(in Polish) Podstawy geologii

Wykład zapoznaje z podstawowymi zagadnieniami dotyczącymi czasu w geologii, budowy wnętrza Ziemi, paleontologii, tektoniki płyt litosfery, oraz najważniejszych procesów geologicznych zachodzących pod powierzchnią i na powierzchni Ziemi.

Wykład:

Semestr zimowy:

Geologia, jej zakres i relacje do innych nauk.

Czas w geologii, przemiany Ziemi w czasie geologicznym.

Materia Ziemi. Kryształ. Wiązania chemiczne i układy krystalograficzne. Minerał. Skała. Główne typy skał: magmowe, osadowe i metamorficzne. Cykl geologiczny, obieg materii skalnej, tempo procesów geologicznych

Historia rozwoju myśli geologicznej, przegląd podstawowych idei. Ewolucjonizm.

Podstawy paleontologii. Rodzaje skamieniałości. Skamieniałości przewodnie i ich znaczenie. Skamieniałości jako świadectwa ewolucji świata organicznego.

Podstawy stratygrafii. Litostratygrafia. Biostratygrafia. Chronostratygrafia i geochronologia. Zmienność facjalna i następstwo facji. Wiek względny i radiometryczny. Wiek Ziemi.

Budowa Ziemi. Ukształtowanie powierzchni Ziemi i den oceanicznych. Krzywa hipsograficzna. Trzęsienia Ziemi. Fale sejsmiczne. Elementy budowy Ziemi wyróżniane na podstawie sejsmologii. Rozmieszczenie stref sejsmicznych. Ciepło Ziemi i jego źródła. Rozmieszczenie stref wypływu ciepła. Rozkład siły ciężkości. Izostazja. Subsydencja. Podstawowe geosfery: skorupa, litosfera, płaszcz, astenosfera, jądro.

Tektonika płyt litosfery. Dowody geologiczne dryfu kontynentów. Rewersje pola magnetycznego. Paleomagnetyzm. Spreding. Subdukcja. Typy granic płyt litosfery. Kolizje. Uskoki transformujące. Wiek den oceanicznych i kratonów. Plamy gorąca. Terrany. Orogeny. Orogeny w Polsce.

Procesy magmowe i metamorficzne. Plutonizm: skały plutoniczne, procesy różnicowania się magm, typy intruzji, procesy pomagmowe. Wulkanizm: rozmieszczenie zjawisk wulkanicznych w powiązaniu z tektoniką płyt, produkty wulkanizmu, typy wulkanów, zjawiska powulkaniczne, gejzery. Metamorfizm: główne czynniki metamorfizmu, typy metamorfizmu.

Złoża surowców mineralnych. Geologia i geneza wybranych typów złóż, występowanie złóż w różnych środowiskach geotektonicznych - związek z tektoniką płyt litosfery.

Semestr letni:

Woda. Cykl hydrologiczny. Wody podziemne: Zwierciadło wód gruntowych. Leje depresyjne. Wody artezyjskie. Wody mineralne.

Wietrzenie. Produkty wietrzenia fizycznego i chemicznego. Rozmieszczenie typów wietrzenia na powierzchni Ziemi. Elementy gleboznawstwa. Kras. Formy krasu powierzchniowego i podziemnego. Speleotemy.

Powierzchniowe ruchy masowe. Charakterystyka i rodzaje ruchów masowych. Ruchy masowe w środowisku morskim.

Transport hydrauliczny i sedymentacja. Fazy transportu. Formy dna. Typy warstwowań.

Wiatr. Cyrkulacja atmosferyczna. Uwarunkowania rozwoju procesów eolicznych. Erozja wiatrowa. Transport eoliczny. Sedymentacja. Typy wydm.

Charakterystyka osadów eolicznych. Lessy.

Rzeki. Baza erozyjna i profil równowagi. Typy rozwinięcia koryt. Erozja, transport i sedymentacja rzeczna. Cechy osadów rzecznych. Tarasy. Przełomy rzeczne.

Delty. Budowa delt. Charakterystyka osadów delt. Delty a powstawanie osadów fitogenicznych. Węgiel brunatny i węgiel kamienny. Zagłębia węglowe w Polsce. Złoża ropy i gazu.

Morza. Podział środowisk morskich. Krążenie wód oceanicznych. Prądy powierzchniowe. Falowanie. Pływy. Sedymentacja węglanowa. Rafy. Prądy głębinowe. Stratyfikacja wód oceanicznych. Osady oceaniczne. Głębokość kompensacji węglanu wapnia. Ewaporaty. Złoża Polski powiązane z ewaporatami.

Halokineza. Ruch soli pod wpływem ciężaru nadległych skał. Diapiry solne.

Lodowce i lądolody. Granica wiecznego śniegu. Ruch lodowca. Typy lodowców. Działalność niszcząca, transportująca i akumulacyjna lodowców. Formy i osady polodowcowe. Zjawiska strefy peryglacjalnej. Zlodowacenia plejstoceńskie. Przyczyny zlodowaceń.

Czwartorzęd w Polsce. Stratygrafia czwartorzędu. Zlodowacenia niżowe, ich rozwój i krajobraz polodowcowy. Historia Bałtyku.

Allen P.A. Procesy kształtujące powierzchnię Ziemi. PWN - 2000.

Van Andel T.H. Nowe spojrzenie na starą planetę – zmienne oblicze Ziemi. PWN - 2010.

Duxbury A.C., Duxbury A.B., Sverdrup K.A. Oceany świata. PWN - 2002.

Lindner L. Czwartorzęd.- Osady, metody badań, stratygrafia. Wydawnictwo PAE - 1992.

Mizerski W., Sylwestrzak H., Słownik geologiczny. Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Warszawa - 2002.

Stanley S.M. Historia Ziemi. PWN - 2002.

Wykład uczy rozumienia i interpretacji procesów i zjawisk zachodzących w przeszłości i rozgrywających się współcześnie w i na powierzchni Ziemi

Efekty uczenia się w obszarze wiedzy:

K_W01 - Rozumie zjawiska fizyczne, geologiczne zachodzące w przyrodzie.

K_W02 - Zna, rozumie i interpretuje procesy oraz zjawiska rozgrywające się w przeszłości i współcześnie na powierzchni Ziemi i w jej wnętrzu.

Efekty uczenia się w obszarze umiejętności:

K_U01 - Umie makroskopowo rozpoznawać minerały i skały. Potrafi zastosować odpowiednie klasyfikacje.

K_U02 - Umie zanalizować proces prowadzący do powstania skały i wyjaśnić jej genezę.

K_U04 - Potrafi przedstawić elementy geologicznych powierzchni strukturalnych na mapie.

K_U05 - Potrafi samodzielnie wykonywać przekroje geologiczne i interpretować je stosując zasady planisekcji i intersekcji, potrafi wyjaśnić historię rozwoju budowy geologicznej obszaru.

Efekty uczenia się w obszarze kompetencji społecznych:

K_K03 - Potrafi odnaleźć się w przypisanej mu roli w zespole, a powierzone zadanie wykonuje w sposób odpowiedzialny i terminowy kierując się najlepszą wiedzą i umiejętnościami.

Zajęcia składają się z 30 wykładów po 2h (15 wykładów w semestrze zimowym i 15 wykładów w semestrze letnim). Wykłady są nieobowiązkowe. Nieobecność na wykładzie nie zwalnia studenta ze znajomości problematyki poruszanej na wykładzie.

Treści wykładu oceniane są na egzaminie po zakończeniu drugiego semestru. Student odpowiada na 40 pytań, wybierając odpowiedź poprawną z 5 proponowanych. Za poprawną odpowiedź uzyskuje się jeden punkt. Pozytywną ocenę z przedmiotu otrzymuje się po uzyskaniu powyżej 50% poprawnych odpowiedzi (minimum 21 punktów).

Egzamin poprawkowy ma również formę pisemną na takich samych zasadach co pierwszy termin egzaminu.

nie obowiązują