Nahuatl klasyczny - poziom średniozaawansowany

ogólnouniwersyteckie

Zaawansowane translatorium przeznaczone jest dla studentów (w tym także doktorantów), którzy ukończyli wcześniej podstawowy kurs języka nahuatl. Nahuatl, zwany popularnie azteckim, był i jest do dziś jednym z najważniejszych języków tubylczych obu Ameryk. Dysponujemy wyjątkowym pod wzgędem objętości i zawartości korpusem tekstów spisanych w tym języku między XVI a XVIII wiekiem, które pozwalają na systematyczne badania terminologii konceptualnej rozwijanej przez Indian w zetknięciu z kulturą europejską, a także śledzenie zmian zachodzących w samym języku pod wpływem kontaktu z hiszpańskim. Seminarium poświęcone jest tłumaczeniu i kontekstualnej lekturze tekstów nahuatlańskich należących do różnych gatunków, w tym dokumentów wcześniej nie publikowanych.

Zaawansowane translatorium przeznaczone jest dla studentów (w tym także doktorantów), którzy ukończyli wcześniej podstawowy kurs języka nahuatl. Tematyka zajęć ściśle związana jest z projektem zespołowym poświęconym badaniom nad środkowomeksykańskim językiem nahuatl w kontekście „zderzenia” z językiem hiszpańskim i kulturą europejską.

W aspekcie geograficznym tematyka zajęć skupia się na środkowym Meksyku, zamieszkanym głównie przez ludność mówiącą językiem nahuatl, jednym z najważniejszych języków tubylczych obu Ameryk. Świat Indian Nahua to zarazem centralny obszar imperium azteckiego (Trójprzymierza), stworzonego w ostatnim wieku przed hiszpańską konkwistą. Choć imperium szybko upadło, pod zwierzchnością Korony hiszpańskiej przetrwały przez długi czas liczne państewka indiańskie – zwane tradycyjnie altepetl, które europejscy urzędnicy usiłowali z mniejszym lub większym powodzeniem wtłoczyć w schemat miast i podległych im osad (cabeceras i ich sujetos). Język nahuatl pełnił ważną rolę polityczną i kulturową tak przed przybyciem Europejczyków, jak i w okresie konkwisty i kolonizacji. Żywiołowy rozwój nahuatlańskiej kultury literackiej w XVI wieku pozwolił Hiszpanom na uczynienie z niego oficjalnego języka kolonizacji, co zresztą powielało w pewnym stopniu jego rolę jako lingua franca w Mezoameryce przedhiszpańskiej. Nahuatl pozostaje w użyciu po dziś dzień w wielu lokalnych dialektach.

Fakt, że ludy Mezoameryki używały przed przybciem Europejczyków własnych form pisma, przyczynił się w znacznej mierze do szybkiego zaadaptowania pisma alfabetycznego, a w konsekwencji do stworzenia ogromnego korpusu tekstów pisanych w tubylczych językach. Reprezentowały one rozmaite gatunki, zarówno o genezie przedhiszpańskiej, jak też importowane z Europy, zaczynając od tekstów literackich i religijnych, a kończąc na tekstach związanych bezpośrednio z życiem codziennym (gospodarką, funkcjonowaniem organów władzy itp.). Zawierają one interesujące świadectwa różnego stopnia akceptacji tradycji europejskiej i akulturacji, zależnych od intensywności kontaktów, statusu użytkowników języka, a także stopnia izolacji poszczególnych konkretnych społeczności.

Zajęcia rozwijają zaawansowane umiejętności w zakresie tłumaczenia i kontekstualnej lektury tekstów nahuatlańskich należących do różnych gatunków, w tym dokumentów wcześniej nie publikowanych. Obejmują one przede wszystkim teksty historyczne, religijne oraz tzw. gatunki codzienne, w tym testamenty, dokumenty sądowe i ekonomiczne. Analizowane w trakcie zajęć teksty powstały między XVI a XVIII wiekiem; pozwalają one na systematyczne badania terminologii konceptualnej rozwijanej przez Indian w zetknięciu z kulturą europejską, a także śledzenie zmian zachodzących w samym języku pod wpływem kontaktu z hiszpańskim. Na przykładzie analizy konkretnych źródeł ze terenu Nowej Hiszpanii – badanych zwłaszcza pod kątem zapożyczeń leksykalnych, kalek językowych, neologizmów oraz zmian znaczenia terminologii przedhiszpańskiej – w ramach seminarium podejmowana będzie problematyka europejsko-tubylczego przekazu międzykulturowego odzwierciedlonego w języku, indiańskich reakcji na obcość kulturową oraz strategii adaptacyjnych. Celem zajęć jest zarazem kontynuacja nauki klasycznego języka nahuatl na poziomie zaawansowanym, stąd w ich trakcie wprowadzane będą także rozmaite zagadnienia gramatyczne.

Udział w translatorium umożliwia rozwój umiejętności w zakresie lektury wczesnokolonialnych przekazów i dokumentów pozwalających na poznanie kultury Indian Nahua oraz złożonej rzeczywistości Nowej Hiszpanii; w dalszej perspektywie umożliwia także uczestnictwo w interdyscyplinarnym, międzynarodowym projekcie zespołowym poświęconym „spotkaniom językowym” Starego i Nowego Świata.

Molina, Alonso de,

2001 Vocabulario en lengua castellana y mexicana, y mexicana y castellana, Editorial Porrua, Meksyk

Karttunen, Frances, James Lockhart

1976 Nahuatl in Middle Years: Language Contact Phenomena in Texts of the Colonial Period. University of California Press, Berkeley.

Lockhart, James

1991 Nahuas and Spaniards. Postconquest Central Mexican History and Philology. Nahuatl Studies Series no 3, Stanford University Press, Latin American Center Publications, University of California, Los Angeles.

1992 The Nahuas after the Conquest. A Social and Cultural History of the Indians of Central Mexico, Sixteenth Through Eighteenth Centuries, Stanford University Press, Stanford.

Tuttle, Edward F.

1976 Borrowing Versus Semantic Shift: New World Nomenclature in Europe, in: First Images of America, ed. Fredi Chiapelli, University of California Press, Berkeley

Student w zakresie wiedzy:

-- zdobędzie średniozaawansowaną znajomość klasycznego języka nahuatl (konwencje pisowni, fonologia, gramatyka i podstawy słownictwa), która może być następnie pogłębiana na zaawansowanym translatorium

- zdobędzie gruntowną wiedzę o rodzajach oraz specyfice przedmiotowej i metodologicznej dyscypliny związanej z kulturą nahua i kulturą iberoamerykańską

- zdobędzie uporządkowaną wiedzę na temat kultury i języka regionu

- przyswoi sobie wiedzę na temat kolonialnego piśmiennictwa w języku nahuatl (gatunki, konwencje, tematyka)

- pozna zagadnienia związane z przekazem międzykulturowym i zmianami zachodzącymi w języku pod wpływem intensywnego kontaktu z innym językiem na przykładzie nahuatl i hiszpańskiego

- ma świadomość znaczenia kompleksowej natury języka w badaniach filologicznych i kulturoznawczych

K_W08 – H1A_W04

K_W17 – H1A_W09

w zakresie umiejętności:

- potrafi tłumaczyć nieadaptowane teksty źródłowe z języka nahuatl na język polski

- nabędzie średniozaawansowane umiejętności w zakresie analizy tekstów oryginalnych

- zdobędzie umiejętności w zakresie paleografii kolonialnych tekstów w języku nahuatl

- potrafi uczestniczyć w dyskusji na tematy kulturo- i językoznawcze, w tym przedstawiać logiczną argumentację i wyciągać krytyczne wnioski

K_U07 – H1A_U06, H1A_U07

w zakresie kompetencji społecznych:

- rozwinie świadomość znaczenia kompleksowej natury języka w badaniach filologicznych i kulturoznawczych

- zrozumie potrzebę i zasady pracy zespołowej w grupie interdyscyplinarnej

- pozna i zrozumie podstawowe wyzwania związane z badaniem kultury i relacji międzycywilizacyjnych

- zrozumie wagę zachowania bogactwa, integralności oraz świadomości dziedzictwa kulturowego, w tym poszczególnych tradycji Śródziemnomorza

K_K01 – H1A_K02, H1A_K04

K_K07 – H1A_K04

K_K08 – H1A_K05

Ocenie podlega regularne, aktywne uczestnictwo w zajęciach, przygotowanie do zajęć, a także samodzielna praca nad wybranymi dokumentami i prezentowanie jej wyników w trakcie seminarium. Dopuszcza się 2 nieusprawiedliwione nieobecności w semestrze.