(in Polish) Uzbrojenie ludności Europy Wschodniej w średniowieczu

Celem wykładu jest kształtowanie jasnych wyobrażeń studentów na temat roli broni w rozwoju kultury materialnej ludności Europy Wschodniej w średniowieczu, a także na temat cech typologii i chronologii poszczególnych rodzajów broni i kompleksu broni jako całości.

We wszystkich epokach historycznych wszystkie najbardziej zaawansowane osiągnięcia w rozwoju kultury materialnej pewnego ludu były ucieleśnione w broni.

Broń jest jednym z najczęstszych znalezisk w procesie badań archeologicznych.

W związku z tym obecność podstawowej wiedzy na temat typologii i chronologii broni jest niezbędna każdemu archeologowi do prowadzenia wykopalisk archeologicznych i dalszej naukowej obróbki pozyskanych materiałów.

Celem wykładu jest kształtowanie jasnych wyobrażeń studentów na temat roli broni w rozwoju kultury materialnej ludności Europy Wschodniej w średniowieczu, a także na temat cech typologii i chronologii poszczególnych rodzajów broni i kompleksu broni jako całości.

Wykład będzie realizowany zgodnie z blokami tematycznymi:

1. Pojęcie „kompleksu uzbrojenia”. Klasyfikacja broni zaczepnej i uzbrojenia ochronnego. Metodologia badania broni średniowiecznej;

2. Historia badań nad uzbrojeniem Europy Wschodniej i regionów przyległych;

3. Źródła z historii uzbrojenia średniowiecznego;

4. Broń Słowian drugiej połowy I tysiąclecia naszej ery;

5. Uzbrojenie ludności Europy Wschodniej i Północnej w epoce Wikingów: miecze i technologia ich wytwarzania;

6. Uzbrojenie ludności Europy Wschodniej i Północnej w epoce Wikingów;

7. Uzbrojenie starożytnej Rusi w połowie XI - połowie XIII wieku;

8. Uzbrojenie nomadów wschodnioeuropejskich stepów w średniowieczu;

9. Główne kierunki rozwoju uzbrojenia Bizancjum, narody Europy Środkowej i Północnej i ich wpływ na uzbrojenie Europy Wschodniej;

10. Uzbrojenie ludów bałtyckich w średniowieczu;

11. Uzbrojenie ludów ugrofińskich w średniowieczu;

12. Uzbrojenie Mongołów „epoki wielkich podbojów”. Uzbrojenie Złotej Ordy i jego wpływ na rozwój uzbrojenia narodów Europy Wschodniej;

13. Uzbrojenie krzyżowców na południowo-wschodnim Bałtyku pod koniec XII-XIV wieku;

14. Główne kierunki rozwoju uzbrojenia ludności Europy Wschodniej w drugiej połowie XIII-XIV wieku. Powstanie kompleksu uzbrojenia Wielkiego Księstwa Litewskiego;

15. Archeologia konfliktów zbrojnych: badania archeologiczne pól bitewnych i szturmów średniowiecznych twierdz.

1. Atgāzis M. Tuvcīņas ieroči Latvijā 10.- 13. gadsimtā, Rīga, 2019.

2. Kainov S. Slozheniye kompleksa vooruzheniya Drevney Rusi X – nachala XI v. (po materialam Gnèzdovskogo nekropolya i poseleniya), Dissertatsiya kandidata istoricheskikh nauk, Moskva, 2019.

3. Kazakevičius V. IX–XIII a. baltų kalavijai, Vilnius, 1996.

4. Kirpichnikov A. N. Drevnerusskoye oruzhiye. Vyp. 1. Mechi i sabli IX–XIII vv., Moskva – Leningrad, 1966.

5. Kirpichnikov A. N. Drevnerusskoye oruzhiye. Vyp. 2. Kop'ya, sulitsy, boyevyye topory, bulavy, kisteni X–XIII vv., Moskva – Leningrad, 1966.

6. Kirpichnikov A. N. Drevnerusskoye oruzhiye. Vyp. 3. Dospekh, kompleks boyevykh sredstv IX–XIII vv., Leningrad, 1971.

7. Kirpichnikov A. N. Drevnerusskoye oruzhiye. Snaryazheniye vsadnika i verkhovogo konya na Rusi IX–XIII vv., Leningrad, 1973.

8. Marek L. Wczesnośredniowieczne miecze z Europy Środkowej i Wschodniej: dylematy archeologa i bronioznawcy, Wrocław, 2004.

9. Medvedev A. F. Drevnerusskoye oruzhiye. Ruchnoye i metatel'noye oruzhiye. Luk i strely, samostrel VIII–XIV vv., Moskva – Leningrad, 1966.

10. Nadolski A. Studia nad uzbrojeniem polskim w X, XI i XII wieku, Łódź, 1954.

11. Petersen J. De Norske Vikingesverd: en typologisk-kronologisk studie over vikingetidens Vaaben, Kristiania, 1919.

12. Rackevičius G. Arbaletas ir lankas Lietuvoe XIII–XVI a., Vilnius, 2002.

13. Świętosławski W. Arms and Armour of the Nomads of the Great Steppe in the Times of the Mongol Expansion (12th – 14th Centuries), Łódź, 1999.

14. Świętosławski W. Ślady koczowników Wielkiego Stepu z X, XI i XII wieku w dorzeczach Wisły i Odry, Łódź, 2006.

- zna podstawowe pojęcia i terminologię z zakresu studiów nad badań nad bronią średniowieczną,

- zna typologię i chronologię poszczególnych rodzajów broni średniowiecznej Europy Wschodniej,

- zna najważniejsze wczesnośredniowieczne stanowiska archeologiczne z obszaru Pomorza Wschodniego.