Etyka i filozofia ochrony przyrody
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 1400-122EiFOS-OG |
Kod Erasmus / ISCED: |
07.2
|
Nazwa przedmiotu: | Etyka i filozofia ochrony przyrody |
Jednostka: | Wydział Biologii |
Grupy: |
Przedmioty ogólnouniwersyteckie na Uniwersytecie Warszawskim Przedmioty ogólnouniwersyteckie ścisłe Przedmioty ogólnouniwersyteckie Wydziału Biologii |
Punkty ECTS i inne: |
2.00
|
Język prowadzenia: | polski |
Kierunek podstawowy MISMaP: | biologia |
Rodzaj przedmiotu: | ogólnouniwersyteckie |
Tryb prowadzenia: | w sali |
Skrócony opis: |
Konwersatorium - oczekiwany jest aktywny udział w zajęciach. Celem zajęć jest zdobycie przez studentów wiedzy na temat najważniejszych filozoficznych nurtów odnoszących się do ochrony przyrody i ochrony środowiska. Podczas zajęć studenci będą mieli okazję do zdobycia umiejętności konfrontowania różnych, motywowanych etycznie sposobów patrzenia na przyrodę, na indywidualne motywacje i na społeczne wymagania dotyczące ochrony, eksploatacji i degradacji biosfery. Poruszone zostaną kwestie prawodawstwa dotyczącego ograniczania presji człowieka na przyrodę i idei praw zwierząt. Głównym założeniem jest interdyscyplinarne podejście do idei ochrony przyrody łączące nauki przyrodnicze z dziedzinami humanistyczno-społecznymi. |
Pełny opis: |
Tematyka zajęć obejmuje przegląd i analizę najważniejszych koncepcji filozoficznych i podejść etycznych dotyczących ochrony przyrody i ochrony środowiska oraz omówienie zagadnień kulturowych, ważnych dla zrozumienia współczesnych zagrożeń przyrody. Jednym z założeń jest przyjęcie poglądu że etyka, zwłaszcza w nowoczesnym ujęciu (neuroetyka, etyka kognitywistyczna) nie zawsze i nie całkiem daje się opisać jako dziedzina klasycznej filozofii. Zagadnienia filozoficzne dotyczyć będą głównie kwestii poznania (epistemologia) w ujęciu naturalistycznym, pozytywistycznym i racjonalistycznym skonfrontowanym z podejściem anty-naturalistycznym i pseudonaukowym. Kwestie etyczne oparte będą na przeglądzie i analizie idei dotyczących wartości etycznych obiektów przyrodniczych oraz ich związków z człowiekiem, znanych z piśmiennictwa. Podczas zajęć, poruszona zostanie następująca tematyka: 1. Ochrona przyrody a ochrona środowiska – najważniejsze zagrożenia w realiach Polski, Europy i świata. Związki człowieka z przyrodą w różnych kręgach kulturowych. 2. Etyka humanistyczna, antropocentryczna i ekologiczna, wartość etyczna i powinności etyczne. Przyroda a zasoby przyrodnicze. 3. Ekologia głęboka, założenia i koncepcje (związki z hipotezą Gai, noosferą, zasadą antropiczną, hipoteza Medei) podstawy metodologii nauki – nauka, falsyfikacjonizm, pseudonauka, paranauka 4. Badania naukowe przyrody a jej ochrona. Etyczne aspekty wykorzystywanie organizmów w badaniach naukowych. Rola nauki w tworzeniu podstaw ochrony przyrody. 5. Człowiek jako łowca - różne „dyskursy” i „narracje” i ich ocena z punktu widzenia filozofii, etyki i nauk społecznych 6-7. Idea praw zwierząt - Koncepcje tradycyjne i religijne - Rozumność i wrażliwość zwierząt – „etyka zróżnicowanych natur”: - Ewolucja podejść i poglądów ma kwestie rozumności i wrażliwości zwierząt od starożytności (Arystoteles, Plutarch, Owidiusz, Lukrecjusz, Kartezjusza) i średniowiecza (Tomasz z Akwinu, św. Augustyn i Franciszek z Asyżu) poprzez Kartezjusza, Locke’a i De Mettrie aż do idealizmu Bergsona i Teillarda de Chardin a w końcu „teorii umysłu” (R. Dunbar), i scjentystycznego racjonalizmu („biofilia” E. Wilsona) - Antropocentryzm i „słaby antropocentryzm” B. Nortona - Obrona dobrostanu zwierząt vs idea praw zwierząt - Powinność ochrony słabych i niewinnych a prawa moralne zwierząt wg. T. Regana - Prawa zwierząt vs idea równości praw wg. S. Sapontzisa - Współczesna argumentacja etyków i filozofów (D. De Grazia, S. Wise, G. Franzione, J. Białocerkiewicz, D. Prabucka) 8. Przyroda w świecie ludzi - etyczne i filozoficzne uzasadnienia i argumenty krytyczne: a. - Udomowienie b. – Urbanizacja c. - Eksploatacja (rolnictwo, hodowla, myślistwo, konsumpcja etc.) 9. Waloryzacja przyrody, podejście ekonomiczne – wycena usług ekosystemowych, jej rola w ochronie przyrody i wartość etyczna takiego podejścia 10. Piękno przyrody jako obszar poznania estetyki - dziedziny filozofii i jego rola w ochronie przyrody 11. Poznawanie przyrody a jej ochrona – rola pedagogiki i edukacji ekologicznej w odkrywaniu namysłu etycznego nad przyrodą 12. Funkcjonowanie organizacji i instytucji zajmujących się szeroko pojętą ochroną przyrody. Porównanie założeń, efektów oraz etycznych, prawnych i poznawczych aspektów działania najważniejszych w Polsce państwowych, prywatnych, społecznych, resortowych i pozarządowych instytucji i organizacji w których statutach lub zakresie działań znajduje się ochrona przyrody i ochrona środowiska. Podczas zajęć odbędzie się 12 spotkań o charakterze konwersatorium. Jedno spotkanie przeznaczone zostanie na wycieczkę związana z zajęciami nr. 10 a także jedno spotkanie przeznaczone zostanie na dyskusję „oksfordzką” z zaproszonymi gośćmi, związaną z zajęciami nr. 9 |
Literatura: |
Devall B., Sessions G. 1994 – Ekologia głęboka, Pusty obłok, Warszawa Dzwonkowska D. i inni, 2015 – Filozofia wobec świata zwierząt, Wydawnictwo UKSW, Warszawa Probucka D. 2013 – Filozoficzne podstawy idei praw zwierząt, Universitas, Kraków Mepham B. 2008 – Bioetyka, PWN, Warszawa |
Efekty uczenia się: |
W zakresie wiedzy Po zaliczeniu zajęć, student: • Wie, że eksperyment i racjonalne wnioskowanie jest podstawą naukowego poznania świata • Rozumie zasady hierarchicznej organizacji życia, od cząsteczki po biosferę, i stosuje pojęcia niezbędne dla ich zrozumienia i opisu • Zna najważniejsze aktualne zagrożenia biosfery w Polsce i na świecie i najważniejsze założenia stojące u podstaw jej ochrony • Ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu filozofii w relacji do nauk oraz o zakresie i specyfice etyki, epistemologii i estetyki • Zna ogólne zależności między kształtowaniem się idei filozoficznych a zmianami w kulturze i w społeczeństwie W zakresie umiejętności Po zaliczeniu zajęć, student: • Słucha ze zrozumieniem ustnej prezentacji idei i argumentów filozoficznych • Analizuje argumenty filozoficzne, identyfikuje ich kluczowe tezy i założenia oraz wykrywa zależności między ich tezami i założeniami • Umie uczestniczyć w dyskusji na tematy łączące zagadnienia przyrodnicze, etyczne i filozoficzne wykorzystując racjonalne argumenty • Umie wymienić różnice pomiędzy naukowymi hipotezami i teoriami a koncepcjami psudonaukowymi w obrębie nauk przyrodniczych W zakresie kompetencji Po zaliczeniu zajęć, student: • Jest otwarty na nowe idee i gotów do zmiany opinii w świetle dostępnych danych i argumentów • Poszerza zainteresowania w obrębie filozofii i nauk przyrodniczych |
Metody i kryteria oceniania: |
Wymagana obecność na zajęciach (dopuszczalne dwie nieobecności podczas cyklu zajęć) oraz przygotowanie i przedstawienie prezentacji. |
Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2023/24" (w trakcie)
Okres: | 2024-02-19 - 2024-06-16 |
Przejdź do planu
PN WT WYK
ŚR CZ PT |
Typ zajęć: |
Wykład, 30 godzin, 18 miejsc
|
|
Koordynatorzy: | Paweł Koperski | |
Prowadzący grup: | Paweł Koperski | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Egzamin
Wykład - Egzamin |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.