Laboratorium. Płeć, seksualność, polityka

monograficzne

Laboratorium wpisuje się w nurt antropologicznych studiów genderowych, nakierowany na analizę kodów kulturowych pod względem problematyki tożsamości płci. Badania prowadzone będą na wsiach kurpiowskich.

Problem płci i seksualności jest stale obecny w debacie publicznej. Tylko w zeszłym roku byliśmy świadkami sporu o zapłodnienie in vitro, parytety, urlopy „tacierzyńskie”, karanie pedofilów oraz wiek emerytalny kobiet. Osoby i grupy biorące udział w tych debatach posługiwały się pozornie neutralną kategorią płci, za którą jednak zawsze kryła się jakaś ideologia. By mówić o kobietach i mężczyznach używali argumentów odwołujących do różnych porządków – dyskursów odsadzonych w rejestrach naukowych (czy quasinaukowych), religijnych, etycznych. W trakcie laboratorium przyjrzymy się językom, jakich używa się do tworzenia wiedzy o płci kulturowej (gender) i seksualności. Postawimy pytania o polityczność przypisywanych sferze prywatnej kwestii podziału ról w rodzinie, relacji intymnych o implikacje traktowania „kobiet” i „mężczyzn” jako zbiorowych podmiotów politycznych („grup interesu”). Prowadząc badania, skupimy się na praktykach oraz narracjach ich uczestniczek i uczestników dotyczących sposobów doświadczenia bycia kobietami i mężczyznami w relacjach z innymi.

Laboratorium wpisuje się w nurt antropologicznych studiów genderowych, nakierowany na analizę kodów kulturowych pod względem problematyki tożsamości płci. Termin „gender” oznacza modele i role przypisywane płciom, czyli kulturowo-społeczne kategorie, zgodnie z którymi socjalizuje się członków danej społeczności na mężczyzn i kobiety w rozumieniu danej kultury. W konstruktywistycznej antropologii genderowej zakłada się, że definicje kobiecości i męskości są uwarunkowane przestrzennie i historycznie oraz że są polityczne, bo w dużej mierze są instytucjonalnie kształtowane i przekładają się na relacje władzy2 i dominacji. Taka perspektywa stoi w sprzeczności z – dominującym w myśleniu potocznym – esencjalistycznym ujęciem płci. Obnaża polityczne implikacje posługiwania się kategoriami „kobiet” i „mężczyzn” w różnych kontekstach.

Badania prowadzone będą na wsiach kurpiowskich (Puszcza Biała, Puszcza Zielona), ale studentki i studenci – w uzasadnionych tematem pracy laboratoryjnej wypadkach – będą mieli możliwość wybrania miejskiej przestrzeni (Warszawy) na swój teren badań.

Możliwe tematy prac laboratoryjnych:

- Wpływ ojcostwa na kształtowanie tożsamości młodych mężczyzn – analiza wypowiedzi ojców na urlopach wychowawczych.

- Rola sołtysek w społeczności XYZ.

- Nastolatki wobec nauki Kościoła. Prywatyzacja religii we wsiach okolic XYZ.

- Myślenie potoczne o polityczkach i politykach – analiza wypowiedzi członkiń Koła Gospodyń Wiejskich.

- Ja jestem szyją i kręcę głową – o podziale władzy i odpowiedzialności w rodzinach prowadzących gospodarstwa agroturystyczne na Kurpiowszczyźnie.

- Stara panna czy Singielka? Negocjacje w obrębie modelu kobiecości mieszkanek XYZ.

- Dwie żony i dwóch mężów. Funkcjonowanie rodzin homoseksualnych w Warszawie.

. Wymiar dydaktyczny zajęć będzie miał na celu:

- Zapoznanie studentek i studentów z literaturą z zakresu antropologii genderowej

- Zapoznanie z narzędziami interpretacyjnymi najczęściej używanymi do analizy omawianej problematyki (sex/gender, prywatne/publiczne, natura/kultura, sprawstwo (agency), performatywność, androcentryczne skrzywienie (androcentric bias), grupy stłumione (muted group), heteronormatywność i inne) oraz zdobycie umiejętności ich krytycznego stosowania do opisu własnych badań

- Naukę krytycznego czytania tekstów i dyskusji nad nimi (studenci zobowiązani będą do sporządzania notatek z lektur, które stanowić będą jedną z podstaw oceny semestralnej)

- Naukę zbierania materiałów metodą etnograficzną, ich porządkowania, oceny i analizy

- Przedyskutowanie problemów metodologicznych dotyczących konstruowania terenu, refleksyjności, autorytetu etnograficznego, zaangażowania

- Pomoc w wybraniu interesującego studentkę czy studenta tematu badań oraz lektur pomocnych w zgłębianiu zagadnienia

- Naukę pracy w grupie, wspólnej dyskusji, prezentowania swoich badań na forum

Na każde zajęcia studentki i studenci zobowiązani będą przedstawić notatkę z omawianej lektury (streszczenie najważniejszych tez, wypunktowanie użytych narzędzi interpretacyjnych oraz krytykę ujęcia)

- W równym stopniu pod uwagę będzie brana aktywność studentek i studentów podczas zajęć

- Uczestnictwo w wyjazdach terenowych

- Po drugim semestrze: przedstawienie materiałów z badań terenowych (notatek, transkrypcji wywiadów) oraz pisemnej pracy opartej na własnych badań (od konspektu projektu badawczego w drugim semestrze po gotową pracę laboratoryjną w czwartym semestrze)

- W semestrze dopuszczalne są 2 nieusprawiedliwione obecności (ale niesporządzenie notatki tylko z 1 lektury)