Soils sciences and geography of soils

WYKŁAD:

Treść podstawowa przedmiotu:

1. Historia gleboznawstwa i geografii gleb; szkoły gleboznawcze, rola FAO i UNESCO; źródła informacji gleboznawczej.

2. Budowa i skład gleby, cechy morfologiczne; profil i pokrywa glebowa; rola gleby w transformacji wilgoci, ciepła, gazów; gleba jako obiekt działalności ludzkiej.

3. Czynniki glebotwórcze i ich wpływ na formowanie gleb Ziemi. Klimatogeniczne, litogeniczne i antropogeniczne cechy gleb. Rola i funkcje organizmów glebowych. Wiek gleb, poziomy kopalne i ich wartość informacyjna.

4. Geneza gleb, procesy glebotwórcze, obszary ich rozwoju i przejawy morfologiczne; przekształcenia mineralnej i organicznej części masy glebowej oraz losy produktów tych przekształceń.

5. Systemy klasyfikacji gleb Ziemi. Geograficzne prawidłowości rozmieszczenia głównych jednostek glebowych na Ziemi.

6. Wartość użytkowa gleb, indykatory jakości gleb, sposoby bonitacji. Gospodarowanie zasobami glebowymi. Przejawy degradacji i sposoby ochrony gleb.

ĆWICZENIA:

Przygotowanie prób do analizy składu mechanicznego (frakcje granulometryczne). Oznaczenie składu granulometrycznego gleb metodą Casagrande'a w modyfikacji Prószyńskiego (porównanie z innymi metodami). Grupy granulometryczne gleb (cechy fizyczne i petrograficzne). Właściwości fizyczne pierwotne gleb. Oznaczanie gęstości objętościowej chwilowej i rzeczywistej, wilgotności aktualnej, porowatości kapilarnej wagowej i objętościowej. Właściwości fizyczne wtórne gleb (wodne, cieplne i powietrzne). Koloidy mineralne gleby (rodzaje, budowa, właściwości). Rozpoznawanie minerałów ilastych metodą sorpcji barwników. Próchnica glebowa (materia organiczna gleby, jej rozkład i tworzenie próchnicy; skład i rodzaje próchnicy). Oznaczenie zawartości próchnicy metodą Tiurina. Sorpcja gleby (rodzaje sorpcji, rola sorpcji wymiennej). Oznaczanie zawartości kationów zasadowych metodą Kappena. Kwasowość gleb (przyczyny zakwaszania gleb, rodzaje kwasowości). Oznaczanie odczynu gleb metodą Helliga. Wapń w glebie (źródła, postacie i wpływ na właściwości gleby). Oznaczanie zawartości wapnia metodą Scheiblera. Żelazo w glebie (źródła, postacie i ich zależność od warunków oksydacyjno-redukcyjnych). Oznaczanie żelaza rozpuszczalnego w 10% HCl metodą jodometryczną. Kartografia gleb (mapy glebowe, ich znakowanie i interpretacja treści). Opracowanie wyników oznaczeń właściwości gleb. Ćwiczenia terenowe – morfologia profilu glebowego.

Nakład pracy studenta: uczestnictwo w wykładach 30 h

Uczestnictwo w ćwiczeniach - 30 h

Przygotowanie do ćwiczeń: 1-2 h tygodniowo (15-30h)

Przygotowanie do egzaminu: ok. 20-30 h

Razem: ok. 95-120 h (czas przygotowania do ćwiczeń i egzaminu podano orientacyjnie, zależy on od systematyczności pracy w ciągu semestru oraz cech indywidualnych studenta).

BEDNAREK R., DZIADOWIEC H., POKOJSKA U., PRUSINKIEWICZ Z. 2004. Badania ekologiczno-gleboznawcze. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

BROŻEK S., ZWYDAK M. 2003. Atlas gleb leśnych Polski gleb leśnych Polski. CILP. Warszawa.

DOBRZAŃSKI, B., UZIAK, S. (red.) 1970. Rozpoznawanie i analiza gleb. PWN, Warszawa.

DOBRZAŃSKI, B., ZAWADZKI, S. (red.) 1995. Gleboznawstwo. PWRiL, Warszawa.

OSTROWSKA A., GAWLIŃSKI S., SZCZUBIAŁKA Z.: Metody analizy i oceny właściwości gleb i roślin. IOŚ. Warszawa 1991.

PRUSINKIEWICZ Z. 1994. Leksykon ekologiczno-gleboznawczy. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

SYSTEMATYKA GLEB POLSKI. Wyd. IV. 1989. Roczn. Glebozn. 40, 3/4.

SYSTEMATYKA GLEB POLSKI. Wyd. V. 2011. Roczn. Glebozn. 63, 3.

UGGLA, H. 1983. Gleboznawstwo rolnicze. Wydawnictwo Naukowe PWN; Warszawa (wyd. III).

WITEK T. 1973. Mapy glebowo-rolnicze oraz kierunki ich wykorzystania. IUNG, Puławy.

WORLD REFERENCE BASE FOR SOIL RESOURCES. ISSS, ISRIC, FAO. 1998. Polska edycja: PTG, Toruń 2003.

WORLD REFERENCE BASE FOR SOIL RESOURCES 2006. ISRIC, FAO.

ZAWADZKI S. 2002. Podstawy gleboznawstwa. PWRiL, Warszawa.

Efekty uczenia się: K_W02, K_W06, K_W07, K_U05, K_K02

Po ukończeniu przedmiotu student:

WIEDZA:

1. Zna czynniki glebotwórcze i ich wpływ na formowanie profili glebowych.

2. Zna główne procesy glebotwórcze.

3. Zna typy gleb świata i Polski, ich rozmieszczenie i przydatność użytkową.

4. Zna podstawowe właściwości gleb i metody ich oznaczania w laboratorium i w terenie.

UMIEJĘTNOŚCI:

1. Potrafi interpretować właściwości gleby jako pochodną cech innych komponentów geosystemu.

2. Umie wybrać zestaw podstawowych parametrów opisu właściwości fizycznych i chemicznych gleby oraz przeprowadzić ich analizę laboratoryjną.

3. Potrafi interpretować wyniki analiz laboratoryjnych

4. Potrafi korzystać z map glebowych i dokonywać ich interpretacji.

KOMPETENCJE:

1. Ponosi odpowiedzialność za rzetelność wyników badań i ich interpretację.

2. Potrafi pracować w zespole i dzielić się zadaniami.

3. Docenia potrzebę racjonalnego wykorzystania gleb jako bazy żywnościowej ludzkości i siedliska organizmów.

Brak.