. J. Le Goff, warszawa 2000

Kobieta i mężczyzna. Jedna przestrzeń – dwa światy, red. B. Popiołek, A. Chłosta-Sikorska, M. Gadocha, Warszawa 2015

Kobieta i rodzina w średniowieczu i na progu czasów nowożytnych, red. Z. H. Nowak, A. Radzimiński, Toruń 1998

M. Koczerska, Rodzina szlachecka w Polsce późnego średniowiecza, Warszawa 1975

H. Leyser, Medieval Woman. A Social History of Woman in England 450-1500, London 2002

Partnerka, matka, opiekunka: status kobiety w starożytności i średniowieczu, red. J. Jundziłł, Bydgoszcz 1999

M. Pelner-Cosman, Women at Work in Medieval Europe, New York 2000

Ph. L. Reynolds, How Marriage Became One of Sacraments. The Sacramental Theology of Marriage from its Medieval Origins to the Council of Trent, Cambridge 2016

Stepfamilies in Europe 1400-1800, ed. by L. Warner, London 2018

B.H. Rosenwein, Wspólnoty emocjonalne we wczesnym średniowieczu, Warszawa 2016

M.E. Wiesner, Women and Gender in Early Modern Europe, Cambridge 1993

Żołądź-Strzelczyk D., Dziecko w dawnej Polsce, Poznań 2002

Temat wiodacy: Kobieta w Europie późnośredniowiecznej i nowożytnej

1. Spuścizna kancelarii miejskich jako źródło do badań nad relacjami rodzinnymi

1.1 Zapiski sądowe z ksiąg ławniczych i radzieckich

1.2 Testamenty pocz. XVI w.

1.3 Testamenty koniec XVI w.

1.4 Statuty cechowe

2. Pobożność kobieca w XIII w. Św. Klara z Asyżu w świetle swojej korespondencji

2.1. Listy św. Klary do św. Agnieszki Czeskiej

2.2. Listy św. Franciszka z Asyżu do św. Klary

3 Kobiety wobec reformacji

3.1. Kobiety w świetle pism Marcina Lutra

3.2. Kobiety a reformacja w Polsce i na Litwie

3. Referat uczestników seminarium

4. Technika pisania pracy dyplomowej: układ pracy, strona formalna pracy, konstrukcja przypisów i bibliografii

Tematem spotkań seminaryjnych są różnorodne zagadnienia wchodzące w zakres studiów nad historią kobiet i historią płci. Przedmiotem naszego zainteresowania są m.in. sposób postrzegania i przedstawiania kobiet w różnego rodzaju źródłach narracyjnych (kroniki, teksty hagiograficzne, literatura piękna), sądowych i urzędowych (akta sądów konsystorskich, akta metrykalne) a także aktach normatywnych. Znaczna uwaga poświęcana jest również różnego typu ego-dokumentom (zwłaszcza korespondencji i testamentom). Ponadto, analizie są poddawane różnegorodzaju źródła ikonograficzne, m.in. sfragistyczne oraz zabytki malarstwa. Pozwala to zbadać różne aspekty funkcjonowania kobiet w Europie późnośredniowiecznej i wczesnonowożytnej. Na podstawie tego materiału są omawiane takie zagadnienia jak postulowane wzorce społecznych ról kobiet (żona, matka, władczyni, zakonnica), relacje w rodzinie, emocjonalność i możliwości jej badania. Z oczywistych względów szczególna uwaga musi być poświęcona rodzinie: sposobom jej powstawania, funkcjonowania oraz związkom z procesami zachodzącymi w społeczeństwie XIII-XVI w. Przedmiotem naszego zainteresowania są również z jednej strony kobiety jako grupa funkcjonująca w określonym środowisku (dwór, klasztor, miasto). Z drugiej strony, podczas seminarium omawiane są źródła pozwalające poznać poszczególne postacie kobiet mających wpływ na swe otoczenie, wydarzenia polityczne i procesy kulturowe, m.in. tych postrzeganych jako osoby kontrowersyjne zarówno przez swe otoczenie, jak i późniejszych badaczy (np. Bona Sforza, Barbara Radziwiłłówna, Katarzyna Habsburżanka, Zofia Jagiellonka, Katarzyna von Bora, Katarzyna ze Sieny). Kolejnym polem badawczym są zagadnienia związane z pobożnością kobiecą, stosunkiem Kościoła do kobiet, rolą kobiet w kulcie i modelem świętości występującym w różnych okresach i postaciami świętych kobiet.

Analiza tekstów źródłowych, referaty, dyskusje nad koncepcjami prac magisterskich i licencjackich.

prof. A. Bartoszewicz