Dydaktyka historii w szkole podstawowej (cz.2) (Specjalizacja nauczycielska) [2900-L-SN-DHSP2] Semestr zimowy 2023/24
Konwersatorium, grupa nr 1

Literatura zalecana

– Podstawa programowa edukacji historycznej w szkole podstawowej: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dn. 14.02.2107, Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej 2017, poz. 356 (dostępne: www.prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20170000356).

– M. Bieniek, Dydaktyka historii. Wybrane zagadnienia, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2007.

– D. Buehl, Strategie aktywnego nauczania czyli jak efektywnie nauczać i skutecznie uczyć się, Kraków 2004

– E. Chorąży, D. Konieczka-Śliwińska, S. Roszak, Edukacja historyczna w szkole. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.

– J. Dirksen, Projektowanie metod dydaktycznych. Efektywne strategie edukacyjne, tłum. J. Solecki, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2017.

– J. Hattie, Widoczne uczenie się dla nauczycieli. Jak maksymalizować siłę oddziaływania na uczenie się, tłum. Z. Janowska, Centrum Edukacji Obywatelskiej, Warszawa 2015.

– H. Konopka, M. Liedke, M. Ocytko, A. Pasko, Jak uczyć historii w zreformowanej szkole, Białystok 2003.

– J. Maternicki, Cz. Majorek, A. Suchoński, Dydaktyka historii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1993.

– Metodyka nauczania historii w szkole podstawowej, pod red. Cz. Majorka, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1988.

– E. Perrott, Efektywne nauczanie: praktyczny przewodnik doskonalenia nauczania, tłum. A. Janowski, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1994.

– Petty G., Nowoczesne nauczanie. Praktyczne wskazówki i techniki dla nauczycieli, wykładowców i szkoleniowców, przekład J. Bartosik, GWP, wyd. 3, Sopot 2010 (także inne wydania).

– Sztuka nauczania. Czynności nauczyciela, pod red. K. Kruszewskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa (wiele wydań).

– Szymański J., Nauki pomocnicze historii, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa (wiele wydań).

– Współczesna dydaktyka historii. Zarys encyklopedyczny dla nauczycieli i studentów, pod red. J. Maternickiego, Wydawnictwo Juka, Warszawa 2004.

Zajęcia 1.

Część wstępna zajęć:

Omówienie sylabusa, zapoznanie studentów z zasadami obowiązującymi na zajęciach, systemem oceniania i zaliczenia zajęć.

Część merytoryczna zajęć:

Powtórzenie wiadomości dotyczących informacji zwrotnej (które przyda się przy zajęciach 8-15):

- w jaki sposób udzielać uczniowi oraz rodzicowi informacji zwrotnej? O czym powinniśmy pamiętać?

Zajęcia 2

O co i jak pytamy uczniów? Zadawanie pytań na lekcji historii. Praca z błędem ucznia.

- jakie techniki zadawania pytań i uzyskiwania odpowiedzi pomagają się uczyć?

- co to są pytania kluczowe?

- jakie są najczęstsze typy błędów uczniów (i nauczycieli) i z czego one wynikają?

- jakie są strategie i narzędzia do pracy z błędem ucznia?

Zadanie do wykonania przed zajęciami:

Proszę przeczytać 3. rozdział książki Sterna D., Uczę (się) w szkole, Warszawa 2013, s. 40-49.

Proszę obejrzeć fragment webinaru dotyczącego pracy z błędem (od 8:43, link - https://szkoladlainnowatora.ceo.org.pl/praca-z-bledem/)

Zajęcia 3

Praca w grupach - dobór i sposoby (powtórzenie), monitorowanie, prezentowanie efektów pracy w grupach

- w jaki sposób powinniśmy dobierać uczniów w grupy i dlaczego?

- jak monitotować pracę grupy i sprawdzać efekty jej pracy?

- jakie są wady i zalety pracy w grupach?

Zadanie do wykonania przed zajęciami:

Proszę przeczytać fragment 3. rodziału (3.5.2.1) książki Chorąży E., Konieczka-Śliwińska D., Roszak S., Edukacja historyczna w szkole. Teoria i praktyka, Warszawa 2008, s. 121-124.

Proszę odsłuchać 1 odcinka podcastu (od 2:11):

Podcasterix, Jak pracować w parach? - https://open.spotify.com/episode/4HQMdU5EGx71777wkjh5wT?si=07d4f791df85468b

Zajęcia 4

Podręcznik – narzędzie dla nauczyciela czy dla ucznia? Jak z niego korzystać?

- cechy podręcznika vs. cechy dobrego podręcznika

- jaka jest funkcja podręcznika?

- czy warto pracować z podręcznikiem na lekcjach historii i do czego można go wykorzystać?

- czy można pracować w szkole bez podręcznika?

- multipodręcznik, flipbook - alternatywa do papierowego podręcznika?

Zadanie do wykonania przed zajęciami:

Proszę przeczytać fragment 2. rozdziału książki Bieniek M., Dydaktyka historii, Olsztyn 2007, s. 71-86

Zajęcia 5-7

Wprowadzenie do etiud. Po zakończeniu tego cyklu zajęć, każdy ze studentów będzie miał za zadanie przygotować dwie etiudy (czyli przeprowadzić fragment lekcji pokazowej z wykorzystaniem wskazanych materiałów) dotyczące pracy z tekstem źródłowym, pracy z mapy lub/i pracy z ikonografią oraz udzielić informacji zwrotnej wybranemu/ej studentowi/studentce na temat przeprowadzonego przez niego/ nią pokazu.

Praca z tekstem źródłowym:

- jak pracować z tekstem?

- jak planować pracę z tekstem?

- jakie są etapy pracy z tekstem?

- dlaczego warto z uczniami ćwiczyć tę umiejętność?

Praca z mapą:

- jak pracować z mapą?

- jak planować pracę z mapą?

- jakie są etapy pracy mapą?

- dlaczego warto z uczniami ćwiczyć tę umiejętność?

Praca z ikonografią:

- jak pracować z ikonografią?

- jak planować pracę z ikonografią?

- jakie są etapy pracy ikonografią?

- dlaczego warto z uczniami ćwiczyć tę umiejętność?

Zadanie do wykonania przed zajęciami:

Proszę przeczytać fragment 4. rodziału (4.5.2) książki Chorąży E., Konieczka-Śliwińska D., Roszak S., Edukacja historyczna w szkole. Teoria i praktyka, Warszawa 2008, s. 171-177.

Proszę przeczytać fragment 2. rozdziału książki Bieniek M., Dydaktyka historii, Olsztyn 2007, s. 55-71.

Zajęcia 8-15

Indywidualne prezentacje studentów dotyczące pracy z tekstem źródłowym, mapą oraz ikonografią.

Szczegóły zadania:

Opracowanie i przeprowadzenie w trakcie zajęć w sali fragmentu lekcji dla uczniów szkoły podstawowej (każdy nie dłużej niż 15 minut). Opracowane i zrealizowane fragmenty lekcji mają stanowić przykłady pracy z wymienionymi wyżej różnymi typami materiałów. Każdy student zaprezentuje dwa scenariusze, każdy ma dotyczyć innego typu materiału (przydział obowiązków zostanie dokonany na zajęciach nr 5). Pozostali uczestnicy zajęć zamienią się w uczniów.

Każdy scenariusz fragmentu lekcji ma zawierać następujące elementy:

- zaprezentowanie uczniom celu zadania

- omówienie instrukcji dla uczniów

- monitorowanie pracy uczniów

- podsumowanie pracy uczniów

Realizowanie tego scenariusza odbędzie się w czasie zajęć. Wskazany przez prowadzącą student udzieli na zakończenie informacji zwrotnej (IZ) na temat wykonanego przez autora zadania. Wszystkie materiały - kryteria oceny, schemat informacji zwrotnej - zostaną omówione na pierwszych z tego cyklu zajęciach oraz udostępnione studentom za pośrednictwem dysku Google’a.

Każde zadanie zostanie omówione przez prowadzącą, a sformułowane uwagi powinny zostać wykorzystane przy kolejnym zadaniu z cyklu.

Co najmniej tydzień przed zajęciami, na których student będzie prezentować swoje zadanie, prowadząca ma otrzymać, za pośrednictwem dysku Google’a plan opisujący poszczególne elementy zaplanowanej pracy:

- cel

- opis zadania

- opis metody

- opis formy pracy

Dopiero po akceptacji tego opisu student będzie mógł zaprezentować swoje zadanie.

Zadanie zostanie uznane za zaliczone po zrealizowaniu go i uzyskaniu pozytywnej opinii prowadzącej zajęcia. Kryteria i zasady oceniania zostaną umieszczone na dysku Google’a.

Warunki zaliczenia zajęć oraz kryteria oceniania:

- obecność na zajęciach (dopuszczalne są dwie nieobecności. Obie trzeba zaliczyć, o ile prowadząca nie zwolni z tego obowiązku)

- aktywność na zajęciach

- przygotowanie do zajęć (znajomość materiałów zadanych przed zajęciami)

- wykonanie pracy zaliczeniowej: przygotowanie i zaprezentowanie dwóch wskazanych przez prowadzącą fragmentów lekcji oraz udzielenie co najmniej jednej informacji zwrotnej na termat wykonanego przez innego studenta/ inną studentkę zadania (według ustalonych kryteriów).

Wykład, pogadanka, praca w grupach, praca pod kierunkiem, praca indywidualna, projekt, metoda problemowa.

- obecność na zajęciach (dopuszczalne są dwie nieobecności. Obie trzeba zaliczyć, o ile prowadząca nie zwolni z tego obowiązku)

- aktywność na zajęciach

- przygotowanie do zajęć (znajomość materiałów zadanych przed zajęciami)

- wykonanie pracy zaliczeniowej: przygotowanie i zaprezentowanie dwóch wskazanych przez prowadzącą fragmentów lekcji oraz udzielenie co najmniej jednej informacji zwrotnej na termat wykonanego przez innego studenta/ inną studentkę zadania (według ustalonych kryteriów).

mgr Barbara Łochowska