Wykład monograficzny językoznawczy [3200-M2-0WMJ] Semestr zimowy 2021/22
Wykład, grupa nr 6

Literatura podstawowa:

Bonacchi, Silvia (2009), Zur Vieldeutigkeit des Ausdrucks Kultur und zur anthropozentrischen Kulturtheorie. In: Kwartalnik Neofilologiczny LVI (1), 25–45.

Bonacchi, Silvia (2010), Zum Gegenstand der anthropozentrischen Kulturwissenschaft. In: Lingwistyka Stosowana 2, 69–81.

Bonacchi, Silvia (2011a), Anthropozentrische Kulturologie: Einige Überlegungen zu Grundannahmen und Forschungspraxis anhand der Analyse von Komplimenten. In: Grucza, Franciszek/ Zimniak, Paweł/ Pawłowski, Grzegorz (Hg.), Die deutsche Sprache, Literatur und Kultur in polnisch-deutscher Interaktion. Warszawa: Euroedukacja, 33-52.

Bonacchi, Silvia (2011b), Höflichkeitsausdrücke und anthropozentrische Linguistik. Warszawa: Euroedukacja.

Bonacchi, Silvia (2013), (Un)Höflichkeit. Eine kulturologische Analyse. Deutsch — Italienisch —Polnisch. Frankfurt am Main et. al.: Peter Lang.

Busse, Dietrich 1991, Juristische Fachsprache und öffentlicher Sprachgebrauch. Richterliche Bedeutungsdefinitionen und ihr Einfluß auf die Semantik politischer Begriffe. In: Liedtke, Frank/ Wengeler, Martin/ Böke, Karin (Hg.), Begriffe besetzen. Strategien des Sprachgebrauchs in der Politik. Opladen: Westdeutscher Verlag, 160-185.

Busse, Dietrich (2008), Linguistische Epistemologie. Zur Konvergenz von kognitiver und kulturwissenschaftlicher Semantik am Beispiel von Begriffsgeschichte, Diskursanalyse und Frame-Semantik. In: Kämper, Heidrun/ Eichinger, Ludwig (Hg.), Sprache – Kognition – Kultur. Sprache zwischen mentaler Struktur und kultureller Prägung (=Jahrbuch 2007 des Instituts für Deutsche Sprache) Berlin/ New York: de Gruyter, 73-114. [http://www.phil-fak.uni-duesseldorf.de/fileadmin/Redaktion/Institute/Germanistik/AbteilungI/Busse/Texte/Busse-2008-02-ur.pdf]

Grucza Franciszek, 1991, Terminologia – jej przedmiot, status i znaczenie. In: Grucza F. (Hg.). Teoretyczne podstawy terminologii. Wrocław S. 11–43. hier herunterladen

Grucza F., 1993, Język, ludzkie właściwości językowe, językowa zdolność ludzi. In: Piontka J., Wiercińska A. (Hg.). Człowiek w perspektywie ujęć biokulturowych. Poznań, S. 151–174. hier herunterladen

Grucza, Franciszek (2000), Kultur aus der Sicht der Angewandten Linguistik. In: Schlosser, Horst Dieter (Hg.), Sprache und Kultur (=Forum Angewandte Linguistik 38). Frankfurt am Main et. al.: Peter Lang, 17-30.

Grucza Franciszek, (2008), Języki specjalistyczne — indykatory i/ lub determinaty rozwoju cywilizacyjnego. In: Lukszyn, Jerzy (Hg.), Podstawy technolingwistyki I (=Języki, kultury, teksty, wiedza). Warszawa: Euroedukacja, 5-23.

Grucza, Franciszek (2012a), Kulturologia antropocentryczna a kulturoznawstwo. In: Grzywka, Katarzyna, Filipowicz, Małgorzata/ Godlewicz-Adamiec, Joanna/ Jagłowska, Anna (Hg.), Kultura – Literatura – Język. Pogranicza Komparatystyki. Prace ofiarowane Profesorowi Lechowi Kolago w 70. rocznicę urodzin. Warszawa: Instytut Germanistyki UW, 79-101.

Grucza, Franciszek (2012b), Zum Gegenstand und Aufgaben der anthropozentrischen Linguistik, Kulturologie und Kommunikologie sowie zur gegenseitigen Vernetzung dieser Erkenntnisbereiche. Ιn: Kwartalnik Neofilologiczny, LIX(3), 287-344. [kn.czasopisma.pan.pl]

Grucza, Franciszek (2012c), Antropocentryczna a paradygmatyczna (tradycyjna) lingwistyka (stosowana) i kulturologia (stosowana). In: Lingwistyka Stosowana 6, 5-43. [http://www.ls.uw.edu.pl/lingwistyka-stosowana]

Grucza Sambor 2006, Idiolekt specjalistyczny – idiokultura specjalistyczna – interkulturowość specjalistyczna.In: Jerzy Lukszyn, Jan Lewandowski, Małgorzata Kornacka, Waldemar Woźniakowski (Hg.). Języki specjalistyczne. Teksty specjalistyczne w kontekstach międzykulturowych i tłumaczeniach. Tom 6, Warszawa, S. 30–49.

Grucza, Sambor 2012, Fachsprachenlinguistik (=Warschauer Studien zur Germanistik und zur Angewandten Linguistik 1). Frankfurt am Main, Berlin, Bern, Bruxelles, New York, Oxford, Warszawa, Wien: Peter Lang.

Grucza, Sambor 2013, Lingwistyka języków specjalistycznych. Warszawa: Studia Naukowe hier herunterladen

Jaroszyński, Piotr (2020), Kultura. Dramat natury i osoby. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu.

Kalverkämper, Hartwig (1992), Die kulturanthropologische Dimension von ‚Fachlichkeit‘. In: Albrecht, Jörn/ Baum, Richard (Hg.), Fachsprache und Terminologie in Geschichte und Gegenwart (=Forum für Fachsprachen-Forschung 14). Tübingen: Narr, 31–57.

Kalverkämper, Hartwig 1998, Fachsprache und Fachsprachenforschung. In: Hoffmann, Lothar/ Kalverkämper, Hartwig/ Wiegand, Herbert Ernst (Hg.), Fachsprachen — Ein internationales Handbuch zur Fachsprachenforschung und Terminologiewissenschaft (=Handbücher zur Sprach- und Kommunikationswissenschaft). Berlin/ New York: de Gruyter, 48-59.

Nagórka, P.P./ Pawłowski, G., 2018, Lingwistyka a terminologia – konflikt czy symbioza? Kilka uwag w sprawie nowych perspektyw poznawczych dotyczących metodologii obu dyscyplin. [w:] Aleksandrzak, M. (Hg.). Języki specjalistyczne w lingwistyce stosowanej: między teorią i praktyką. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM. (=Język – Kultura – Komunikacja 23), 11–32. hier herunterladen

Pawłowski, Grzegorz 2017, Fachlexeme in Konstruktion. Linguistischer Beitrag zur Erkenntnisarbeit (=Warschauer Studien zur Germanistik und zur Angewandten Linguistik 27). Frankfurt am Main: Peter Lang, S. 17–76; 102–124; 125–177 hier nachschlagen

Pawłowski, Grzegorz 2017, Rozważania Metanaukowe. In: Dzieła zebrane T. 1. O nauce prof. Franciszka Gruczy. Wydanie jubileuszowe z okazji 80. rocznicy urodzin. Pod redakcją naukową Sambora Gruczy, Magdaleny Olpińskiej-Szkiełko, Moniki Płużyczki, Ilony Banasiak, Marcina Łączka. Warszawa: Wydawnictwo naukowe IKSI, S. 137–160 hier herunterladen

Pawłowski, Grzegorz, 2017, Od ‚ψάλτης‘ do ‚כִּנּוֹר‘? Od ‚pslates‘ do ‚psalta‘? Dowody empiryczne pracy poznawczej tłumacza — sprawcy polskich leksemów specjalistycznych z zakresu hymnografii i muzyki bizantyjskiej. Lingwistyka Stosowana – Przegląd 21/1, 95–114. hier herunterladen

Pawłowski, Grzegorz 2018, Metafizyka myślenia – syntetycznie o kwestii ‚myślenie’ czy ‚myślenie specjalistyczne’? Applied Linguistics Papers 25/1, 51–59 hier herunterladen

Pawłowski, Grzegorz, 2019, Wiele desygnatów, jedna (specjalistyczna) funkcja? W sprawie terminów i znaków bizantyjskiej notacji ekfonetycznej. ΕΛΠΙΣ 21, 71–77. hier herunterladen

Pawłowski, Grzegorz, 2019, Realne podstawy komunikacji. Applied Linguistics Papers 26/1, 15–28. hier herunterladen

Pawłowski, Grzegorz 2021, Metafizyka poznania lingwistycznego (=Forum Semantyczne 1). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Pawłowski, Grzegorz 2021. O relacjach. Lingwistyka wobec innych dziedzin nauki – wprowadzenie. [w:] Guławska, Małgorzata / Pawłowski, Grzegorz (red.), Lingwistyka à la inter. Status i perspektywy badań interdyscyplinarnych (=Forum Semantyczne 3) Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 7–18.

Pawłowski, Grzegorz (2021). Die relative werden-Kategorie? Metaphysische Grundlagen adäquater Textinterpretation. Kwartalnik Neofilologiczny LXVIII/3, 495–407, https://dx.doi.org/10.24425/kn.2021.139065

Roelcke, Thorsten 20204, Fachsprachen. Berlin: Schmidt.

Roelcke, Thorsten 1991, Das Eineindeutigkeitspostulat der lexikalischen Fachsprachensemantik. In: Zeitschrift für germanistische Linguistik 19, 194–208.

Roelcke, Thorsten 2013, Zur Verwendung von Definitionsarten im Rahmen der Konstituierung terminologischer Systeme in fachlichen Texten. In: Lingwistyka Stosowana 7, 97–114.

Roelcke, Thorsten 2012, Terminologisierung im ersten Paragraphen der Transzendentalen Ästhetik von Immanuel Kant. In: Bär, Jochen, A./ Müller, Marcus (Hg.), Geschichte der Sprache – Sprache der Geschichte. Probleme und Perspektiven der historischen Sprachwissenschaft des Deutschen. Oskar Reichmann zum 75. Geburtstag. Berlin et. al.: de Gruyter, 305–334.

Schmitt, Arbogast 2019, Die Moderne und die Antike: Gründe und Folgen des größten Kulturbruchs in der Geschichte Europas (=Studien zu Literatur und Erkenntnis 16). Heidelberg: Universitätsverlag Winter.

Literatura uzupełniająca:

Albrecht, Jörn 1992. Wortschatz versus Terminologie: Einzelsprachliche Charakteristika in der Fachterminologie. In: Albrecht, Jörn/ Baum, Richard (Hg.), Fachsprache und Terminologie in Geschichte und Gegenwart (=Forum für Fachsprachen-Forschung 14). Tübingen: Narr, 59–77.

Arntz, Reiner/ Picht, Heribert/ Mayer, Felix 2004. Einführung in die Terminologiearbeit. 5., verb. Aufl. Hildesheim/ Zürich/ New York: Olms.

Bajerowska Anna 2014. Transferencja wiedzy specjalistycznej. Warszawa, S. 22–91.

Busse, Dietrich 2012. Frame-Semantik. Ein Kompendium. Berlin/ Boston: de Gruyter.

Busse, Dietrich 2008. Linguistische Epistemologie. Zur Konvergenz von kognitiver und kulturwissenschaftlicher Semantik am Beispiel von Begriffsgeschichte, Diskursanalyse und Frame-Semantik. In: Kämper, Heidrun/ Eichinger, Ludwig (Hg.), Sprache – Kognition – Kultur. Sprache zwischen mentaler Struktur und kultureller Prägung (=Jahrbuch 2007 des Instituts für Deutsche Sprache) Berlin/ New York: de Gruyter, 73-114. hier herunterladen

Busse, Dietrich 2008. Semantische Rahmenanalyse als Methode der Juristischen Semantik. Das verstehensrelevante Wissen als Gegenstand semantischer Analyse. In: Christensen, Ralph/ Pieroth, Bodo (Hg.), Rechtstheorie in rechtspraktischer Absicht. Freundesgabe zum 70. Geburtstag von Friedrich Müller (=Schriften zur Rechtssprache 235). Berlin: Duncker & Humboldt, 35-55. hier herunterladen

Grobler, A., 2008, Metodologia nauk. Kraków: Aureus / Znak, S. 23–33; 87–101; 209–222; 278–288
hier herunterladen

Grucza, Franciszek 2017, Zagadnienia metalingwistyki. Lingwistyka – jej przedmiot, lingwistyka stosowana. [w:] Dzieła zebrane T. 8. Wydanie jubileuszowe z okazji 80. rocznicy urodzin. Pod redakcją naukową Sambora Gruczy, Magdaleny Olpińskiej-Szkiełko, Moniki Płużyczki, Ilony Banasiak, Marcina Łączka. Warszawa: Wydawnictwo naukowe IKSI, S. 13–104 hier herunterladen

Kalverkämper, Hartwig 1992. Die kulturanthropologische Dimension von ‚Fachlichkeit‘. In: Albrecht, Jörn/ Baum, Richard (Hg.), Fachsprache und Terminologie in Geschichte und Gegenwart (=Forum für Fachsprachen-Forschung 14). Tübingen: Narr, 31-57.

Kloss, Heinz (1978), Die Entwicklung neuer Germanischer Kultursprachen seit 1800. 2., erw. Aufl. Düsseldorf: Schwann.

Lukszyn, Jerzy/ Zmarzer, Wanda 2006. Teoretyczne podstawy terminologii. Warszawa: Katedra Języków Specjalistycznych UW.

Lukszyn, Jurij 1991. Lingwistyczne problemy badań terminologicznych. Ιn: Grucza, Franciszek (Hg.). Teoretyczne podstawy terminologii (=Problemy Terminologii 1). Wrocław/ Warszawa/ Kraków: Ossolineum, 79–96.

Oeser, Erhard/ Picht, Heribert 1999. Terminologische Wissenstechnik. In: Hoffmann, Lothar/ Kalverkämper, Hartwig/ Wiegand, Herbert Ernst (Hg.), Fachsprachen — Ein Internationales Handbuch zur Fachsprachenforschung und Terminologiewissenschaft (=Handbücher zur Sprach- und Kommunikationswissenschaft). Berlin/ New York: de Gruyter, 2229–2237.

Oeser, Erhard/ Picht, Heribert 1998. Terminologieforschung in Europa: ein historischer Überblick. In: Hoffmann, Lothar / Kalverkämper, Hartwig / Wiegand, Herbert Ernst (Hg.). Fachsprachen – Ein internationales Handbuch zur Fachsprachenforschung und Terminologiewissenschaft (=Handbücher zur Sprach- und Kommunikationswissenschaft). Berlin, New York: de Gruyter, 341–347.

Pawłowski, Grzegorz 2015. Ein Pädoyer für die epistemologische Semantik. Einige Überlegungen zur Konzeption, zu den Aufgaben und zur Analyse der Fachtext-Äußerungen aus dem Bereich ‚altgriechische Musik’. Ιn: Glottodidactica, 2/2015, 74–99 hier herunterladen

Pawłowski, Grzegorz 2015. Kognitiv und/oder epistemisch? Auf dem Weg zur epistemologischen Semantik Ιn: Glottodidactica, 1/2015, 55–81 hier herunterladen

Pawłowski, Grzegorz 2012. Zum Gegenstand der linguistischen Semantik. In: Mensch-Sprachen-Kulturen. Beiträge und Materialien der internationalen wissenschaftlichen Jahrestagung des Verbandes Polnischer Germanisten, 25.-27 Mai 2012, Warszawa, herausgegeben von Grzegorz Pawłowski, Magdalena Olpińska-Szkiełko und Silvia Bonacchi, Warszawa, 2012, 249–263 hier herunterladen

Pawłowski, Grzegorz 2012. Konnotation: Ein intra- und interkulturelles Problem. In: Grucza, Franciszek/ Zhu, Jianhua/ Takahashi, Teruaki/ Preece, Julian (Hg.), Akten des XII Internationalen Germanistenkongresses Warschau 2010. Bd. 13. Interkulturelles Verstehen und Kontrastives Vergleichen (=Publikationen der Internationalen Vereinigung für Germanistik). Frankfurt am Main et. al.: Peter Lang, 119-123

Pawłowski, Grzegorz 2016. Axiologische Wissensformanten bei der Erkenntnis- und Übersetzungsarbeit. Empirische Belege zur Wertungsfähigkeit und -arbeit bei der Konstitution der ‚byzantinischen‘ Fachneologismen. [w:] P. Bąk/ B. Rolek (red.), Vom Wort zum Gebrauch. Wortbedeutung und ihre Eingebundenheit in Diskurse. Frankfurt am Main: Peter Lang, 65–87.

Picht, Heribert 1995. Wissensordnung und Wissensrepräsentation in der Terminologie. In: Kromann, Hans-Peter/ Kjær, Anne Lise (Hg.), Von der Allgegenwart der Lexikologie. Kontrastive Lexikologie als Vorstufe zur zweisprachigen Lexikographie. Akten des internationalen Werkstattgesprächs zur kontrastiven Lexikologie 29.-31. Oktober 1994 in Kopenhagen (=Lexicographica Series Maior 66). Tübingen: Niemeyer, 58–66.

Sandrini, Peter 1996. Terminologiearbeit im Recht. Deskriptiver, begriffsorientierter Ansatz vom Standpunkt des Übersetzers (=IITF Series 8). Wien: TermNet.

Sandrini, Peter 2012. Wie fachlich ist das WWW? Zum Fachlichkeitsgrad web-gebundener Translationsaufträge. In: Baumann, Klaus-Dieter (Hg.), Fach — Translat — Kultur: Interdisziplinäre Aspekte der vernetzten Vielfalt. Berlin: Franck & Timme, 449-466.

Schmitt, Arbogast 2016. Wie aufgeklärt ist die Vernunft der Aufklärung? Eine Kritik aus aristotelischer Sicht (=Studien zu Literatur und Erkenntnis 7). Heidelberg: Universitätsverlag Winter.

Szczurek, Krzysztof 2008. Ekwiwalencja w przekładzie unijnej terminologii prawnej. In: Studia Germanica Gedanensia 17, 295–308.

Wielgus, Stanisław (1999), Prawo w średniowiecznej kulturze europejskiej. [w:] Ethos 12(1/2), 47–67.

Wielgus, Stanisław (1997), O micie ‚ciemnego’ średniowiecza i ‚światłej’ nowożytności polemicznie. [w:] Dydaktyka Literatury 17, 5–33.

Wüster, Eugen 1991. Einführung in die allgemeine Terminologielehre und terminologische Lexikographie. 3. Aufl (=Abhandlungen zur Sprache und Literatur 20). Bonn: Romanistischer Verlag.

Nazwa kursu: Wyraz – termin – pojęcie: warunki skutecznej komunikacji specjalistycznej i intrakulturowej

Skrócony opis kursu:
Zajęcia są przeznaczone dla osób, pragnących powziąć lub usystematyzować wiedzę dotyczącą lingwistycznych aspektów komunikacji specjalistycznej i intrakulturowej. Cel zajęć to akwizycja wiedzy w zakresie czynników warunkujących skuteczne skomunikowanie się podmiotów partycypujących w danym układzie komunikacyjnym.

Opis pełny kursu: Program zajęć dotyczy trzech zasadniczych aspektów: ontologicznego, epistemologicznego i aplikatywnego (praktycznego). Aspekt ontologiczny komunikacji specjalistycznej i intrakulturowej można w skrócie sprowadzić do statusu ontycznego czynników warunkujących skuteczną komunikację; są to między innymi status ontyczny eksponentów językowych i kulturowych, status ontyczny pojęć będących własnością sfery mentalnej poszczególnych indywiduów oraz status ontyczny terminów, tj. eksponentów językowych poddanych normalizacji. Aspekt epistemologiczny sprowadza się do ujęcia (tych) czynników w ramach poszczególnych koncepcji lingwistycznych i kulturologicznych. W tym względzie na pierwszy plan wysuwa się perspektywa badawcza oraz wynikający z niej relatywizm wiedzy naukowej. Jeśli zaś chodzi o aspekt aplikatywny / praktyczny, to problem dotyczy (istoty) relacji: podmiot indywidualny (indywiduum) – podmiot zbiorowy (społeczeństwo). Problem ten dotyczy przede wszystkim realnej podstawy komunikacji umożliwiającej skuteczne skomunikowanie. Takiej podstawy nie gwarantują relatywistyczne i naturalistyczne modele komunikacji językowej i kulturowej.

exposé, dyskusja, argumentacja, wykład

zapoznanie się z wymaganymi lekturami na dane zajęcia

aktywny udział w dyskusjach

krótkie exposé (5 min.) na temat wybranego zagadnienia

maksymalnie dwie nieusprawiedliwione nieobecności

egzamin ustny

egzamin poprawkowych po uprzednim przedłożeniu exposé na temat problemu dyskutowanego na zajęciach

Język wykładowy: niemiecki i polski