Historia średniowieczna Polski [3104-L3HSRPL] Semestr zimowy 2020/21
Ćwiczenia, grupa nr 6

ćwiczenia z historii Polski średniowiecznej – temat: Monarchia Jagiellonów – ustrój, polityka, ideologia

Zajęcia nr 1: Główne problemy historii Polski w czasach jagiellońskich. Periodyzacja czasów jagiellońskich.

Proszę o przypomnienie sobie podstawowych wiadomości nt. Polski czasów jagiellońskich (nawet na poziomie szkoły średniej). Proszę także dowiedzieć się czegoś o genezie unii polsko-litewskiej i okolicznościach wyboru Jagiełły na króla Polski. Zajęcia te będą wstępem do całego semestru, w tym – do zajęć nt. unii polsko-litewskiej.

Zajęcia nr 2 i 3: Unia polsko-litewska. Unia w Krewie, 1385 r.

M. Koczerska, Autentyczność dokumentu unii krewskiej z 1385 r., „Kwartalnik Historyczny” 99, 1992, nr 1 (tekst łaciński) i tłumaczenie polskie: Dzieło Jadwigi i Jagiełły. W sześćsetlecie chrztu Litwy i jej związków z Polską, wybór i oprac. W. Biliński, Warszawa 1989, s. 226-228

J. Kiaupiene, Akt krewski z 14 sierpnia 1385 r.: gdzie kryje się problem – w dokumencie czy w jego interpretacji, „Kwart. Hist.” 108, 2001, nr 4

G. Błaszczyk, Czy była unia krewska ?, „Kwart. Hist.” 110, 2003, nr 1 (i odpowiedź J. Kiaupiene, tamże)

Zajęcia nr 4 i 5: Relacje polsko-krzyżackie. Inkorporacja Prus do Korony i wypowiedzenie wojny Zakonowi Krzyżackiemu w 1454 r.

Związek Pruski i poddanie się Prus Polsce, oprac. K. Górski, Poznań 1949, s. 54-64 (inkorporacja Prus), s. 65-70 (wypowiedzenie wojny) [oraz, pomocniczo, oryg. łacińskie, s. 172-189]

H. Łowmiański, Polityka Jagiellonów, Poznań 1999, s. 247-255

Zajęcia nr 6 i 7: Szlachta a król. Przywilej jedleński.

Wybór źródeł do historii Polski średniowiecznej, t. III, oprac. G. Labuda, B. Miśkiewicz, Poznań 1970, s. 170-175

J. Krzyżaniakowa, J. Ochmański, Władysław II Jagiełło, s. 279-292

S. Roman, Konflikt prawno-polityczny 1425-1430 r. a przywilej brzeski, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 14, 1962, z. 2, s. 63-90

Zajęcia nr 8: Stosunki państwo-Kościół: spór prymasa z kardynałem w czasach Kazimierza Jagiellończyka (01)

J. Długosz, Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, ks. XII, Warszawa 2004, s. 73-74, 90-100, 113-116

J. Dąbrowski, Dawne dziejopisarstwo polskie (do roku 1480), Wrocław 1964, s. 193-220

T. Graff, Wokół sprawy kardynalatu biskupa krakowskiego Zbigniewa Oleśnickiego, ”Zeszyty Naukowe UJ” MCCLVI, Prace Historyczne, z. 129, 2002, s. 39-50

M. Koczerska, Zbigniew Oleśnicki i kościół krakowski w czasach jego pontyfikatu, 1423-1455, Warszawa 2004, s. 257-264

Zajęcia nr 9. Stosunki państwo-Kościół: spór prymasa z kardynałem w czasach Kazimierza Jagiellończyka (02)

Volumina legum, t. I, Petersburg 1859, s. 77-78

W. Fałkowski, Elita władzy w Polsce za panowania Kazimierza Jagiellończyka (1447-1492), Warszawa 1992, s. 65-76

Zajęcia nr 10: Sprzymierzeńcy władzy królewskiej. “Memoriał” Jana Ostroroga (01)

J. Ostroróg, Memoriał o urządzeniu Rzeczypospolitej, [w:] Filozofia i myśl społeczna XIII-XV w., wyd. J. Domański, Warszawa 1978, s. 238 (przedmowa)

Ostroróg Jan, “Polski Słownik Biograficzny” s. 502-505

W. Sobociński, “Memoriał” Jana Ostroroga a początki reformacji w Polsce, “Odrodzenie i Reformacja w Polsce” t. III, 1958, s. 9-15

A. Strzelecka, Uwagi w sprawie daty powstania i genezy “Monumentum” Ostroroga, [w:] Prace z dziejów Polski feudalnej ofiarowane R. Grodeckiemu, Warszawa 1960, s. 251-264

Zajęcia nr 11: Sprzymierzeńcy władzy królewskiej. “Memoriał” Jana Ostroroga (02)

J. Ostroróg, Memoriał o urządzeniu Rzeczypospolitej, s. 240-261

Zajęcia nr 12: Początki parlamentaryzmu. Zjazd kostrzyński, 1503 r. (01).

Akta Aleksandra (1501-1506), wyd. F. Papée, Kraków 1927, nr 176, s. 299-300

Historia sejmu polskiego, t. I, red. J. Michalski, Warszawa 1984, s. 5-60 [rozdz. 1: Juliusz Bardach, Początki sejmu]

F. Papée, Aleksander Jagiellończyk, Kraków 1999 (wyd. II), s. 56-66 (roz. V) i 76-85 (roz. VII)

Zajęcia nr 13: Początki parlamentaryzmu. Zjazd kostrzyński, 1503 r. (02).

Akta Aleksandra (1501-1506), wyd. F. Papée, Kraków 1927, nr 176, s. 299-300

Gąsiorowski, Czynniki rozwarstwienia stanu szlacheckiego w średniowiecznej Polsce, [w:] Struktura feudální společnosti na uzemí Československa a Polska do přelomu 15 a 16 st., red. J. Černy, F. Hejl, A. Verbik, Praha 1984, s. 61-97

Zajęcia nr 14: Ceremoniał władzy królewskiej (01)

Kronika Jana z Czarnkowa, wyd. J. Szlachtowski, [w:] Monumenta Poloniae Historica, wyd. A. Bielowski, t. II, Lwów 1872, s. 636-637 (rozdział 5)

J. Dąbrowski, Jan (Janko) z Czarnkowa, “Polski Słownik Biograficzny”, t. X, Wrocław 1962-1964, s. 446-449

A. Gieysztor, “Ornamenta regia” w Polsce XV w., [w:] Sztuka i ideologia XV wieku, pod red. P. Skubiszewskiego, Warszawa 1978, s. 155-163

T. Michałowska, Średniowiecze, Warszawa 1996 [Wielka Historia Literatury Polskiej], s. 194-198

Zajęcia nr 15: Ceremoniał władzy królewskiej (02)

Jan Długosz, Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, ks. XI i XII, Warszawa 2004, s. 133-136, 151-155 (1434 r.)

Jan Długosz, Roczniki, ks. XII, Warszawa 2004, s. 51-54 (1447 r.), s. 227-228, 230-232 (1454 r.), 311-314 (1457 r.)

A. Gieysztor, Spektakl i liturgia: polska koronacja królewska, [w:] Kultura elitarna a kultura masowa w Polsce późnego średniowiecza, pod red. B. Geremka, Wrocław 1978, s. 9-23

ćwiczenia z historii Polski średniowiecznej – temat: Monarchia Jagiellonów – ustrój, polityka, ideologia

Zajęcia poświęcone będą monarchii Jagiellonów w Polsce późnego średniowiecza. Śledzić będziemy główne problemy historii Polski tego czasu: unie z Litwą, relacje z Zakonem Krzyżackim, przywileje szlacheckie i początki parlamentaryzmu. Zajmiemy się też ideologią władzy królewskiej, a także spróbujemy spojrzeć na pozawerbalne sposoby komunikacji król – poddani (ceremoniał królewski). Problemy powyższe chciałbym przedstawić na podstawie rożnych typów źródeł (m.in. dokument królewski, a także traktat polityczny oraz źródła narracyjne).

prof. Piotr Węcowski