(in Polish) Bliski Wschód w okresie konfliktu wielkich imperiów

Celem zajęć jest przygotowanie studentów do krytycznej analizy i oceny zjawisk kulturowych jakie

związanie są z długowiekową rywalizacją, jaka miała miejsce na terenach Bliskiego Wschodu, gdzie

ścierały się wpływy imperium rzymskiego, czy też później bizantyjskiego z potęgami Wschodu,

Partami i Sasanidami. Podniesienie kwalifikacji może być przydatne do dalszych zajęć i studiów nad

przeszłością Bliskiego Wschodu. Cel zajęć jest realizowany poprzez lekturę publikacji naukowych,

wprowadzania do zagadnień niezbędnych do prowadzenia dyskusji, oraz próby dyskusji nad

problematyką archeologii pogranicza, gdzie nie tylko dochodzi do rywalizacji, ale także tereny te są

miejscem przenikania się kultury, tradycji, oraz są areną wymiany intelektualnej.

Zajęcia będą poświęcone przedstawieniu i omówieniu dziejów niezwykle dynamicznie zmieniających

się terenów pogranicza między Imperium Romanum a potęgami Orientu, Partami i w późnym antyku

Sasanidami. Podczas trwania wykładu uczestnicy poznają nie tylko historię, od czasów samych

początków rywalizacji, oraz powodów napięć pomiędzy państwami, aż do jego chwili, kiedy potęgi te

zostały pokonane przez wojska muzułmańskie. Studenci zapoznają się najważniejszymi dokonaniami

obu stron rywalizacji. Zajęcia te, nie będą jedynie opisem samych konfliktów, ale będą kanwą do

rozważań nad różnicami i podobieństwami, a także zjawiskami kulturowymi, jakie możemy zauważać

na terenach szeroko rozumianej północnej Mezopotamii. Ważny segment zajęć będzie poświęcony

wzajemnym relacjom rzymsko-partyjskim, oraz genezie konfliktu i rozwoju rywalizacji między oboma

państwami. Zostaną omówione najważniejsze zabytki, i monumenty architektoniczne które

niejednokrotnie należą niejednokrotnie do najważniejszych zabytków antycznego Starożytnego

Bliskiego Wschodu. Duży nacisk zostanie położony także na rozwój architektury, zwłaszcza tej o

charakterze militarnym, ale nie tylko. Zostaną także omówione aspekty ekonomicznych podstaw

funkcjonowania terenów pogranicza. Ważną częścią zajęć będzie także przeanalizowanie i

przedyskutowanie tego, na ile bipolarny konflikt wielkich potęg Wschodu zasłonił inne zagrożenia dla

funkcjonowania porządku politycznego Bliskiego Wschodu. Na ile będzie to możliwe omówiona także

zostanie szeroko rozumiana kultura materialna charakterystyczna dla czasów od II wieku p.n.e., aż po

podbój arabski .

Omawiane zagadnienia:

1 Geografia historyczna regionu

2 Tworzenie się pierwszych stref konfliktu i rodzących się napięć.

3 Strefa pogranicza po podboju Mezopotamii przez Partów.

4 Archeologia pogranicza

5 Najważniejsze monumenty architektury w tzw. „strefie zgniotu”

6 Kultura materialna i jej rozwój na przestrzeni wieków

7 Architektura militarna, jej rozwój i przenikanie tradycji

8 Struktury społeczne i ekonomiczne, czyli gospodarka pogranicza

9 Próba posumowania złożoności zjawisk społeczno-kulturowych i ich konsekwencji dla całego

regionu.

Ball 2016 = Ball, W. 2016, Rome in the East , the Transformation of an Empire, Routledge.

Bivar 1983 = Bivar, A.D.H. 1983. “The Political History of Iran under the Arsacids.” In The

Cambridge History of Iran, edited by E. Yarshater, 3:21–99. Cambridge: Cambridge

University Press.

Butcher 2003 = Butcher K. 2003 Roman Syria and the Near East. The British Museum Press,

London.

Canepa 2009 = Canepa, Matthew P. 2009. The Two Eyes of the Earth: Art and Ritual of

Kingship between Rome and Sasanian Iran. Berkeley: University of California Press.

Daryaee 2009 = Daryaee, Touraj. 2009. Sasanian Persia: The Rise and Fall of an Empire.

International Library of Iranian Studies 8. London; New York: I.B. Tauris.

Dignas and Winter 2007 = Dignas, Beate, and Engelbert Winter. 2007. Rome and Persia in

Late Antiquity: Neighbours and Rivals. Cambridge: Cambridge University Press.

Dirven 2013 = Dirven L. 2013 (ed.). Hatra, Politics, Culture and Religion between Parthia

and Rome. Oriens et Occidens 21, Stuttgart.

Edwell 2007 = Edwell P. 2007. “Between Rome and Persia: The Middle Euphrates and

Palmyra under Roman control”. Routledge.

Frye 1984 = Frye, Richard N. 1984. The History of Ancient Iran. München: Beck.

Gregoratti 2015 = Gregoratti, L. 2015. “The Parthians of the Roman Empire.” In Soma 2011:

Proceedings of the 15th Symposium on Mediterranean Archaeology, Held at the University of

Catania, March 3–5th, 2011, edited by P. Militello and H. Oniz, 2: 731–35. Oxford:

Archaeopress.

Huyse 1999 = Huyse, Philip. 1999. Die Dreisprachige Inschrift Šābuhrs I. an Der Ka’ba-I

Zardušt (ŠKZ). Vol. 3 (1). Corpus Inscriptionum Iranicarum. London: School of Oriental and

African Studies.

Kaizer 2021 = Kaizer T. 2021 (ed.). Religion, Society and Culture at Dura-Europos. Yale

Classical Studies 38. Cambridge University Press.

Lerouge 2007 = Lerouge, Charlotte. 2007. L’image des Parthes dans le monde gréco-romain.

Stuttgart: Franz Steiner.

Luther 2014 = Luther, Andreas. 2014. “Das Partherreich.” In Hellenistische Königreiche,

edited by Kay Ehling and Gregor Weber, 154–59. Darmstadt: Philipp von Zabern.

Potter 2004 = Potter, D. S. 2004. The Roman Empire at Bay, AD 180–395. London; New

York: Routledge.

Rubin 2002 = Rubin, Zeev. 2002. “Res Gestae Divi Saporis: Greek and Middle Iranian in a

Document of Sasanian Anti-Roman Propaganda.” In Bilingualism in Ancient Society:

Language Contact and the Written Text, edited by J.N. Adams, Mark Janse, and Simon

Swain, 267–97. Oxford: Oxford University Press.

Shayegan 2011 = Shayegan, M. Rahim. 2011. Arsacids and Sasanians: Political Ideology in

Post-Hellenistic and Late Antique Persia. Cambridge; New York: Cambridge University

Press.

Sherwin-White / Kuhrt 1993 = Sherwin-White, Susan M., and Amélie Kuhrt. 1993. From

Samarkhand to Sardis: A New Approach to the Seleucid Empire. Hellenistic Culture and

Society 13. Berkeley: University of California Press.

Sommer 2005 = Sommer M. 2005. Roms orientalische Steppengrenze. Palmyra-Edessa-Dura

Europos=-Hatra, Eine Kulturgeschichte von Pompeius bis Diocletian. Oriens et Occidens 9,

Stuttgart.

Wiesehöfer 1993 = Wiesehöfer, Josef. 1993. Das antike Persien: von 550 v. Chr. bis 650 n.

Chr. München; Zürich: Artemis & Winkler.

Student będzie rozumiał znaczenie pogranicza w obliczu, czy też czasach rywalizacji wielkich

Imperiów na terenie Bliskiego Wschodu w czasach rzymsko-partyjskich i bizantyńsko-sasanidzkich.

Student będzie mógł owe znaczenie samodzielnie określić i przeanalizować

Student nabędzie umiejętności korzystania z różnych źródeł informacji, a także posiądzie umiejętność

samodzielnego i krytycznego podejścia do lektur związanych a tematami zajęć.

Pozna podstawową terminologię i pojęcia z dziedziny archeologii Bliskiego wschodu w czasach

antycznych, jak i strefy buforowej, czyli obszarów północnej Mezopotamii i pogranicza wzdłuż biegu

Eufratu.

Będzie umiał wyszukać, ocenić i wyselekcjonować informacje dotyczące omawianych tematów

Pozna podstawy wiedzy na temat sztuki i architektury oraz problemów badawczych, jakie dotyczą

omawianego terenu.

Będzie umiał samodzielnie przeanalizować źródła archeologiczne dotyczące omawianego regionu.

Podstawą do zaliczenia zajęć jest obecność (dozwolone są 2 nieusprawiedliwione nieobecności)

Oceniane polegać będzie:

-Obecność 20%

-aktywność podczas zajęć 40%

-przedstawienie krótkich referatów 40%