Choroby, epidemie i zarazy w historii ludzkości

fakultatywne
ogólnouniwersyteckie

Zajęcia skierowane są do wszystkich roczników i wszystkich wydziałów Uniwersytetu Warszawskiego.

Treści tego przedmiotu były już realizowane w semestrze zimowym 2020/21 przedmiotem o kodzie 8120-ChEiZWUM-OG, zatem studenci, którzy zrealizowali przedmiot 8120-ChEiZWUM-OG 2020Z nie powinni rejestrować się na ten przedmiot 0000-CHEZ-OG.

w sali i w terenie

Zajęcia będą dotyczyć historii najważniejszych chorób zakaźnych, które wpływają na ludzkość od czasów starożytnych po współczesność. Tytułowymi bohaterami wykładów będą m.in. dżuma, cholera, tyfus, ospa oraz COVID-19. Słuchacze dowiedzą się jak epidemie i pandemie decydowały o losach wybranych narodów, państw i miast. Duży nacisk zostanie położony na dzieje Warszawy w kontekście walki z chorobami i epidemiami. Historia ewolucji schorzeń zakaźnych zostanie omówiona również przez pryzmat sztuki, literatury oraz filmu. Studenci dowiedzą się, jaki wpływ epidemie i zarazy miały na demografię i sprawy społeczne; poznają sylwetki najsłynniejszych władców, artystów i pisarzy, którzy zmagali się z tytułowymi dolegliwościami. Przedstawione zostaną objawy, metody leczenia (w kontekście historycznym). Zaproszenie na zajęcia skierowane jest zarówno do sympatyków nauk humanistycznych, jak i reprezentantów nauk ścisłych i medycznych.

Zaproszenie do udziału w kursie skierowane jest do osób zainteresowanych dziejami najsłynniejszych chorób, z którymi ludzkość zmaga się od czasów starożytnych po czasy współczesne. Głównym celem wykładów będzie przedstawienie pandemii i epidemii w kontekście historycznym, a także na tle dzieł malarskich, rzeźbiarskich, literackich i filmowych. Słuchacze zaznajomią się z sylwetkami słynnych władców, polityków, artystów, pisarzy, aktorów, którzy zmagali się z tytułowymi dolegliwościami. Przedstawiony zostanie też wpływ chorób na rozwój, demografię i urbanistykę wybranych miast (Paryż, Londyn, Wiedeń, Nowy Jork, Wenecja). Duży nacisk położony zostanie również na znaczenie chorób zakaźnych w relacjach polsko-włoskich. Ważnym elementem zajęć będzie ukazanie historii Polski i Warszawy przez pryzmat historii chorób i epidemii. Na spotkaniach zostaną zaprezentowane najważniejsze leki, szczepionki i ich wynalazcy. Nie zabraknie również wskazania objawów chorobowych, metod leczenia zarówno w przeszłości, jak i dzisiaj.

Kurs składać się będzie z 15 zajęć po 90 min.

Podstawowe zagadnienia:

Program zajęć:

1. Zajęcia wprowadzające

2. Dżuma

3. Ospa prawdziwa

4. Kiła

5. Trąd

6. Gruźlica

7. Malaria

8. Żółta Febra

9. Cholera

10. Grypa

11. Tyfus

12. AIDS

13. Ebola

14. SARS-CoV-1 i MERS

15. COVID-19

Literatura

1. T. Brzeziński, Historia medycyny, Warszawa 1995.

2. Z. Gajda, Do historii medycyny wprowadzenie, Kraków 2011.

3. W. Szumowski, Historia medycyny, Warszawa 1961.

4. M. Łyskanowski, Medycyna i lekarze dawnej Warszawy, Warszawa 1976.

5. G. Paul, 50 faktów z historii medycyny, Warszawa 2016.

6. J. Aberth, Spektakle masowej śmierci: plagi, zarazy, epidemie, Warszawa 2012.

7. J. Brown, Grypa: sto lat walki, Kraków 2019.

8. A. Karpiński, W walce z niewidzialnym wrogiem, Warszawa 2000.

9. K. Polek, Ł. Sroka (red.), Epidemie w dziejach Europy, Kraków 2016.

10. Sz. Wrzesiński. Epidemie w dawnej Polsce, Zakrzewo 2011.

11. Christopher Duncan, Susan Scott, Czarna śmierć: epidemie w Europie od starożytności do czasów współczesnych, Warszawa 2008.

12. J. Ruffié, Jean Ch. Soumia, Historia epidemii: od dżumy do AIDS, Warszawa 1996.

13. A. Nitsch-Osuch, A. Tyszkiewicz (red.), Od dżumy do COVID-19. Choroby, epidemie i pandemie w medycynie i humanistyce, Warszawa 2022.

Efekty uczenia się Po zakończeniu zajęć student:

- posiada podstawową wiedzę na temat najsłynniejszych chorób od czasów starożytnych po XXI w.,

- potrafi opisać objawy i główne metody leczenia tytułowych chorób,

- zna sylwetki słynnych lekarzy i badaczy, który przyczynili się do zapobiegania rozwoju epidemii,

- rozumie metody zapobiegania chorobom, zarówno te historyczne, jak i współczesne,

- umie wskazać najważniejsze dzieła sztuki i literatury oraz obrazy filmowe nawiązujące do tematu kursu,

- dostrzega znaczenie chorób, epidemii i zaraz w historii ludzkości, Polski i Warszawy,

- zna przykłady wpływu chorób zakaźnych na związki kulturowo-naukowe pomiędzy Polską a Italią,

- dostrzega związki pomiędzy ważnymi momentami historycznymi a wpływem chorób na społeczeństwo,

- potrafi przyporządkować obszary wybuchu epidemii oraz miejsca ich najczęstszego występowania.

- umie scharakteryzować historię wybranych miast w kontekście epidemiologicznym

Zaliczenie zajęć odbywać się będzie na podstawie kontrolowanej obecności. Dodatkowo na ostatnich zajęciach zostanie przygotowany test z pytaniami zamkniętymi.