Global Environmental Problems

Wykład jest poświęcony współczesnym problemom środowiskowym - groźnym dla człowieka procesom i zjawiskom potencjalnie osiągającym zasięg globalny, takim jak niekorzystne zmiany klimatu (globalne ocieplenie, zima wulkaniczna), niszczycielskie trzęsienia ziemi, fale tsunami, czy/lub powodzie. Celem wykładu jest zwrócenie uwagi na ograniczoną przewidywalność przyrodniczych zagrożeń i ogromną podatność "systemu człowiek" rozumianego jako człowiek - gatunek biologiczny i jako byt społeczny wraz ze wszystkimi wytworami jego działalności na zagrożenia spowodowane siłami natury.

Po wprowadzeniu, z definicjami podstawowych terminów i podziałami globalnych problemów środowiskowych, kolejne wykłady będą dotyczyły grup globalnych problemów środowiskowych. W pierwszej kolejności będą omawiane zagrożenia związane z przebiegiem procesów wewnętrznych (procesy endogeniczne) naszej planety (przede wszystkim następstwa ruchów płyt litosfery) i konsekwencjami ich mobilności na Ziemi - trzęsienia ziemi, erupcje wulkanów i zjawiskami towarzyszącymi (np. tsunami). Następnie omawiane będą problemy środowiskowe uwarunkowane działaniem procesów zewnętrznych (procesów egzogenicznych), uzależnione od dostawy energii promieniowania słonecznego. Zmiany klimatu w historii Ziemi (mała epoka lodowa). Omawiane będą współcześnie obserwowane zmiany temperatury powietrza w przypowierzchniowej warstwie atmosfery interpretowane jako przejaw globalnych zmian klimatu, dyskutowane będą ich przyczyny (przyczyny naturalne, przyczyny antropogeniczne – czy człowiek może zmienić klimat?) oraz globalne i regionalne następstwa – osuszanie się klimatu, wzrostu wilgotności, zmiany temperatury powietrza (jaka tendencja, czy jest powód do alarmu?), wzmożone topnienie lodowców, ekstremalne zjawiska pogodowe. Co ewentualnie grozi Polsce jeśli globalne zmiany klimatu są faktem.

Na końcu cyklu omawiane będą zagrożenia kosmiczne - skutki upadku na Ziemię niewielkich ciał niebieskich (asteroidów). Za globalne zagrożenie uznano także niszczenie zbiorowisk roślinnych – eksterminację gatunków roślin i zwierząt, ich przyczyny i następstwa. Omówiona będzie m.in. stopniowa zagłada wilgotnych lasów równikowych, zanieczyszczenie rzek i przybrzeżnych wód oceanicznych, zanieczyszczanie atmosfery i ich wpływ na klimat, na zdrowie ludności. W jakim stopniu skutki niekorzystnych procesów zmian środowiska przyrodniczego wywołane przez ludzi zagrażają Europie (Polsce) i jej mieszkańcom?

Przedmiot obejmuje 30 godz. zajęć - jest to bezpośredni kontakt z prowadzącym, czyli udział studentów w zajęciach. Do zaliczenia przedmiotu konieczne jest studiowanie literatury. Wymienione godziny nie obejmują konsultacji z prowadzącym zajęcia, które są realizowane na życzenie studentów.

Andel Tjeerd H. van, 1997, Nowe spojrzenie na stara planetę, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.

Burroughs W.J.,1997, Pogoda czy fatum, Warszawa, Amber.

Czerny M., Łuczak R., Makowski J., 2007, Globalistyka, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.

Mizerski W., 2004, Geologia regionalna kontynentów, Warszawa, wydawnictwo Naukowe PWN.

Zebrowski E., 1997, Niespokojna planeta, Warszawa, Amber.

A.M. Mannion, 2001, Zmiany środowiska Ziemi; Ph. A. Allen,2000, Procesy kształtujące powierzchnię Ziemi, PWN Warszawa; W. Iwańczak, K. Bracha (Red.), 2000, Człowiek i przyroda w średniowieczu i we wczesnym okresie nowożytnym, DiG Warszawa;

J. Makowski, 1999, Zmiany zasięgu wilgotnych lasów równikowych, Uniwersytet Warszawski, Warszawa; J. Makowski, 2018, Geografia fizyczna świata, PWN, Warszawa; J. Makowski, T. Wites (Red.) 2020, Geografia świata. Regiony, PWN, Warszawa.

Nadto:

Śledzenie bieżących publikacji w prasie, w internecie, wskazywanych przez prowadzącego zajęcia, a także przez studentów.

Efekty kierunkowe: K_W02, K_W04, K_U04, K_U05, K_K05, K_W19

Efekty specjalnościowe: S2_W04, S2_W05, S2_U04, S2_U05, S2_K05

Po wysłuchaniu wykładów, przeczytaniu zaleconych lektur i zaliczeniu przedmiotu Student powinien rozumieć zjawiska przyrodnicze kształtujące naszą planetę, umieć analizować obserwowane zjawiska i wskazywać najbardziej prawdopodobną ich genezę i możliwe scenariusze ich rozwoju, zwłaszcza takiego rozwoju, który może zagrażać zdrowiu publicznemu i życiu człowieka. Student powinien rozumieć rolę i znaczenie zasobów i sił przyrody dla funkcjonowania człowieka i wzajemne związki człowiek - przyroda. Student powinien umieć kompetentnie dyskutować na temat ich zasięgu oraz rangi tych procesów i zjawisk, wskazywać groźbę ich wystąpienia, ewentualnie uczestniczyć w ich badaniu a nawet zarządzaniu przyrodniczymi zagrożeniami. Student powinien potrafić kompetentnie dyskutować na wyżej wymienione tematy. Student zna współczesne trendy w badaniach naukowych i ich zastosowanie w naukach o Ziemi i środowisku (prognozowanie).

Wykłady nie są obowiązkowe. Na zajęciach nie jest sprawdzana lista obecności. Studenci przystępujący do zaliczenia przedmiotu otrzymują cztery zestawy temat (globalne problemy środowiskowe) do wyboru, które są omawiane na zajęciach, z których zobowiązani są wybrać jeden zestaw z dwoma tematami i rozwinąć je w postaci tekstu o objętości jednej strony formatu A4 na każdy temat. Podstawowym pytaniem, na które należy odpowiedzieć brzmi: Dlaczego wybrany problem środowiskowy można uznać za globalny problem środowiskowy, zagrożenie zdrowia publicznego i życia ludzkości? Jakie cechy winno mieć takie zagrożenie.Takie pytania są formułowane podczas wykładu i wspólnie, ze studentami, poszukujemy na nie odpowiedzi.

Do przedmiotu nie sa przewidziane praktyki zawodowe